Η αντιπεριφερειάρχης Διοικητικής Μεταρρύθμισης στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Χαρούλα Γιασιράνη, μιλάει στην «δ» για το χαρτοφυλάκιο ευθύνης της με τον νέο ΟΕΥ, την υποστελέχωση της ΠΝΑι που όμως δεν αποτελεί εμπόδιο στην αρωγή προς τους μικρούς δήμους των νησιών, τις πρωτοβουλίες (μπόνους γιατρών) για την επάνδρωση των μονάδων υγείας που υιοθέτησε και η κεντρική Πολιτεία. Η κα Γιασιράνη απαντάει με το χέρι στην καρδιά, για τα έντεκα χρόνια διοίκησης στην αρχή του Νοτίου Αιγαίου και εξηγεί ενδελεχώς την άρρηκτη σχέση της αειφορίας και βιωσιμότητας με το project The Rhodes Co-Lab που τρέχει η ΠΝΑι πιλοτικά στη Ρόδο.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Κυρία αντιπεριφερειάρχη περάσατε μια σημαντική αλλαγή με την έναρξη της θητείας στο νέο χαρτοφυλάκιο, την τροποποίηση του εσωτερικού οργανισμού της Περιφέρειας. Οι νησιώτες ενδεχομένως θεωρούν ότι είναι ένα εσωτερικό ζήτημα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που δεν τους αφορά. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς ο νέος οργανισμός επηρεάζει τις ζωές μας;
Κα Παμπρή, σας ευχαριστώ γι αυτήν την ερώτηση, διότι μου δίνετε την ευκαιρία να πω στους πολίτες που θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη, ότι σαφώς τους επηρεάζει ο τρόπος λειτουργίας ενός φορέα, ο οποίος χαράζει την αναπτυξιακή πορεία του Νοτίου Αιγαίου και καλείται να δώσει λύσεις, ακόμη και σε θέματα που δεν ανήκουν καν στην αρμοδιότητά του. Όσο πιο αποτελεσματικός είναι λοιπόν, τόσο μεγαλύτερο το όφελος για τις κοινωνίες των νησιών μας σε όλα τα επίπεδα.
Με τον νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας της Περιφέρειάς μας που τροποποιείται για πρώτη φορά από το 2015, αφήσαμε πίσω μας ένα ξεπερασμένο από την εποχή και την πραγματικότητα μοντέλο οργάνωσης.
Προχωρήσαμε στη διαμόρφωση ενός ουσιαστικού αναπτυξιακού εργαλείου για τα νησιά μας και τους κατοίκους τους, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτησή τους, που λαμβάνει υπόψιν τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικότητας, την ασυνέχεια του νησιωτικού χώρου, το σοβαρό πρόβλημα υποστελέχωσης της Περιφέρειάς μας, επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του στελεχιακού δυναμικού της, χωρίς να θίγονται – όπως κατ’ επανάληψη ξεκαθαρίσαμε – ούτε κατ’ ελάχιστον τα κεκτημένα των εργαζομένων σε ό,τι αφορά τις θέσεις ευθύνης τους.
Πέραν αυτών, ο νέος Οργανισμός θέτει ως κυρίαρχο στοιχείο του τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και εισάγει σημαντικές καινοτομίες που απαντούν στις προκλήσεις της εποχής. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η πρώτη Περιφέρεια της χώρας που στον νέο Οργανισμό ενσωματώνει ξεχωριστή Διεύθυνση Παρακολούθησης Φέρουσας Ικανότητας καθώς και Γραφεία Κλιματικής Ουδετερότητας απαντώντας εμπράκτως στη μεγάλη πρόκληση και στα διακυβεύματα, στην εποχή της κλιματικής κρίσης την οποίαν διανύουμε. Παράλληλα ενισχύεται ο τομέας της Πολιτικής Προστασίας. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα φορέας έχει την ολιστική προσέγγιση της φέρουσας ικανότητας τόσο ως προς το ανθρωπογενές όσο και ως προς το φυσικό περιβάλλον, με την δημιουργία (στο πλαίσιο της Γενικής Διεύθυνσης Αειφόρου Ανάπτυξης και Καινοτομίας) Διεύθυνσης Παρακολούθησης Φέρουσας Ικανότητας καθώς και δύο Γραφείων Κλιματικής Ουδετερότητας Κυκλάδων και Δωδεκανήσου, τα οποία θα παρακολουθούν τη λειτουργία της Περιφέρειας ως προς το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, που σύμφωνα με τον στόχο της ΕΕ περί κλιματικής ουδετερότητας, θα πρέπει να είναι μηδενικό έως το έτος 2050.
Επίσης, στο πλαίσιο της Αυτοτελούς Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας & Κλιματικής Κρίσης, δημιουργούνται τέσσερα Τμήματα, Στρατηγικού Σχεδιασμού & Συνεργασιών Κυκλάδων και Δωδεκανήσου και Επιχειρησιακού Συντονισμού Κυκλάδων και Δωδεκανήσου, με τα αντίστοιχα Γραφεία Υποστήριξης.
Μια ακόμη καινοτομία που εισάγει ο νέος Οργανισμός είναι η δημιουργία Μονάδας Τεκμηρίωσης (Data Center) η οποία θα συλλέγει όλα τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα της λειτουργίας ολόκληρης της Περιφέρειας και του Περιβάλλοντός της, ώστε να γίνεται η σωστή τεκμηρίωση των στρατηγικών της Περιφέρειας και για να αποτιμάται επιστημονικά η επιτυχία κάθε στρατηγικής απόφασης, όπως συμβαίνει σε όλα τα προηγμένα κράτη.
Αυτές είναι ορισμένες μόνο από τις καινοτομίες του νέου Οργανισμού, αλλά απολύτως ενδεικτικές του τρόπου που λειτουργεί η Περιφέρειά μας υπό τον περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο. Τον τρόπο της παρεμβατικότητας, των πρωτοβουλιών και των αντανακλαστικών, που έχει επιδείξει σε όλες τις κρίσεις που κλήθηκε μέχρι σήμερα να διαχειριστεί. Και ήταν πολλές.
• Η Περιφέρεια έχει αναλάβει το βάρος να τρέξει στην νέα εποχή και τα μικρά νησιά του Νοτίου Αιγαίου. Πόσο εύκολο είναι αυτό με υποστελεχωμένο δυναμικό, καθώς φαντάζομαι ότι ισχύει η φράση «θαύματα» δεν γίνονται;
Και όμως, γίνονται «θαύματα». Η πιο υποστελεχωμένη, η πιο υποχρηματοδοτημένη Περιφέρεια της χώρας, τα τελευταία δέκα χρόνια υλοποιεί ένα αδιανόητο σε όγκο έργο, σε όλα τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, σε όλους τους τομείς. Είναι η Περιφέρεια που «βάζει πλάτη» σε όλα τα αιτήματα των μικρών νησιών με την υλοποίηση και χρηματοδότηση των έργων που τα ίδια δεν μπορούν να υλοποιήσουν λόγω μη τεχνικής επάρκειας. Στόχος μας ως περιφερειακή αρχή, είναι «καμία ευκαιρία χαμένη» ακόμα και για το πιο μικρό νησί του Νοτίου Αιγαίου. Αλλά δεν είναι μόνο τα μικρά νησιά. Υλοποιούμε έργα και μεγαλύτερων Δήμων, φορέων, ακόμη και των Υπουργείων! Όλα αυτά μεταφράζονται σε εκατοντάδες προγραμματικές συμβάσεις αλλά και σε ανθρωποθυσίες, όπως χαρακτηρίζει ο περιφερειάρχης την αυταπάρνηση, την προσήλωση και την αγάπη με την οποία οι λιγοστοί υπάλληλοι της Περιφέρειάς μας φέρουν εις πέρας αυτόν τον ασύλληπτο όγκο δουλειάς. Μεταφράζεται όμως και σε κάτι άλλο: σε εμπιστοσύνη. Το γεγονός ότι οι πάντες καταφεύγουν στην Περιφέρεια για το κάθε τί, είτε ανήκει στις αρμοδιότητές μας είτε όχι, είναι η απόδειξη ότι έχει γίνει πλέον πεποίθηση και στον τελευταίο κάτοικο αυτών των νησιών, ότι η Περιφέρεια είναι ο φορέας που μπορεί να εμπιστευτεί, για την συνέπεια λόγων και έργων, για την αποτελεσματικότητά του.
Οι πρωτοφανείς για ολόκληρη την Ευρώπη ρυθμοί ανάπτυξης της Περιφέρειάς μας, οι δημογραφικοί δείκτες που μας διαφοροποιούν από την υπόλοιπη χώρα, δεν ήρθαν τυχαία. Είναι απόρροια αυτού του τόπου λειτουργίας. Είναι ένας πραγματικός άθλος στις συνθήκες μέσα στις οποίες επετεύχθη. Είναι ένα «θαύμα», που όμως έχει εξήγηση!
• Κα Γιασιράνη, επιτρέψτε μου να κινηθώ σε έναν τομέα που έχετε υπηρετήσει στο πρόσφατο παρελθόν, τον τομέα της υγείας με την ιδιότητα της περιφερειακής συμβούλου. Είδαμε πρόσφατα τις επισκέψεις του υπουργού κ. Γεωργιάδη στα νησιά και τις αντιδράσεις που εισέπραξε. Το μπόνους που δίνεται πλέον τώρα για την προσέλκυση γιατρών μήπως θα έπρεπε να δοθεί από την πρώτη στιγμή, όπως κάνατε εσείς στην ΠΝΑι; Γιατί έπρεπε να αναμένουν;
Όλα αυτά τα χρόνια, η δική μας περιφερειακή αρχή, ουδέποτε κρύφτηκε πίσω από αρμοδιότητες. Θα ήταν εύκολο να το κάνει. Το έκαναν όλοι οι προηγούμενοι. Ανέξοδα και χωρίς πολιτικό κόστος, πετώντας το μπαλάκι στο κεντρικό κράτος. Όμως αυτή η νοοτροπία δεν λύνει προβλήματα. Το αντίθετο. Τα διαιωνίζει. Κι εμείς από την πρώτη στιγμή μπήκαμε σε «χωράφια» που δεν ήταν δικά μας, ακριβώς για να δώσουμε λύσεις, χωρίς να υπολογίσουμε ενδεχόμενο πολιτικό κόστος.
Η υγεία και η έλλειψη ιατρικού προσωπικού στα νησιά ήταν η πρώτη μας προτεραιότητα. Ήδη από το 2015 η Περιφέρειά μας ήταν η πρώτη στη χώρα που θέσπισε οικονομικά κίνητρα για τους γιατρούς και κατόρθωσε να προσελκύσει ένα σημαντικό αριθμό στα νησιά, τους οποίους επιδοτεί μέχρι σήμερα. Από τότε ακολούθησαν κι άλλες Περιφέρειες, Δήμοι, φορείς. Σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, με το πρόβλημα να έχει οξυνθεί για μια σειρά από λόγους που όλοι γνωρίζουμε, το Υπουργείο Υγείας προχωρά στη θεσμοθέτηση οικονομικών κινήτρων ελπίζοντας ότι θα φέρει γιατρούς στο ΕΣΥ και συγκεκριμένα στα νησιά μας. Δεν μπορώ να γνωρίζω γιατί αυτό δεν έγινε νωρίτερα, γιατί έπρεπε να χαθεί τόσος χρόνος. Μπορώ μόνο να πιθανολογήσω ότι ήταν θέμα δημοσιονομικών περιθωρίων που είχε η χώρα, μετά από μια μακρά περίοδο μνημονίων. Ελπίζω και εύχομαι, τα κίνητρα που θεσπίζει η νέα ΚΥΑ να φέρει αποτέλεσμα. Θα το δούμε τους αμέσως επόμενους μήνες.
• Έχουν περάσει 10 χρόνια που και εσείς προσωπικά βρίσκεστε στην αρχή των νησιών στο Νότιο Αιγαίο. Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι άλλαξαν τα πράγματα. Με το χέρι στην καρδιά, σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι θέλει ακόμη δουλειά;
Ναι, πέρασαν δέκα δύσκολα χρόνια για τη χώρα και τα νησιά μας, με διαδοχικές πρωτοφανείς κρίσεις. Σήμερα το Νότιο Αιγαίο δεν στέκεται απλώς όρθιο. Βρίσκεται στην τροχιά των ρεκόρ, με νησιά του να βρίσκονται στην παγκόσμια πρωτοπορία. Όσο πιο επιγραμματικά μπορώ θα σας πω ότι παρά τις δυσκολίες της νησιωτικότητας, παρά την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση της Περιφέρειάς μας έναντι όλων των άλλων Περιφερειών, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις ιστορικών διαστάσεων – οικονομική, προσφυγική, υγειονομική, ενεργειακή, πόλεμοι κ.λπ.– καταφέραμε να αναδειχθούμε πρωταθλητές στον τουρισμό, να στηρίξουμε την οικονομία και την κοινωνία, να αναδειχθούμε πρωτοπόροι σε δράσεις βιωσιμότητας και αειφορίας, να γίνουμε η μοναδική Περιφέρεια της χώρας που αύξησε δημογραφικά τον πληθυσμό της, να γίνουμε η Περιφέρεια με τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρώπη, σύμφωνα με την Eurostat, να είμαστε η πρώτη Περιφέρεια επί σειρά ετών στην απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ. Τα καταφέραμε διότι ο ίδιος ο Γιώργος Χατζημάρκος, για όλους εμάς στην ομάδα του, έκανε τον πρωταθλητισμό τρόπο σκέψης, αντίληψης και νοοτροπίας. Μετέτρεψε τις κρίσεις σε ευκαιρίες. Άλλοι βουλιάζουν στις κρίσεις, εμείς βγήκαμε πιο δυνατοί. Όμως η ζωή είναι ένα μέγεθος δυναμικό. Δημιουργεί διαρκώς νέα δεδομένα κι εμείς είμαστε αποφασισμένοι να δίνουμε πάντα το «παρών» σε κάθε πρόκληση. Σήμερα, η μεγάλη πρόκληση λέγεται περιβάλλον, κλιματική κρίση. Δουλεύουμε χρόνια πάνω σε αυτό και ήδη υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα σε νησιά μας όπως η Τήλος η Χάλκη, η Αστυπάλαια. Η Ρόδος με το project “The Rhodes Co – Lab” είναι το μεγάλο μας στοίχημα που θα διαμορφώσει ολόκληρη την τουριστική βιομηχανία διεθνώς με όρους βιωσιμότητας. Οι σύγχρονες περιβαλλοντικές υποδομές που αποκτούν τα νησιά μας μέσα από τη εξαιρετική δουλειά του ΦΟΔΣΑ, θα αλλάξουν σταδιακά ολόκληρο τον περιβαλλοντικό χάρτη του Νοτίου Αιγαίου. Μεγάλη τομή τα ειδικά χωροταξικά των νησιών που θα βάλουν τέλος σε παθογένειες δεκαετιών. Αυτοί είναι ορισμένοι από τους στόχους της περιόδου που διανύουμε και είμαι σίγουρη ότι και αυτούς θα τους κερδίσουμε. Σας περιέγραψα ήδη άλλωστε πώς προσαρμόζεται η δομή της Περιφέρειάς μας σε αυτά τα ζητούμενα μέσα από τον νέο Οργανισμό της.
• Η ανάπτυξη είναι μια λέξη που περικλείει πολλές ιδιότητες. Πόσο συμβατή είναι όμως η ανάπτυξη με την λέξη αειφορία (ένα ζήτημα με το The Rhodes Co-Lab έχει καταστήσει κυρίαρχο η Περιφέρεια) αυτή η τεράστια μετατροπή του φυσικού περιβάλλοντος μήπως πρέπει να προβληματίσει;
Πλέον, ανάπτυξη και βιωσιμότητα δεν είναι απλά έννοιες συμβατές, είναι αλληλένδετες. Από εδώ και στο εξής, δεν μπορεί να νοηθεί ανάπτυξη αν δεν είναι αειφόρος. Δυστυχώς, η ανθρωπότητα δεν πήρε στα σοβαρά τις προειδοποιήσεις και τα σημάδια γι αυτό που ερχόταν, γι’ αυτό που ζούμε. Σήμερα πληρώνουμε τις συνέπειες της αδιαφορίας μας. Αν θέλουμε να υπάρχει μέλλον, για μας και για τις γενιές που έρχονται, οι σχεδιασμοί μας δεν μπορούν παρά να αποβλέπουν στην βιωσιμότητα. Υπό αυτό το δεδομένο, η Περιφέρειά μας ορθώς έχει καταστήσει κυρίαρχο ζήτημα την επιτυχία του “The Rhodes Co – Lab”, έναν εθνικό θα τον χαρακτήριζα στόχο, όπου όλοι, Πολιτεία, αυτοδιοίκηση, φορείς και μεμονωμένοι πολίτες, έχουμε μερίδιο συμμετοχής και ευθύνης.
