Η είσοδος της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης συνοδεύτηκε από μια θεαματική αναδιάταξη των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων που απασχολούν την κοινή γνώμη σε ημερήσια βάση. Ενα τέτοιο σημαντικό ζήτημα είναι και η τακτική που ακολουθεί η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια των διαδικασιών αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος. Ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια, μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, η αξιολόγηση του προγράμματος εμφανίζεται ως μια διαρκής εκκρεμότητα που κυριαρχεί για μεγάλο χρονικό διάστημα την ειδησεογραφική επικαιρότητα και παράγει ένταση στη σχέση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.
Η διαπραγματευτική τακτική
Πώς όμως αποτιμούν οι πολίτες την τακτική της σημερινής κυβέρνησης έναντι των δανειστών; Οπως έχουμε ήδη εντοπίσει σε παλιότερη έρευνα, η ακολουθούμενη τακτική της κυβέρνησης αξιολογείται αρνητικά από το 52% των ερωτώμενων (έρευνα 9-10 Φεβρουαρίου 2017). Μάλιστα, η αποτίμηση αυτή ανατρέπει ριζικά την εντύπωση που είχε σχηματίσει η κοινή γνώμη για τις επιδόσεις της κυβέρνησης στον τομέα αυτό, το πρώτο διάστημα μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. Τότε, δύο χρόνια πριν, μέσα σε κλίμα ευφορίας, αισιοδοξίας και υψηλής δημοτικότητας του πρωθυπουργού, που διαμόρφωσε η αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, η ακολουθούμενη διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αντιμετωπιζόταν θετικά από τη μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος (περίπου επτά στους δέκα πολίτες την εκτιμούσαν ως ορθή).
Η τελευταία έρευνα της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που πραγματοποιήθηκε στις 6-8 Απριλίου 2017, επιχείρησε τη διερεύνηση και άλλων όψεων γύρω από το ζήτημα της αξιολόγησης. Πιο συγκεκριμένα, αποδίδονται στην κυβέρνηση «δεύτερες σκέψεις» με γνώμονα το πολιτικό όφελος. Ειδικότερα, 7 στους 10 Ελληνες εκτιμούν πως η διαπραγμάτευση καθυστερεί επειδή ο πρωθυπουργός υπολογίζει το πολιτικό κόστος. Αντιθέτως, μόλις το 18% των πολιτών εκτιμά πως πρόκειται για σκληρή διαπραγμάτευση που πραγματοποιείται με γνώμονα το καλό της χώρας και την προάσπιση της εθνικής υπερηφάνειας. Είναι χαρακτηριστικό πως με την τελευταία άποψη συντάσσονται μόλις 4 από τους 10 πολίτες που είχαν επιλέξει τον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.
Το ζήτημα ολοκλήρωσης της αξιολόγησης από την κυβέρνηση Σαμαρά είχε εμφανιστεί έντονα στην προεκλογική περίοδο του Ιανουαρίου του 2015. Η τότε κυβέρνηση υποστήριζε πως λήψη των μέτρων που περιείχε το λεγόμενο «e-mail Χαρδούβελη» θα συντελούσε στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης, με τον ΣΥΡΙΖΑ όμως να απορρίπτει εκ των προτέρων οποιοδήποτε μέτρο στην κατεύθυνση των προτεινόμενων. Ποια είναι όμως σήμερα η άποψη της κοινής γνώμης; Θα μπορούσαν τα μέτρα του «e-mail Χαρδούβελη» να αποτελούσαν μια καλύτερη εναλλακτική επιλογή, έναντι της στρατηγικής που τελικά ακολουθήθηκε;
Θέτοντας το συγκεκριμένο ερώτημα στην τελευταία έρευνα, παρατηρούμε πως σήμερα, ένας στους δύο πολίτες εκτιμά πως θα ήταν προτιμότερο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να είχε κλείσει την αξιολόγηση εφαρμόζοντας το «e-mail Χαρδούβελη» παρά να προχωρήσει στη στρατηγική που τελικά ακολούθησε. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από 8 στους 10 ψηφοφόρους της Ν.Δ. ενώ τη στηρίζει και ένας στους τρεις ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Η ακολουθούμενη στρατηγική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν δικαιώνεται ούτε από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ καθώς μόνο το 25,5% εξ αυτών υποστηρίζει την ορθότητά της.
Η συνολική εκτίμηση
Παρακολουθώντας τη στάση της ελληνικής κοινής γνώμης, από τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 έως σήμερα, παρατηρούμε τη σταδιακή μεταστροφή της έναντι των επιλογών της κυβέρνησης. Στη διαμόρφωση της αρνητικής εικόνας συντελεί και σημαντικό μέρος των πολιτών που είχαν στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 οι οποίοι σήμερα αξιολογούν απορριπτικά τις επιλογές του στο μέτωπο της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους. Μέχρι στιγμής όμως, αυτοί οι πολίτες στην πλειονότητά τους, αν και αποστασιοποιούνται, δεν φαίνεται να κατευθύνονται σε κάποια άλλη κομματική επιλογή, παγιώνοντας το τελευταίο διάστημα τον δημοσκοπικό συσχετισμό μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ., συμβάλλοντας έτσι στην κατασκευή μιας «παγωμένης δημοσκοπικής εικόνας» του κομματικού συστήματος κατά τους τελευταίους μήνες.
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΣ-Καθημερινή
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και ο κ. Γιώργος Σιάκας είναι διευθυντής Ερευνών στη Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Παν. Μακεδονία
