Τι συμβαίνει με τα ελάφια που βρίσκονται στο πάρκο του Ροδινιού; Υπάρχουν τα προβλήματα που κατά καιρούς ακούστηκαν ή όχι; Οι πλέον αρμόδιοι, απαντούν στην «δ». Και αυτοί είναι ο Δήμος και η Διεύθυνση Δασών. Από την πλευρά του Δήμου και την επιφορτισμένη με την φροντίδα του χώρου και των ελαφιών Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου, ο κ. Ηλίας Μπούκλας και η κτηνίατρος του Δήμου κ. Κατερίνα Βελώνη. Να σημειώσω πως η συζήτηση έγινε παρουσία και των δύο. Από την πλευρά της Δασικής Υπηρεσίας, η Διευθύντρια κ. Καίτη Μπαλατσούκα και ο κ. Νίκος Θεοδωρίδης, Διευθυντής Δασών και Αγροτικών υποθέσεων, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου.
• Κυρία Βελώνη, είστε επιφορτισμένη ως κτηνίατρος του Δήμου για την φροντίδα των ελαφιών. Εχετε κάποια εξειδίκευση σε άγρια ζώα, όπως το ελάφι;
‘Εχω εξειδικευθεί στα ελάφια. Η δε διατριβή μου είναι για την μοριακή διερεύνηση Leishmania sp., Ehrlichia sp. και Βartonella sp στο περιφερικό αίμα ελαφιών φυλής dama dama της Ρόδου. Επιφορτισμένη μεν από τον Δήμο για την φροντίδα τους, αλλά χωρίς οργανική θέση στην Διεύθυνση Πρασίνου που έχει την αρμοδιότητα .
• Πόσα ελάφια φιλοξενούνται αυτή την στιγμή στο πάρκο και πρόσφατα αδειοδοτημένου ελαφοκομείου;
Περίπου 85. Λέω περίπου, γιατί δεν είναι δυνατή η ακριβής καταμέτρηση του πληθυσμού.
• Μητρώα υπάρχουν; Υπάρχουν καταγεγραμμένοι δηλαδή θάνατοι και γεννήσεις;
Ναι, υπάρχουν.
• Θεωρείτε πως ένας χώρος, όπως αυτός, είναι κατάλληλος για να ζουν 85 άγρια ζώα;
Είναι ανεπαρκής. Αλλά πολύ καλύτερος και ασφαλής από τα παρκάκια που ζούσαν πριν εγκλωβισμένα.
• Υπάρχει πρόβλημα εκφυλισμού του DNA των συγκεκριμένων ελαφιών από πιθανές αιμομιξίες;
Οχι, δεν υπάρχει. Τουλάχιστον αυτό αποδεικνύεται και από έρευνα του γενετιστή Μασέτι.
• Τον Ιούλιο του 2012, δημοσιοποιήθηκαν καταγγελίες πολιτών, για έλλειψη συμπληρωματικών τροφών, απαραίτητων για την διαβίωση των ελαφιών, ότι ελάφια πεθαίνουν από αδυναμία λόγω αυτής της έλλειψης, πως δεν υπήρχαν φάρμακα, ακόμη και για ύπαρξη ληγμένων φαρμάκων. Είχαν βάση οι καταγγελίες αυτές;
Εχουν βάση. Υπήρχε πρόβλημα μη λήψης συμπληρωματικής τροφής όπως και έλλειψη φαρμάκων. Ναι, υπήρχαν και ληγμένα φάρμακα. Ηταν πολλές οι φορές, βλέποντας κάποιο ελάφι με πρόβλημα να σφαδάζει, να αγοράζω με χρήματα δικά μου φάρμακα ή με χρήματα που μεταξύ μας εδώ μαζεύαμε.
• Είχαν ενημερωθεί οι αρμόδιοι για τις ελλείψεις;
Ναι, τους είχα ενημερώσει.
• Το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει;
Εξακολουθούν να μην υπάρχουν συμπληρωματικές τροφές. Δυσκολεύομαι να επέμβω -όπως στις δυστοκίες για παράδειγμα- από έλλειψη φαρμάκων. Υπάρχει και έλλειψη αναλώσιμων.
• Ποιο άλλο πρόβλημα αντιμετωπίζετε όσον αφορά την φροντίδα των ελαφιών;
Δεν υπάρχει ένας χώρος, υποτυπωδώς κατάλληλος που κάποιο τραυματισμένο ή με πρόβλημα ελάφι να δεχθεί περίθαλψη. Αν χρειαστεί κάτι τέτοιο, γίνεται στο χώμα, και με τον ορό κρεμασμένο στα σύρματα.
• Κάποια ελάφια που πρόσφατα είχαν φύγει από τον κυρίως χώρο φύλαξης, επέστρεψαν;
Όχι, ανοίξαμε όμως, ένα μέρος του μικρού περιφραγμένου χώρου, τους βάζουμε εκεί τροφή μήπως και μπορέσουμε να τα εγκλωβίσουμε. Μέχρι τώρα, έρχονται, τρώνε και ξαναφεύγουν.
• Εχουν δοθεί ελάφια σε ιδιώτες;
Στο παρελθόν είχαν δοθεί, παρ’ όλες τις αντιρρήσεις μου. Ενδεικτικό είναι, πως πολλές φορές, αυτό γινόταν όταν έλειπα με άδεια.
• Κυρία Βελώνη, επισκεπτόμενη τον χώρο, παρατήρησα πως δεν υπάρχουν μικρά ελαφάκια. Γιατί;
Εκτός από τους φυσιολογικούς θανάτους, είτε πέθαναν στην γέννα μαζί με τις μητέρες τους, που δεν τα κατάφεραν λόγω αδυναμίας, είτε μετά την γέννα δεν τα κατάφεραν τα μικρά και πάλι λόγω αδυναμίας.
Ο κ. Μπούκλας μας είπε:
• Ποια είναι ακριβώς η αρμοδιότητα της υπηρεσίας σας, όσον αφορά τον χώρο που φιλοξενούνται τα ελάφια;
Η διασφάλιση της ασφαλούς διαβίωσης των ελαφιών.
• Με ποιο σκεπτικό και πότε δημιουργήθηκε το πάρκο αυτό;
Πριν 17 χρόνια, όταν κρίθηκε απαραίτητο να μεταφερθούν σε κάποιο χώρο τα ελάφια που ήταν στην Τάφρο και σε άλλους χώρους δεξιά κι αριστερά. Με σκοπό να γίνει θεματικό πάρκο, αλλά και για να διασφαλισθεί ένας πληθυσμός ασφαλείας.
• Με τι νομοθετικό πλαίσιο λειτουργεί;
Μέχρι το 2010 λειτουργούσε χωρίς άδεια ελαφοκομείου. Οταν το 2010 ανέλαβε η καινούργια δημοτική αρχή και μπήκαμε στην λογική χρηματοδότησης, ανακαλύψαμε ότι δεν υπήρχε άδεια. Ξεκίνησαν οι διαδικασίες και στις 16/4/2013 εκδόθηκε άδεια ελαφοκομείου.
• Σε τι θα σας βοηθήσει αυτό;
Θα υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ελαφιών, μέχρι 60, όπως ορίζει η άδεια και θα λύσουμε και προβλήματα χρηματοδότησης. Ισως μπορέσουμε να το εντάξουμε και σε κάποιο πρόγραμμα.
• Είστε ενήμερος για τα προβλήματα έλλειψης συμπληρωματικών τροφών και φαρμάκων;
Το πρόβλημα αυτό υπάρχει και είναι διαχρονικό. Υπάρχουν προβλήματα λόγω παλαιών χρεών σε προμηθευτές, οι οποίοι σταμάτησαν να μας δίνουν τροφές, θέλουν απαραίτητα μετρητά. Γνωστές και οι δυσκολίες που συναντάμε με το ελεγκτικό συνέδριο.
• Και πώς σκέπτεστε να λύσετε το πρόβλημα άμεσα, μέχρι να βρεθεί οριστική και βιώσιμη λύση;
Ελπίζουμε πως θα λυθεί από τον Φεβρουάριο και μετά, με την βοήθεια του Γεωργικού Συνεταιρισμού Εμπωνας, ο οποίος θα μας δίνει με πίστωση τις τροφές, μέχρι να υπάρχει έγκριση για την πληρωμή από το ελεγκτικό συνέδριο. Επίσης, απαραίτητο είναι να λυθεί και η διαχείριση του πληθυσμού. Τι θα γίνουν τα περίπου 25 ελάφια που πλεονάζουν μετά από όσα ορίζει η άδεια, αλλά και θα γίνεται ο πλεονάζων μελλοντικός πληθυσμός. Γι’ αυτό, θα χρειαστεί η βοήθεια της Διεύθυνσης Δασών, στην οποία ήδη διαβιβάζουμε σχετικό αίτημα.
• Τι υποδομές υπάρχουν στον χώρο;
Μια αποθήκη για το χόρτο. Δεν υπάρχει χώρος περίθαλψης όπως είπε και η κυρία Βελώνη, ρεύμα, ούτε καν ένα κιόσκι για τον φύλακα, να μπορεί να προφυλάσσεται όταν βρέχει. Είναι αρχαιολογικός χώρος και αυτό είναι ένα πρόβλημα.
• Είναι επισκέψιμος ο χώρος;
Ναι, εάν είναι ώρες που είναι εκεί ο φύλακας. Υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Παλιά υπήρχαν τρεις άνθρωποι που εναλλάσσονταν στον χώρο. Τώρα απέμεινε ένας, ο οποίος πηγαίνει μια φορά για να ταΐζει τα ελάφια.
H άποψη της Διεύθυνσης Δασών από την διευθύντρια κ. Καίτη Μπαλατσούκα:
• Η δασική υπηρεσία τι αρμοδιότητα έχει σε ό,τι αφορά τα ελάφια που βρίσκονται στο Ροδίνι;
H υπηρεσία μας εμπλέκεται στα πλαίσια της υποχρέωσής της να μεριμνά για τη διατήρηση των ειδών της άγριας πανίδας. Εκδώσαμε πράξη χαρακτηρισμού και στη συνέχεια, όπως πληροφορήθηκα, ο Δήμος εξέδωσε άδεια ίδρυσης και λειτουργίας κτηνοτροφικής μονάδας, προκειμένου να νομιμοποιήσει την κατοχή των ελαφιών, την οποία περιμένουμε να μας κοινοποιήσει. Η Διεύθυνση Δασών, υποστήριξε αυτή τη διαδικασία αδειοδότησης του εκτροφείου, αφ΄ ενός μεν, γιατί στο παρελθόν τα πλατώνια ζούσαν υπό απαράδεκτες συνθήκες διατροφής, υγιεινής και ασφάλειας στην μεσαιωνική τάφρο, αφ΄ ετέρου δε, διότι επιθυμούσαμε την ύπαρξη ενός βιογενετικού
αποθέματος του ντόπιου πληθυσμού, που είχε φθάσει στο παρελθόν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και κινδύνευε να εξαφανιστεί από το νησί. Για τους λόγους αυτούς δημιουργήθηκε στο Ροδίνι το εκτροφείο και μάλιστα προσελήφθη και κτηνίατρος για την περίθαλψή τους.
• Ποια είναι η ευθύνη του Δήμου ως ιδιοκτήτη ελαφιών;
Ο Δήμος είναι ιδιοκτήτης του χώρου και της κτηνιατρικής εγκατάστασης και είναι υπεύθυνος για την υγεία και την ευζωία των πλατωνιών, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία και την άδεια λειτουργίας του εκτροφείου.
• Η υπηρεσία σας ξέρει ότι τα ελάφια αντιμετωπίζουν προβλήματα έλλειψης των απαραίτητων συμπληρωματικών τροφών και φαρμάκων;
Επίσημη ενημέρωση δεν έχω από το Δήμο για τυχόν οικονομικές ή άλλες δυσχέρειες στη διαχείριση του εκτροφείου. Γνωρίζω κυρίως από περιστατικά τραυματισμού ελαφιών σε τροχαία, όταν ζητήσαμε τη βοήθεια περίθαλψής τους από την κτηνίατρο ότι υπήρχε έλλειψη φαρμάκων στο εκτροφείο. Η υπηρεσία μας θα προβεί σε αυτοψία, μετά και το δημοσίευμά σας.
• Τι θα γίνουν τα περίπου 25 ελάφια που υπάρχουν επιπλέον μετά την άδεια ελαφοκομείου;
Επιθυμία της υπηρεσίας είναι να βοηθήσουμε το Δήμο να διατηρήσει το εκτροφείο σε καλή κατάσταση λειτουργίας προκειμένου να εκπληρώνει τους σκοπούς ίδρυσής του. Θα πρέπει λοιπόν αρχικά, να μας δηλωθεί επίσημα η δυνατότητα ή μη του Δήμου να συντηρεί το εκτροφείο και ανάλογα να εξετάσουμε τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε. Όταν π.χ. επισκευαστεί η περίφραξη του πάρκου ελαφιών στον Άγιο Σουλά, θα μπορούσαμε να απελευθερώσουμε κάποιο μικρό αριθμό εκεί και ίσως σε άλλα νησιά της Δωδεκανήσου μετά από έρευνα και την ανεύρεση κατάλληλων βιοτόπων. Σε κάθε περίπτωση, θα εξετάσουμε τι πρέπει να γίνει στα πλαίσια της δασικής νομοθεσίας και της ηθικής ανάγκης που υπάρχει να διαβιούν τα ζώα με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Η άποψη του κ. Θεοδωρίδη, μεταφέροντάς του, τα προβλήματα όπως παρουσιάστηκαν από τους αρμοδίους του Δήμου, την κ. Βελώνη και τον κ. Μπούκλα:
Από την στιγμή που το μαθαίνω από εσάς, μετά μάλιστα και από το δημοσίευμά σας, θα πρέπει οπωσδήποτε να ληφθούν κάποια μέτρα για την επίλυση του προβλήματος. Προσωπικά θα επικοινωνήσω με το ΥΠΕΚΑ για κάποιου είδους χρηματοδότηση. Σε περίπτωση που μας δώσει χρήματα -τα οποία ασφαλώς δεν θα είναι εσαεί – θα λυθεί το πρόβλημα προσωρινά μέχρι να βρούμε μια οριστική λύση. Στην αντίθετη περίπτωση ίσως μας προτείνει να μεταφερθούν τα ελάφια κάπου στην υπόλοιπη Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Αυτό θα είναι μια δυσάρεστη τροπή για την Ρόδο. Το να φύγουν τα ελάφια, που σήμερα αποτελούν ένα βιογενετικό απόθεμα, από τον τόπο τους θα είναι μια αρνητική εξέλιξη και για την ιστορία της Ρόδου και για την κουλτούρα και για τον πολιτισμό της. Η δική μας πρόταση θα είναι για κάποια συνεχή ετήσια χρήματα από το Πράσινο Ταμείο. Θα δούμε τι δυνατότητες έχει και τι θα αποφασίσει το Υπουργείο και τι θα μας απαντήσει. Στην χειρότερη περίπτωση εγώ θα προτείνω να φύγουν προκειμένου να λιμοκτονούν και να βασανίζονται.
Kαι τέλος, μιλήσαμε και με την κίνηση πολιτών «Ο Πλατωνι-κός έρωτας της Ρόδου», οι οποίοι ανέδειξαν το θέμα και δημοσιοποίησαν το πρόβλημα τον Ιούλιο του 2012. Μας είπε το μέλος της κίνησης κ. Μανώλης Σαρρής:
• Τον Ιούλιο του 2012, μαθαίνουμε μέσα από δελτίο τύπου που στείλατε στα ΜΜΕ, ότι η κίνηση πολιτών που συμμετέχετε, συγκεντρώνει χρήματα για την αγορά συμπληρωματικών τροφών και φαρμάκων για τα ελάφια στο Ροδίνι. Εσείς, πώς πληροφορηθήκατε την έλλειψή τους;
Από μια εντελώς τυχαία παρουσία μου στον χώρο, όπου η άσχημη εικόνα της κατάστασης των ελαφιών, με έκανε να ψάξω το γιατί. Διαπιστώνοντας διάφορα, συλλέγοντας πληροφορίες εκ των έσω και από άλλες έγκυρες και εμπλεκόμενες πηγές, μαθαίνω ότι, εκτός από συμπληρωματικές τροφές, δεν είχαν και τα απαραίτητα φάρμακα και αυτά τα λίγα που έτυχε να δω ήταν ληγμένα προ διετίας. Ετσι, δημιουργήθηκε η διαδικτυακή κίνηση πολιτών ο «Πλατωνι-κός έρωτας της Ρόδου», με σκοπό να βοηθήσουμε. Η πρώτη επιτυχία ήταν η αγορά 3,5 τόνων συμπληρωματικών τροφών, από τα οποία μισός τόνος μεταφέρθηκε για τα ελάφια του Αγ. Σουλά, γιατί εκείνη την περίοδο υπήρξε και το πρόβλημα των εκεί ελαφιών μετά την πυρκαγιά, καθώς και πλάκες λήξεως (για ιχνοστοιχεία). Παράλληλα, ψάχναμε και για άλλες εναλλακτικές και μη πολυέξοδες λύσεις, τις οποίες θα χρηματοδοτούσαμε εμείς σαν κίνηση πολιτών, ώστε να βοηθηθεί ο Δήμος να μειώσει το κόστος της βασικής τροφής, ούτως ώστε τα χρήματα αυτά, να διατίθενται για την αγορά των απαραίτητων συμπληρωματικών τροφών. Τον Σεπτέμβριο του 2012, επισκεφθήκαμε τον δήμαρχο να του παρουσιάσουμε τις λύσεις αυτές, αλλά όπως μας διαβεβαίωσε, δεν υπήρχε καμία ανάγκη ούτε τροφών ούτε φαρμάκων. Για τον λόγο αυτό, παγώσαμε τις επόμενες δραστηριότητές μας, για να μην κινδυνεύσουμε να χαρακτηρισθούμε ψεύτες και πως παραπλανούμε τον κόσμο για ανύπαρκτα προβλήματα, παρ’ όλο που δεχόμασταν τηλεφωνήματα για παροχή βοήθειας, με το αιτιολογικό ότι τα ελάφια πεθαίνουν και κάποιες φορές στην αρχή, ανταποκριθήκαμε αγοράζοντας μικρές ποσότητες. Αυτό όμως, δεν μπορούσε να εξακολουθήσει, για τον λόγο που σας ανέφερα. Όμως, παρακολουθούσαμε την εξέλιξη των παλιών και νέων προβλημάτων που προέκυπταν, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε καμία παρέμβαση ώστε να βοηθήσουμε, αφού παρέμεναν πληροφορίες και ενδείξεις και όχι αποδείξεις, όλα όσα γνωρίζαμε. Κανείς τότε, δεν ήθελε να μιλήσει επωνύμως.
• Κύριε Σαρρή, σήμερα οι αρμόδιοι παραδέχονται την ύπαρξη αυτών των προβλημάτων. Τι λέτε γι’ αυτό;
Οι πολίτες, όταν ενεργούν σαν απλοί πολίτες, δεν είναι «επώνυμοι», δεν είναι παράγοντες, δεν έχουν επαφές και συνδιαλλαγές με το σύστημα και λειτουργούν ανιδιοτελώς, δεν ακούγονται. Αγνοούνται ή κινδυνεύουν να φανούν ψεύτες και συκοφάντες – όπως κινδυνεύσαμε εμείς. Τελικά, κάποιοι, δεν έχουν αντιληφθεί το βάθος του προβλήματος και πόσο δυσμενή εξέλιξη μπορεί να έχει για τη Ρόδο και το δικό της μοναδικό ελάφι και σύμβολό της. Καιρός να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με μεγάλη σοβαρότητα. Πρέπει άμεσα να εξασφαλισθεί η ευζωία των ελαφιών, με φροντίδα και όχι συντήρηση και αυτό σημαίνει μόνιμη και οριστική λύση.
