Το Ευρωκοινοβούλιο, πρόσφατα, ενέκρινε πρόταση που είχε καταθέσει ο Κύπριος Επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, αρμόδιος για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων. Η αφορμή για τη νέα νομοθεσία ήταν οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τον ευρωπαϊκό Νότο το περασμένο καλοκαίρι.
Η τραγωδία στο Μάτι αλλά και οι υπόλοιπες πυρκαγιές του καλοκαιριού σε Ελλάδα-Πορτογαλία και την υπόλοιπη Ευρώπη με τις ζωές που χάθηκαν αλλά και τις οικονομικές ζημίες που προκάλεσαν δημιούργησαν τις προϋποθέσεις και την αναγκαιότητα για αναβαθμισμένο ευρωπαϊκό μηχανισμό πολιτικής προστασίας. Καθώς, πλέον, όλοι παραδέχονται ότι δεν μπορεί πάντα να υπάρξει η κατάλληλη αντιμετώπιση σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο.
Ο νέος σχεδιασμός, που ονομάζεται RescEU προβλέπει ένα αποθεματικό σωστικών μέσων-πυροσβεστικά αεροσκάφη, ασθενοφόρα, ιατρικές ομάδες- με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, που βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα στα κράτη-μέλη, αλλά υπάγονται στην άμεση διοίκηση της Κομισιόν.
Ωστόσο όλα αυτά δεν είναι αρκετά καθώς οι απειλές εξαιτίας και της κλιματικής αλλαγής είναι σύνθετες.
Οι πρωτοβουλίες του Κυριάκου Μητσοτάκη
Σε αυτό το πλαίσιο στην πρόσφατη συνάντησή του -14 Αυγούστου 2019- με τον Ευρωπαίο Επίτροπο αρμόδιο για τη Διαχείριση Κρίσεων, Χρ. Στυλιανίδη, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε να ηγηθεί «της προσπάθειας ώστε ο μηχανισμός RescEU να αποκτήσει τις μόνιμες και σταθερές δομές που χρειάζεται για να μπορεί να συνδράμει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα».
Σύμφωνα με κυβερνητικές πήγες, έβαλε στις προτεραιότητές του την ανάγκη ενός πραγματικά αποτελεσματικού ευρωπαϊκού μηχανισμού για την παροχή βοήθειας σε χώρες που αντιμετωπίζουν έκτακτες καταστάσεις και το απέδειξε στην πράξη. Στόχος της πρότασης της Ελληνικής κυβέρνησης είναι να αποκτήσει ο μηχανισμός αυτός αποτελεσματικές δομές και να αυξήσει τη συλλογική δυναμικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Ιδίως για τις δασικές πυρκαγιές που κάθε χρόνο, δυστυχώς, κοστίζουν ανθρώπινες ζωές και καταστρέφουν το περιβάλλον μας. Μόνο το 2018, άλλωστε, στις χώρες της ΕΕ έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες πολίτες εξαιτίας φυσικών καταστροφών, ενώ στην Ελλάδα θρηνήσαμε 102 νεκρούς στην εθνική τραγωδία της 23ης Ιουλίου, στο Μάτι. Επιπλέον, σε ευρωπαϊκό επίπεδο το οικονομικό κόστος των καταστροφών αυτών φτάνει σε ετήσια βάση περίπου τα 10 δις ευρώ. Αποδεικνύεται, μάλιστα, ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς δεν περιορίζεται πλέον στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, ή μόνον τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα παραδείγματα των πυρκαγιών στη Σουηδία και τη Γερμανία δείχνουν ότι η κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς, εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Ο Πρωθυπουργός, σύμφωνα με πληροφορίες του newpost, έθεσε το ζήτημα, κατά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Ε. Μακρόν, που από την αρχή ήταν θετικός στην ιδέα, αλλά και στη συνάντησή του με την Καγκελάριο Α. Μέρκελ. Ειδικότερα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε στη Γερμανίδα Καγκελάριο ότι απαιτούνται οικονομίες κλίμακας για να είναι πιο ελκυστική η παραγγελία πυροσβεστικών αεροπλάνων. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει σε εθνικό επίπεδο, αλλά μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω της ενεργοποίησης της πρωτοβουλίας RescEU. Σε αυτή την κατεύθυνση η γερμανική πλευρά, ενώ φερόταν αρνητική στην πρωτοβουλία, φαίνεται πλέον έτοιμη να ανταποκριθεί θετικά με στόχο να προχωρήσει άμεσα το ζήτημα αυτό.
Τι είναι το RescEU
Ήδη, από τον περασμένο Δεκέμβριο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της ΕΕ και η Επιτροπή κατέληξαν σε συμφωνία για την ενδυνάμωση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Τον περασμένο Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τον RescEU, με στόχο την ενίσχυση της διαχείρισης φυσικών καταστροφών μέσα από την παροχή προς τον Μηχανισμό Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας πρόσθετων νομικών, οικονομικών και λειτουργικών πόρων. Το νέο σύστημα, που βρίσκεται στη διάθεση των κρατών-μελών και προωθήθηκε με πρωτοβουλία του Κύπριου Επιτρόπου Στυλιανίδη, αποδεικνύει ήδη τη σημαντική προσφορά που μπορεί να παρέχει στα κράτη-μέλη της Ένωσης. Αυτό που τώρα χρειάζεται είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας, για το πέρασμα από τη μεταβατική φάση στην μόνιμη εφαρμογή. Με νέα, μόνιμα πυροσβεστικά μέσα, συλλογικά για όλες τις χώρες της Ένωσης και για όλες τις έκτακτες ανάγκες. Ο μηχανισμός rescEU, άλλωστε, δεν περιορίζεται μόνο σε παρεμβάσεις για δασικές πυρκαγιές, αλλά περιλαμβάνει και τη δυνατότητα βοήθειας σε περιπτώσεις ιατρικών, χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
Ο νέος Μηχανισμός περιλαμβάνει ένα σύνολο εξοπλισμών παροχής βοήθειας (“rescEU”) ανάμεσα στα οποία πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα των κρατών-μελών. Για το 2019, έξι χώρες μέλη της ΕΕ ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Επιτροπής, διαθέτοντας συνολικά εννέα αεροσκάφη και έξι ελικόπτερα. Έτσι κατέστη δυνατή η ενεργοποίηση του Μηχανισμού στην περίπτωση της Ελλάδας για τις πρόσφατες πυρκαγιές στην Εύβοια, με τρία Καναντέρ (δύο από την Ιταλία και ένα από την Ισπανία) που έσπευσαν να συνδράμουν τις δυνάμεις της χώρας. Η παρέμβασή τους αποδείχθηκε κρίσιμη για την προστασία ανθρωπίνων ζωών και περιουσιών. Και όπως έχει επισημάνει ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, αυτό είναι που περιμένουν οι ευρωπαίοι πολίτες: Απτά δείγματα αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
