Διάσταση απόψεων και μεταξύ των συνταγματολόγων έχει πυροδοτήσει η ανακοίνωση από τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη του μέτρου του υποχρεωτικού εμβολιασμού των πολιτών άνω των 60 ετών, η οποία θα συνοδεύεται και από επιβολή προστίμου ύψους 100 ευρώ για κάθε μήνα καθυστέρησης.
Σύμφωνα με ορισμένους καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου, το μέτρο δικαιολογείται για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς επιπροσθέτως αποτελεί την κλιμάκωση ήδη ληφθέντων μέτρων.
Ωστόσο άλλοι καθηγητές υποστηρίζουν ότι η επιβολή διοικητικού προστίμου ακροβατεί συνταγματικά δεδομένου ότι παραβιάζει βασικά άρθρα του Συντάγματος που ορίζουν το δικαίωμα ο καθένας να διαθέτει το σώμα του.
Ωστόσο αυτό, το οποίο και οι δύο πλευρές φαίνεται να βρίσκουν προβληματικό είναι η οριζόντια επιβολή ενός προστίμου χωρίς τον συνυπολογισμό άλλων κριτηρίων και μάλιστα επαναλαμβανόμενου, το οποίο μπορεί να πλήξει ακόμα και τη δυνατότητα διαβίωσης ολόκληρων νοικοκυριών.
Τα επιχειρήματά τους αναλύουν μέσω των συνεντέυξεών τους στο «ethnos.gr» ο Κώστας Χρυσόγονος, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ και ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης, αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Κώστας Χρυσόγονος: Εξόχως προβληματικό από συνταγματική άποψη
Πως κρίνετε το νέο μέτρο που ανακοίνωσε η κυβέρνηση από συνταγματικής άποψης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κατά τη γνώμη είναι άκρως προβληματική από συνταγματική άποψη η επιβολή διοικητικού προστίμου σε ανεμβολίαστους πολίτες ηλικίας άνω των 60 ετών κυρίως διότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να διαθέτει το σώμα του σύμφωνα με τα άρθρα 2 παράγραφος 1 και 5 παράγραφος 1 του Συντάγματος.
Συνεπώς το κράτος μπορεί να μεριμνήσει για τη δημόσια υγεία, όπως έχει άλλωστε υποχρέωση σύμφωνα με το Σύνταγμα, εκεί όπου τίθεται ζήτημα επικινδυνότητας για μετάδοση στο γενικό πληθυσμό. Μπορεί επομένως να θέσει σε αναστολή καθηκόντων υπαλλήλους που αρνούνται να εμβολιαστούν και ως εκ της θέσεώς τους έρχονται σε επαφή με το ευρύ κοινό, μπορεί να επιβάλλει μέτρα περιορισμού της κίνησης των ανεμβολίαστων ούτως ώστε να μην υπάρχει ή να περιοριστεί ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού, αλλά δεν μπορεί να επιβάλλει τον εμβολιασμό με απειλή ποινικών κυρώσεων και κατ΄επέκταση θα έλεγα ούτε και με την απειλή διοικητικού προστίμου διότι το διοικητικό αυτό πρόστιμο σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις ισοδυναμεί από άποψη επιπτώσεων και βαρύτητας με ποινική κύρωση.
Δημιουργούνται λοιπόν και ζητήματα ισότητας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην περίπτωση ενός χαμηλοσυνταξιούχου π.χ. τα 100 ευρώ μπορεί να συνεπάγονται στέρηση πόρων απαραίτητων για την επιβίωσή του. Πέραν αυτού τίθεται και θέμα ισότητας διότι για τον συνταξιούχο των 500 ευρώ τα 100 ευρώ είναι απολύτως απαραίτητα. Για κάποιον, ο οποίος είναι οικονομικά ενεργός και κερδίζει π.χ. 5.000 ευρώ το μήνα, τα 100 ευρώ είναι αμελητέο ποσό.
Θα επιλύονταν ορισμένα προβλήματα εάν εφαρμοζόταν αναλογικότητα στο ύψος του προστίμου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εάν υπήρχε αναλογικότητα στο ύψος του προστίμου, θα αντιμετωπίζονταν τα προβλήματα τα σχετικά με την αρχή της ισότητας αλλά και πάλι δε θα αντιμετωπίζονταν τα προβλήματα τα σχετικά με την αξία του ανθρώπου και την ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας από τις διατάξεις των άρθρων 2 και 5 από τις οποίες – επαναλαμβάνω – ότι απορρέει το δικαίωμα του καθενός να διαθέτει το σώμα του όπως θέλει και στο βαθμό βεβαίως που δεν θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Π.χ. Ένας υπερήλικας, ο οποίος ζει αποτραβηγμένος στο σπίτι του – και είναι υπαρκτές αυτές οι περιπτώσεις – δε συνεπάγεται άνευ ετέρου κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Αρα η επιβολή σ΄αυτόν διοικητικού προστίμου επειδη αρνείται να εμβολιαστεί είτε για λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων, είτε για οποιουσδήποτε άλλους λόγους προσβάλλει ακριβως την προσωπική του ελευθερία και την αξιοπρέπειά του.
Πρόκειται συνεπώς για μέτρο αντισυνταγματικό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τελικώς αρμόδια να κρίνουν εάν είναι αντισυνταγματικό το μέτρο ή όχι είναι μόνον τα δικαστήρια. Και τα δικαστήρια θα καθυστερήσουν να εκδώσουν τέτοιες αποφάσεις. Αλλά η δική μου οπτική είναι πως είναι εξόχως προβληματικό από συνταγματική άποψη. Τώρα το κατά πόσον τελικά θα κριθεί αντισυνταγματικό ή όχι είναι κάτι που θα το πουν τα δικαστήρια μετά από καιρό.
Θεωρείτε ότι θα μπορούσε να προσφύγει κατά του μέτρου κάποιος ανεμβολίαστος άνω των 60 ετών;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οπωσδήποτε θα έχει τη δυνατότητα προσφυγής αλλά με το χαοτικό σύστημα δικαστικού ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων που έχουμε στην Ελλάδα εάν το μέτρο περιβληθεί με τη μορφή διάταξης νόμου που θα ψηφιστεί από τη Βουλή, δεν μπορεί να προσβληθεί ευθέως. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προσβληθούν εκτελεστέες ατομικές πράξεις επιβολής προστίμου σε συγκεκριμένα πρόσωπα από τα συγκεκριμένα αυτά πρόσωπα, πράγμα, το οποίο μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια.
Χαράλαμπος Τσιλιώτης: Το ύψος του επιβαλλόμενου προστίμου δεν μπορεί να είναι οριζόντιο
Συνταγματική υπό προυποθέσεις κρίνει την απόφαση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού στους πολίτες άνω των 60 ετών ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Χαράλαμπος Τσιλιώτης.
Ο ίδιος εκτιμά ότι η αρχή της αναλογικότητας δε θίγεται ούτε με την επιβολή προσίμου σε όσους δεν πειθαρχήσουν. Υπογραμμίζει όμως ότι το ύψος του επιβαλλόμενου προστίμου δεν μπορεί να είναι οριζόντιο δεδομένου ότι στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων ενδέχεται να θίγει το απόλυτο δικαίωμα της ανθρώπινης αξίας και αξιοπρέπειας:
«Οταν η επιβολή του προστίμου θίγει το κατώτατο επίπεδο διαβίωσης του ανθρώπου, μπαίνουμε στο θέμα της ανθρώπινης αξίας και αξιοπρέπειας, η οποία δεν μπορεί να περιοριστεί. Είναι απόλυτη. Εκεί δεν μπορούν να γίνουν εκπτώσεις. Οταν διακινδυνεύεται το επίπεδο διαβίωσης ενός ανθρώπου από την επιβολή ενός προστίμου και μαλιστα όχι άπαξ αλλά κάθε μήνα, εκεί υπάρχει ζήτημα», εξηγεί σε συνέντευξή του στο «ethnos.gr».
Πηγή ethnos.gr
