Επίκουρης καθηγήτριας Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ( ΕΚΠΑ)
«Πάρτε µία ανάσα, μη βγάλετε τον αέρα και προσπαθήστε να αναπνεύσετε από εκεί και πάνω». Η δύσπνοια είναι το πιο βασανιστικό σύμπτωμα της χρόνιας αναπνευστικής πνευμονοπάθειας. Και είναι ένα αίσθημα υποκειμενικό. Ενας πάσχων μπορεί να πει ότι αισθάνεται πλάκωμα στο στήθος, κάποιος άλλος θα αναφέρει σφίξιμο στο στήθος. Ομως το παράδειγμα με την ανάσα και τον παγιδευμένο αέρα στους πνεύμονες είναι, σύμφωνα με τα όσα είπε στην «Κ» η πνευμονολόγος, επίκουρη καθηγήτρια ΕΚΠΑ και συντονίστρια της Ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, Ανδριάννα Παπαϊωάννου, ο καλύτερος τρόπος να περιγράψεις πώς βιώνουν τη δύσπνοια οι πάσχοντες. Και είναι ένα σύμπτωμα που οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο: o πάσχων επιλέγει έναν καθιστικό τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να ατροφούν οι μύες και να δυσκολεύεται ακόμη περισσότερο η αναπνευστική λειτουργία.
Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία έχει θέσει σε λειτουργία τον ιστότοπο «Ζωή με ΧΑΠ» (www.zoimehap.gr), που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ένα «ψηφιακό γυμναστήριο», με οδηγίες για κατ’ οίκον άσκηση για πάσχοντες. Τα άτομα με ΧΑΠ μπορούν να παρακολουθήσουν και να ακολουθήσουν ειδικά βίντεο με αναπνευστικές ασκήσεις και ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης για να βελτιώσουν την καρδιοαναπνευστική τους ικανότητα. «Εως πρόσφατα είχαμε περισσότερες από 400.000 επισκέψεις και προβολές (views) του οπτικοακουστικού υλικού. Αυτό που μας αναφέρουν όσοι κάνουν χρήση των οδηγιών του ιστοτόπου είναι ότι δουλεύει καλά. Οι ασθενείς νιώθουν ότι κάνουν κάτι καλό για τον εαυτό τους. Τους φτιάχνει την ψυχολογία και τους έχει βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό να έχουν δραστηριότητες που δεν είχαν πριν», τονίζει η κ. Παπαϊωάννου.
Η ΧΑΠ είναι μια πολύ συχνή πάθηση. Οπως αναφέρει η κ. Παπαϊωάννου, «διεθνώς είναι η τρίτη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας. Στη χώρα μας, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, η πάθηση αφορά περίπου το 10% των ενήλικων καπνιστών. Το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε περίπου 500.000 με 600.000 άτομα σε όλη την Ελλάδα. Στον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας η βασική αιτία της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα τσιγάρου. Εάν το τσιγάρο πραγματικά μειωθεί και εφαρμοστούν οι απαγορεύσεις του καπνίσματος σε κοινόχρηστους χώρους, θα δούμε και αντίστοιχη μείωση του αριθμού των πασχόντων».
Η διάγνωση της νόσου απαιτεί λειτουργικό έλεγχο των πνευμόνων, που σημαίνει σπιρομέτρηση η οποία πρέπει να γίνεται από πνευμονολόγο. Σε περιοχές ανά τη χώρα όπου δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, η διάγνωση συχνά γίνεται πολύ αργά. Εκτιμάται ότι στην Ελλάδα το 30% των νέων διαγνώσεων αφορά αρρώστους με σοβαρή απόφραξη αεραγωγών και το 40%-50% με μέτρια απόφραξη αεραγωγών.
«Πράγματα αυτονόητα για εμάς, να κάνεις μπάνιο, να ντυθείς, να βγεις στη γειτονιά για ψώνια, για έναν ασθενή με ΧΑΠ είναι άθλος».
Η αντιμετώπιση της ΧΑΠ περιλαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία αλλά και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Η νούμερο ένα μη φαρμακευτική παρέμβαση είναι η διακοπή του καπνίσματος, δηλαδή να «βγει από τη μέση» ο αιτιολογικός παράγοντας της πάθησης. Δεύτερη παρέμβαση αφορά την πρόληψη των λοιμώξεων μέσω εμβολιασμού. Σύμφωνα με διεθνείς οδηγίες, ο πάσχων θα πρέπει να εμβολιαστεί έναντι γρίπης, πνευμονιόκοκκου, κοκκύτη, έρπητα ζωστήρα και αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV). Τρίτη παρέμβαση είναι η υποστήριξη της αναπνοής με οξυγόνο ή άλλα μέσα.
«Το βασικότερο όμως όλων είναι η πνευμονική αποκατάσταση», τονίζει η κ. Παπαϊωάννου. Και εξηγεί λέγοντας ότι «μιλάμε για ένα “γυμναστήριο” στο οποίο δουλεύει μια ομάδα επιστημόνων που περιλαμβάνει πνευμονολόγο, γυμναστή, διαιτολόγο, ψυχολόγο, φυσιοθεραπευτή και η οποία έχει στόχο να βάλει τον πάσχοντα σε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης: ο γυμναστής θα του δείξει τις ασκήσεις που πρέπει να κάνει, ο φυσικοθεραπευτής θα του μάθει τις τεχνικές αναπνοής, ο διαιτολόγος θα του προτείνει διατροφικό πρόγραμμα για να διατηρήσει τη μυϊκή του μάζα –που λόγω της μη άσκησης είναι “το πρώτο θύμα της νόσου”– και ο ψυχολόγος θα τον υποστηρίξει, αφού ο πάσχων συχνά βιώνει κατάθλιψη ή ακόμη αισθάνεται και ενοχές ότι αυτός φταίει που αρρώστησε».
Η πνευμονική αποκατάσταση είναι μια πολύ σημαντική παρέμβαση, στην οποία λίγοι πάσχοντες στην Ελλάδα έχουν πρόσβαση. Μόλις τέσσερα σχετικά προγράμματα υλοποιούνται σε όλη τη χώρα, τα δύο στην Αθήνα (νοσοκομεία «Σωτηρία» και «Ευαγγελισμός») και τα άλλα δύο στο «Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας» και στο νοσοκομείο «Παπανικολάου», υποστηριζόμενα από πανεπιστημιακές σχολές και ΤΕΦΑΑ (Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού). Ετσι ο αριθμός των πασχόντων που μπορούν να ενταχθούν σε αυτά είναι εξαιρετικά περιορισμένος.
Ο στόχος
«Στην προσπάθεια να βάλουμε μια γέφυρα στο απόλυτο τίποτα και στην κάλυψη των ασθενών από τέτοιου είδους προγράμματα φτιάξαμε τον ιστότοπο “Ζωή με ΧΑΠ”», επισημαίνει η κ. Παπαϊωάννου. «Δεν μιλάμε για εξατομικευμένο πρόγραμμα, αλλά κάνουμε μια προσπάθεια να καλύψουμε την πλειονότητα των πασχόντων. Οι ασκήσεις που προτείνονται είναι σε καθιστή θέση (π.χ. ενδυνάμωση του κάτω μέρους του σώματος, ασκήσεις με βάρη, διατάσεις, βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας) και με χρήση απλού οικιακού εξοπλισμού (π.χ. μικρά μπουκάλια νερό για βαράκια), ενώ παρέχονται οδηγίες στους πάσχοντες για το πώς θα αξιολογήσουν την κατάστασή τους, πότε δεν θα πρέπει να ξεκινήσουν την άσκηση, πότε πρέπει να χρησιμοποιήσουν οξυγόνο. Ο στόχος είναι οι μύες να είναι πιο δραστήριοι γιατί τότε καταναλώνουν λιγότερο οξυγόνο. Ετσι ο πάσχων θα μπορέσει να πραγματοποιήσει καθημερινές δραστηριότητες. Να κάνει μπάνιο, να ντυθεί, να πάει έως την κουζίνα του να βάλει φαγητό, να βγει στη γειτονιά να ψωνίσει. Μιλάμε για πράγματα αυτονόητα για εμάς, που όμως για έναν ασθενή με ΧΑΠ είναι άθλος», τονίζει η κ. Παπαϊωάννου.
Πηγή kathimerini.gr
Πέννυ Μπουλούτζα
