• Κύριε περιφερειάρχη, μια χρονιά που ξεπέρασε και την πιο τολμηρή φαντασία τελείωσε. Κοιτάζοντας πίσω, ποια είναι η παρακαταθήκη που μας άφησε το 2020;
Κύριε Αθανασίου, αβίαστα θα σας πω ότι η μεγαλύτερη παρακαταθήκη είναι ο μεγαλύτερος βαθμός συνειδητότητας, σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο. Η πανδημία μάς ανάγκασε να συνειδητοποιήσουμε αλήθειες και αξίες που είχαμε ξεχάσει. Ταυτόχρονα, μας δίνει την ευκαιρία να σκεφτούμε και να δράσουμε διαφορετικά.
Το 2020 ήταν ίσως η χειρότερη χρονιά της σύγχρονης ιστορίας της ανθρωπότητας, αν συνυπολογίσουμε ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες. Μια σκληρή δοκιμασία για κάθε άνθρωπο, κάθε χώρα. Καμία χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη γι’ αυτό. Παρότι οι επιδημίες δεν ήταν κάτι άγνωστο στην ιστορία της ανθρωπότητας, η εξέλιξη της κοινωνίας τις τελευταίες δεκαετίες μας πρόσφερε την ψευδαίσθηση ότι δεν υπάρχουν πια παγκόσμιες καταστροφές και άγνωστες απειλές, ότι η ανθρωπότητα έχει προοδεύσει τόσο ώστε να έχει τον έλεγχο. Όλα άλλαξαν.
Ως πατέρας, βλέπω ότι για τα παιδιά μου, για όλα τα παιδιά του κόσμου, η πανδημία είναι η απαρχή της συνειδητοποίησης πως τίποτα στη ζωή δεν είναι απόλυτα ασφαλές και δεδομένο. Η απαρχή μιας νέας κοσμοθεωρίας, που θα διαμορφώσει τη νέα πραγματικότητα.
• Πολλές φορές έχετε πει ότι στην κρίση θέλετε να βλέπετε πάντα την ευκαιρία. Τι είδους ευκαιρίες μπορεί να φανούν μέσα από μια τέτοια πρωτοφανή κρίση;
Οσο και αν ακούγεται “κλισέ” αυτό, έχω όντως τη πεποίθηση ότι καμία κρίση δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη. Αυτό προϋποθέτει σωστή “αποκρυπτογράφηση” των μαθημάτων που έρχεται να δώσει. Από την στιγμή που θα την “διαβάσεις” σωστά, έχεις δει και τις ευκαιρίες. Το 2020 μας τρόμαξε και μας πλήγωσε, όμως ήταν και μια χρονιά αφύπνισης. Στο ξεκίνημα λοιπόν της νέας χρονιάς, θέλω, κύριε Αθανασίου, μέσα από αυτή τη συζήτηση να βγουν μηνύματα θετικά, ενός μέλλοντος αισιόδοξου, χτισμένου πάνω σε νέα και πιο γερά θεμέλια. Για τα νησιά μας, για τη χώρα μας, για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
• Τι είδατε λοιπόν εσείς μέσα σε αυτήν την παγκόσμια υγειονομική κρίση, που σας κάνει αισιόδοξο για το αύριο;
Η πανδημία μας έδειξε τη σημασία της πειθαρχίας, της συνεργασίας, του επιπέδου και της ποιότητας διοίκησης και της επιστήμης, της αξίας και των δυνατοτήτων της τεχνολογίας. Ανέδειξε την προσαρμοστικότητα, την επινοητικότητα και την ταχύτητα αντίδρασης των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας. Ακόμη και το αργόσυρτο ελληνικό Δημόσιο λειτούργησε ψηφιακά και υιοθέτησε ηλεκτρονικά εργαλεία και εφαρμογές που επί χρόνια δίσταζε να αποδεχθεί. Όλα αυτά δείχνουν μια νέα δυναμική αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, με νεωτεριστικά χαρακτηριστικά. Η χώρα μας σε αυτές τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες έδειξε την αξία της, τη δύναμή της, τις κρυμμένες και υποτιμημένες δυνατότητές της.
Μια χώρα διστακτική μπροστά σε κάθε αλλαγή και μεταρρύθμιση, αναγκάστηκε να τολμήσει. Μια άλλη Ελλάδα, πιο δυναμική κάνει την εμφάνισή της μέσα από τη σκοτεινιά της υγειονομικής κρίσης. Όλα αυτά, σίγουρα δικαιολογούν την αισιοδοξία για το μέλλον, παρά τον ζόφο της περιόδου. Αλλά και σε επίπεδο παγκόσμιας κοινότητας. Η διεθνής συνεργασία σε επίπεδο επιστήμης για τη δημιουργία των εμβολίων σε χρόνο ρεκόρ, ακόμη και η απόφαση της συνήθως αναποφάσιστης και αργής Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι δείγματα ότι η ανθρωπότητα έχει τη συλλογική ισχύ για να αντιμετωπίσει κρίσεις όπως αυτή που διανύουμε.
• Οφείλω εδώ να σημειώσω ότι και για το Νότιο Αιγαίο ειδικότερα, η χρονιά κλείνει με καλούς οιωνούς για το μέλλον. Κύριε Χατζημάρκο, πετύχατε αυτό που για τους περισσότερους φάνταζε όνειρο απατηλό. Και αναφέρομαι στην αλλαγή του χρηματοδοτικού στάτους της Περιφέρειάς μας που φέρνει υπερδιπλάσιους πόρους για τη νέα χρηματοδοτική περίοδο. Είναι μια τεράστια επιτυχία αυτή!
Κύριε Αθανασίου, από την πρώτη μέρα που αναλάβαμε τη διακυβέρνηση της Περιφέρειας, βάλαμε στόχους τολμηρούς, για πολλούς ακατόρθωτους, όπως είπατε, αλλά που να θωρακίζουν το Νότιο Αιγαίο μακροπρόθεσμα. Αποδείξαμε για μια ακόμη φορά πως όταν δουλεύεις με επιμονή, σοβαρότητα και ισχυρή τεκμηρίωση, δεν υπάρχει τίποτα αδύνατον, τίποτα ανέφικτο.
Εργαστήκαμε μεθοδικά για 3 ολόκληρα χρόνια, δίνοντας μάχη για να ανατρέψουμε την υποχρηματοδότηση της Περιφέρειάς μας. Πρώτα απ’ όλα, καταφέραμε να αλλάξει ο τρόπος κατάταξης των Περιφερειών, ώστε να αλλάξει κατηγορία το Νότιο Αιγαίο, κι ας χλεύαζαν τότε οι συνήθεις εκφραστές του παρελθόντος. Αυτό έφερε στα νησιά μας 357 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδοτική περίοδο 2021 – 2027, έναντι των 172 εκατ. ευρώ της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
Ο υπερδιπλασιασμός των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας για τα επόμενα χρόνια, σημαίνει έργα που τα νησιά έχουν ανάγκη, σημαίνει υποδομές, σημαίνει κοινωνικές δράσεις με επίκεντρο τον άνθρωπο. Μια ακόμη δέσμευσή μας έγινε πραγματικότητα, μέσα στην πιο δύσκολη περίοδο. Ένας καλός οιωνός, ελπίδας και αισιοδοξίας για ένα καλύτερο μέλλον. Και η πιο χειροπιαστή απόδειξη πετυχημένης διεκδίκησης. Και το λέω αυτό γιατί ακόμα και αυτή η έννοια, της διεκδίκησης, έχει κακοποιηθεί στα χείλη ανθρώπων που την ταυτίζουν με την πιο φτηνή επίδειξη “μαγκιάς”.
• Αναφέρεστε στους “συνήθεις εκφραστές του παρελθόντος”. Σας ενοχλεί ο τρόπος που επιχειρούν συνεχώς να αποδομήσουν την όποια πρωτοβουλία και επιτυχία σας;
Κύριε Αθανασίου, ούτε με ενοχλεί, ούτε με αγγίζει. Και δεν έχω να πω τίποτα περισσότερο γι αυτούς, από όσα λένε οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Αρκεί να τους παρακολουθήσει κανείς λίγα λεπτά, για να διαπιστώσει την αβάσταχτη πολιτική κενότητα και ελαφρότητα που τους χαρακτηρίζει. Άλλωστε, ποτέ δεν θα φτάσεις στον προορισμό σου αν σταματάς και ρίχνεις πέτρες σε κάθε σκυλί που σου γαβγίζει, όπως έλεγε ο Τσώρτσιλ. Συνεχίζουμε ακάθεκτοι και απερίσπαστοι τη δουλειά μας γιατί εμείς θέλουμε να φτάσουμε στον προορισμό μας. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα αποκαθιστούμε την αλήθεια, κάθε φορά που μας προκαλούν με ψεύδη, συκοφαντίες και παραπληροφόρηση.
• Θέλω να επιστρέψουμε στις αρχές του 2020, όταν η πανδημία ανέτρεψε τους σχεδιασμούς σας ως περιφερειακή αρχή. Η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, ήταν σίγουρα ένα πελώριο στοίχημα για την Περιφέρεια των 50 κατοικημένων νησιών που τυγχάνει να είναι και η ηγέτιδα δύναμη του ελληνικού τουρισμού. Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις που κάνατε;
Η πρώτη σκέψη μου ήταν ότι η προστασία της ανθρώπινης ζωής και η προστασία της οικονομίας ήταν δύο στοιχήματα που έπρεπε να τρέξουν παράλληλα, για να μην φτάσουμε στο τέλος της πανδημίας να θρηνούμε πάνω από τα ερείπια μιας διαλυμένης εκ βάθρων κοινωνίας. Και έτσι κινηθήκαμε. Θα σας θυμίσω κύριε Αθανασίου κάτι που πολλοί θεωρητικολογούντες παραβλέπουν, όταν ασκούν κριτική για τις πρωτοβουλίες μας να στηρίξουμε τον τουρισμό και την επιχειρηματικότητα στα νησιά μας.
Την δεκαετή οικονομική κρίση που προηγήθηκε και άφησε πίσω της συντρίμμια, οικονομικά, επιχειρηματικά, επαγγελματικά, ανθρώπινα. Και προτού καλά-καλά επουλωθούν οι πληγές της μεγάλης φθοράς ήλθε η υγειονομική κρίση, όχι απλά να ενισχύσει τον κύκλο της φτώχειας αλλά και να προσθέσει την ευθεία απειλή του θανάτου. Από τον Μάρτιο του 2020 η πανδημία πάγωσε κυριολεκτικά την οικονομία μας αλλά και όλες τις οικονομίες του κόσμου. Όλα σταμάτησαν να λειτουργούν, γεγονός πρωτοφανές στην παγκόσμια ιστορία και αυτή είναι η διαφορά με την οικονομική κρίση που πέρασε επί δέκα χρόνια η χώρα μας.
Με επίγνωση της μοναδικότητας της κρίσης και της ανυπαρξίας εγχειριδίου καλών πρακτικών για την αντιμετώπισή της, κινηθήκαμε στη λογική “δεν υπάρχει οικονομία χωρίς υγεία, δεν υπάρχει υγεία χωρίς οικονομία”.
Η ισορροπία ανάμεσα σε δύο έννοιες που η πανδημία έκανε να μοιάζουν ασύμβατες μεταξύ τους, ήταν και είναι το μεγάλο μας στοίχημα. Υγειονομική θωράκιση των νησιών, παράλληλα, με την επικοινωνιακή διαχείριση της πανδημίας, που κατορθώσαμε υποδειγματικά, μέσα από την Πρωτοβουλία Φορέων για την προστασία του προορισμού του Νοτίου Αιγαίου.
• Όταν η χώρα και το Νότιο Αιγαίο άνοιγε τουριστικά τον περασμένο Ιούλιο, σας πέρασε από το μυαλό ότι το ρίσκο ήταν τεράστιο και με απρόβλεπτες επιπτώσεις όσον αφορά την εξάπλωση της covid-19;
Κύριε Αθανασίου, σας είπα ότι δεν υπήρχε ανάλογο προηγούμενο στην ιστορία του παγκόσμιου τουρισμού.
Αλλά δεν υπήρχε και άλλη επιλογή πέρα από μια πολύ προσεκτικά οργανωμένη επανεκκίνηση. Δεν γυρνάς την πλάτη σε έναν επαπειλούμενο κίνδυνο, γιατί τότε οι επιπτώσεις γίνονται ακόμη μεγαλύτερες. Σταθμίζεις όλες τις παραμέτρους και παίρνεις το ρίσκο. Ήταν πράγματι ένα ρίσκο που πήρε ολόκληρη η χώρα και όχι μόνο το Νότιο Αιγαίο. Και καλώς το πήρε.
Η χώρα άνοιξε συγκροτημένα, με σχέδιο και αντανακλαστικά. Εκτός από ρίσκο, ήταν και ένα πρωτοφανές παγκόσμιο πείραμα, αφού για πρώτη φορά επιχειρήθηκε τουρισμός εν μέσω πανδημίας. Και τα καταφέραμε. Το άνοιγμα του τουρισμού ήταν ανάσα ζωής για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή των νησιών μας. Αλλά ήταν και κάτι παραπάνω από αυτό.
Ήταν η παρακαταθήκη για τη λειτουργία της τουριστικής αγοράς στη νέα χρονιά. Η επανεκκίνηση του τουρισμού έδωσε την ευκαιρία σε επιχειρήσεις και εργαζομένους να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, να εφαρμόσουν πρωτόκολλα, να δοκιμάσουν τις αντοχές τους και να διαμορφώσουν την καλή εικόνα της χώρας διεθνώς. Το Νότιο Αιγαίο έστειλε σε όλο τον κόσμο το μήνυμα του ώριμου, σοβαρού, ασφαλούς προορισμού και αυτό μας επιτρέπει την αισιοδοξία ενός μεγάλου μεριδίου του τουρισμού του 2021.
• Ωστόσο, κάποιοι αποδίδουν το σημερινό δεύτερο κύμα της πανδημίας σε ένα βαθμό και στο άνοιγμα του τουρισμού. Επέτεινε ο τουρισμός το δεύτερο κύμα της πανδημίας ή όχι;
Δεν ισχύει αυτό και ειλικρινά με εντυπωσιάζει η ελαφρότητα, όσων ζουν σε αυτή την χώρα και ενοχοποιούν τον τουρισμό χωρίς στοιχεία. Είναι μια αστήρικτη, επιπόλαιη προσέγγιση από ανθρώπους που έχουν άγνοια του αντικειμένου. Όπως επιβεβαιώνουν τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ και της Πολιτικής Προστασίας, ο ρόλος που έπαιξε ο τουρισμός στη διασπορά της νόσου, ήταν από ελάχιστος έως ανύπαρκτος.
Στο κρίσιμο διάστημα από τις αρχές Ιουλίου έως τις αρχές Σεπτεμβρίου, έγιναν περί τα 450.000 τεστ σε εισερχόμενους τουρίστες στη χώρα, είτε στα χερσαία σύνορα είτε στα αεροδρόμια, εντοπίστηκαν 972 θετικά κρούσματα. Δηλαδή, ο δείκτης θετικότητας ήταν, μόλις 0,2%. Αν όντως αιτία ήταν ο τουρισμός, τότε οι τουριστικές περιοχές της χώρας θα είχαν γονατίσει από το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Αυτό δεν συμβαίνει. Οι κατ΄ εξοχήν τουριστικές περιοχές, όπως η Περιφέρειά μας που άνοιξε τα 118 λιμάνια της και τα 14 αεροδρόμια της, εκ των οποίων τα 5 διεθνή, και έφερε υπέροχα αποτελέσματα, με εκατομμύρια διακινούμενους επιβάτες, εξακολουθεί να έχει πολύ χαμηλό επιδημιολογικό φορτίο, όταν περιοχές που δεν έχουν καμία σχέση με τουρισμό, σήμερα δοκιμάζονται. Αυτό σημαίνει ότι κάτι κάναμε σωστά εδώ στο Νότιο Αιγαίο.
• Ποια είναι τα «μηνύματα» που παίρνετε για το 2021; Πότε πιστεύετε ότι θα επανέλθουμε σε τροχιά ανάπτυξης;
Γνωρίζουμε πως και το 2021 θα είναι πολύ δύσκολο. Δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Η πανδημία είναι ακόμη εδώ, ωστόσο η διάθεση των εμβολίων δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η νέα χρονιά, από τα μέσα της και μετά, μπορεί να αποτελέσει την απαρχή μιας περιόδου σταδιακής ανάκαμψης του τουρισμού. Πιστεύω ακράδαντα ότι για μας, στο Νότιο Αιγαίο, το «εισιτήριο» για το πολύ δύσκολο 2021 που έχουμε μπροστά μας είναι όσα καταφέραμε φέτος, το 2020. Το γεγονός ότι σταθήκαμε όρθιοι, σε σύγκριση με άλλους, ανταγωνιστικούς προορισμούς που δεν ξεκίνησαν καν. Δεν ήταν εύκολο, δεν ήταν δεδομένο.
Το 2020 δεν μας νίκησε, και αυτό ήταν απόφασή μας. Χρειάστηκε σκληρή και σοβαρή δουλειά από όλους μας. Ένας άθλος που οφείλεται στο ανθρώπινο δυναμικό που στηρίζει τον τουρισμό στο Νότιο Αιγαίο για τον οποίο είμαι υπερήφανος. Πιστεύω ότι πλέον έχουμε την εμπειρία και τα αντανακλαστικά για να προχωρήσουμε και αυτός είναι ο στόχος μας.
• Κλείνοντας αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, θα ήθελα να μας πείτε τι εύχεστε, τι προσδοκάτε για τη νέα χρονιά.
Η νέα χρονιά θα είναι δύσκολη, αλλά θα είναι αυτή που θα μας οδηγήσει στην νέα κανονικότητα. Το αύριο δεν θα είναι ποτέ πια όπως το ξέραμε, αλλά θα είναι σίγουρα καλύτερο για εκείνους που διδάχτηκαν από την πρωτοφανή κρίση που περνάμε. Με τα διδάγματα της κρίσης και με σχέδιο για το πού θέλουμε να πάμε, ακόμα και στην πιο δύσκολη περίοδο, μπορούμε να πάμε μπροστά. Κλείνουμε τα αφτιά μας στις φωνές εκείνων που έχουν κάνει τον αρνητισμό επάγγελμα. Φωνές που προέρχονται από το νωχελικά παλιωμένο πολιτικό προσωπικό αυτού του τόπου που για δεκαετίες έβλεπε άπραγο και απαθές τις ευκαιρίες να περνούν και να χάνονται. Ίσως γιατί δεν είχε τη δυνατότητα να τις διακρίνει.
Ίσως γιατί γι αυτούς η πολιτική είναι ταυτόσημη με τη φτηνή λεβεντιά, τις στημένες καταγγελίες, τα ψεύδη, τις συκοφαντίες, την υπονόμευση. Σε όλους αυτούς εμείς απαντάμε με πράξεις που οδηγούν στην ανάπτυξη και σας θυμίζω οτι έχω συμπληρώσει μια δεκαετία, τουλάχιστον, λέγοντας οτι πρέπει να ξαναφέρουμε την πολιτική στο προσκήνιο. Να της ξαναδώσουμε περιεχόμενο και να την επανασυνδέσουμε με την Ευθύνη.
Αυτός που διοικεί οφείλει να γνωρίζει ότι οι ημέρες της ευφορίας είναι άμεσο αποτέλεσμα των δράσεων και αποφάσεων που παίρνουμε στους δύσκολους καιρούς. Η πανδημία του κορωνοϊού κάποια στιγμή θα τελειώσει και δουλεύουμε για να παραμείνουν τα νησιά μας στην πλευρά των νικητών. Κύριε Αθανασίου, όνειρο, δεν είναι αυτό που δεν θα πετύχουμε ποτέ, όνειρο είναι αυτό που δεν πετύχαμε ακόμα.
