Καθεστώς προσωρινής προστασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα δοθεί σε όλους τους Ουκρανούς πολίτες που εγκατέλειψαν τη χώρα τους λόγω της ρωσικής εισβολής, κάτι που σημαίνει ότι θα λάβουν άδεια παραμονής στην ΕΕ και θα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την έναρξη της στρατιωτικής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, περισσότεροι από 650.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει σε γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ. Η Οδηγία για την Προσωρινή Προστασία σχεδιάστηκε ειδικά για να παρέχει άμεση προστασία στα άτομα που τη χρειάζονται και για να αποφευχθεί η κατάρρευση των συστημάτων ασύλου των κρατών μελών.
Βάσει αυτής της πρότασης, οι Ουκρανοί υπήκοοι και οι πολίτες που διαμένουν νόμιμα στην Ουκρανία καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους που εκτοπίστηκαν λόγω της σύγκρουσης θα έχουν δικαίωμα προστασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μη Ουκρανοί υπήκοοι και οι απάτριδες που διαμένουν νόμιμα στην Ουκρανία και δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα ή την περιοχή καταγωγής τους, όπως οι αιτούντες άσυλο ή οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας και τα μέλη των οικογενειών τους, θα έχουν επίσης προστασία στην ΕΕ. Άλλοι πολίτες που είναι διαμένουν νομίμως στην Ουκρανία για σύντομο χρονικό διάστημα αλλά μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια στη χώρα καταγωγής τους δεν θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αυτής της προστασίας. Ωστόσο, θα πρέπει να επιτρέπεται η πρόσβαση στην ΕΕ για διέλευση πριν από την επιστροφή στις χώρες καταγωγής τους.
Η Οδηγία Προσωρινής Προστασίας περιλαμβάνει
Παροχή άμεσης προστασίας και δικαιωμάτων: περιλαμβάνει δικαιώματα διαμονής, πρόσβαση στην αγορά εργασίας, πρόσβαση στη στέγαση, βοήθεια κοινωνικής πρόνοιας, ιατρική ή άλλη βοήθεια και μέσα διαβίωσης. Για τα ασυνόδευτα παιδιά και εφήβους, η προσωρινή προστασία παρέχει δικαίωμα σε νόμιμη κηδεμονία και πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Μείωση της πίεσης στα εθνικά συστήματα ασύλου με τη δημιουργία καθεστώτος προστασίας με μειωμένες διατυπώσεις. Αυτό θα αποτρέψει την μεγάλη πίεση στα εθνικά συστήματα ασύλου και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να διαχειρίζονται τις αφίξεις με τακτικό και αποτελεσματικό τρόπο, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διεθνών υποχρεώσεων.
Ενισχυμένη αλληλεγγύη και κατανομή ευθυνών: Οι κανόνες βάσει της οδηγίας για την προσωρινή προστασία προωθούν την ισορροπία των προσπαθειών μεταξύ των κρατών μελών για τη φιλοξενία εκτοπισθέντων από την Ουκρανία. Μια «πλατφόρμα αλληλεγγύης», όπου τα κράτη μέλη μπορούν να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με την ικανότητα υποδοχής θα συντονίζεται από την Επιτροπή.
Περαιτέρω υποστήριξη από τους οργανισμούς της ΕΕ: Ο Frontex, ο Οργανισμός Ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Europol μπορούν να παράσχουν περαιτέρω επιχειρησιακή υποστήριξη κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών για να διασφαλίσουν την ομαλή εφαρμογή αυτής της απόφασης.
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση των συνόρων οι οποίες περιλαμβάνουν
Απλοποίηση των συνοριακών ελέγχων στα σύνορα της ΕΕ με την Ουκρανία: Σύμφωνα με τους κανόνες Σένγκεν, οι συνοριοφύλακες μπορούν να χαλαρώσουν προσωρινά τους συνοριακούς ελέγχους σε εξαιρετικές περιπτώσεις για ορισμένες κατηγορίες προσώπων. Οι κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν κριτήρια για να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αποφασίσουν σε ποιον θα μπορούσε να ισχύει, καλύπτοντας τις ανάγκες ευάλωτων ταξιδιωτών, όπως τα παιδιά. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να εξακριβωθεί η ταυτότητα του ατόμου που φθάνει, θα πρέπει να εφαρμόζεται ο τακτικός συνοριακός έλεγχος. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίσουν να πραγματοποιούν συνοριακούς ελέγχους κατά τη διάρκεια ή μετά τη μεταφορά των ταξιδιωτών σε ασφαλή τοποθεσία και όχι στο σημείο διέλευσης των συνόρων. Αυτά τα δύο μέτρα θα συμβάλουν στη μείωση του χρόνου αναμονής στα σύνορα, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να φτάσουν σε ασφαλές μέρος χωρίς καθυστέρηση.
Ευελιξία όσον αφορά τους όρους εισόδου: Σύμφωνα με τους κανόνες Σένγκεν, οι συνοριοφύλακες μπορούν να επιτρέψουν σε υπηκόους τρίτων χωρών να εισέλθουν στην επικράτεια ενός κράτους μέλους για ανθρωπιστικούς λόγους, ακόμη και αν δεν πληρούν όλες τις προϋποθέσεις εισόδου (για παράδειγμα, ακόμη και αν δεν διαθέτουν έγκυρο διαβατήριο ή βίζα μαζί τους). Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εφαρμόσουν αυτήν την παρέκκλιση για να επιτρέψουν την είσοδο σε όλους όσους διαφεύγουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Επιτρέπονται οι διελεύσεις σε προσωρινά σημεία διέλευσης των συνόρων, εκτός των επίσημων συνοριακών σημείων διέλευσης: Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση των καθυστερήσεων στα σύνορα υπό την παρούσα κατάσταση, για παράδειγμα σε περίπτωση που οι δρόμοι προς τα επίσημα συνοριακά σημεία διέλευσης είναι αποκλεισμένοι από εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα.
Εύκολη πρόσβαση για υπηρεσίες διάσωσης και ανθρωπιστική βοήθεια: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβούν σε ειδικές ρυθμίσεις για να διευκολύνουν την είσοδο και την έξοδο των υπηρεσιών διάσωσης, της αστυνομίας και της πυροσβεστικής, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ιατρικής βοήθειας, τροφής και νερού σε άτομα που περιμένουν να περάσουν τα σύνορα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν ειδικές λωρίδες στα συνοριακά σημεία διέλευσης για να εξασφαλίσουν την πρόσβαση και την επιστροφή των οργανισμών που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια σε άτομα στην Ουκρανία.
Προσωπικά αντικείμενα και κατοικίδια: Όσοι εκτοπίστηκαν από την Ουκρανία μπορούν να φέρουν προσωπικά αντικείμενα χωρίς τελωνειακούς δασμούς. Οι οδηγίες διευκρινίζουν επίσης τις διευκολύνσεις που είναι διαθέσιμες για όσους έρχονται με τα κατοικίδιά τους.
