Γιατί η τοπική αγορά δεν μπορεί πια να κερδίσει από την κρουαζιέρα – Κερδίζει έδαφος το “on board shopping”

Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου

«Είμαστε τόσο σίγουροι για τις εξαιρετικές τιμές των καταστημάτων που έχουμε στα κρουαζιερόπλοιά μας, ώστε να είμαστε σε θέση να σας προσφέρουμε “Εγγύηση Αντιστοιχίας Τιμής”. Η εγγύηση αυτή σας διασφαλίζει ότι στα καράβια μας θα πληρώσετε τη χαμηλότερη τιμή για όλες τις προσφερόμενες επωνυμίες. Εάν, σε κάποιο λιμάνι, βρείτε ένα προϊόν που διατίθεται σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή που το προσφέρουμε στο καράβι, τότε με χαρά να σας δώσουμε λύση κατεβάζοντας (στο αγγλικό κείμενο χρησιμοποιούν τη λέξη: αντιστοιχώντας) την τιμή μας».
Το παραπάνω κείμενο περιλαμβάνεται στη διαφήμιση που κάνει η εταιρεία “P&O Cruises” της οποίας τα κρουαζιερόπλοια προσεγγίζουν σε τακτική βάση τη Ρόδο και γενικά λιμάνια ολόκληρης της Μεσογείου. Το κείμενο αυτό (που μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο στην ιστοσελίδα www.pocruises.com/on-board-shopping), όπως και η τακτική που ακολουθούν οι εταιρείες cruises αποδεικνύουν ότι οι τοπικές αγορές δεν μπορούν πια να στηρίζουν στην κρουαζιέρα την ελπίδα οικονομικής άνθισης.
Πιο συγκεκριμένα, είναι πια ξεκάθαρο ότι η χρυσή εποχή της κρουαζιέρας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Αποτελούν παρελθόν οι εποχές που τα κρουαζιερόπλοια έφερναν πλούσιους Αμερικανούς, που με τη σειρά τους πλήρωναν χιλιάδες δολάρια για αγορές κοσμημάτων και επώνυμων αξεσουάρ. Ο σύγχρονος επιβάτης κρουαζιέρας προέρχεται κυρίως από την Ευρώπη (ελάχιστοι είναι οι Αμερικανοί, αλλά και αυτοί είναι αντίστοιχης αγοραστικής δύναμης), είναι μέσης οικονομικής στάθμης και έχει αγοράσει ένα πακέτο επταήμερων διακοπών πληρώνοντας κατά μέσο όρο 400 – 600 ευρώ το άτομο, για πλήρη διατροφή (εκτός από τα αλκοολούχα ποτά).
Από τη δική τους πλευρά, οι σύγχρονες εταιρείες της κρουαζιέρας έχουν επιδοθεί σε μια διαρκή προσπάθεια ώστε να ισοσκελίσουν τη χασούρα που προκύπτει από τις χαμηλές τιμές των καμπίνων. Ετσι, έχουν ρίξει όλο τους το βάρος σε πρακτικές που μόνο στόχο έχουν να αποσπάσουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα από την τραπεζική κάρτα που έχουν στην κατοχή τους οι επιβάτες.
Πώς λειτουργεί
το “on board shopping”
Είναι πολλά τα όσα ακούγονται για τις πρακτικές που ακολουθούνται εν πλω από τις εταιρείες κρουαζιέρας. Γίνεται λόγος για διαρκείς προσφορές και tax free όλη μέρα και για όσο το πλοίο βρίσκεται σε διεθνή ύδατα. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι εντελώς διαφορετική.
Στην έρευνα που πραγματοποίησε η «δημοκρατική» ρωτήθηκαν επιβάτες από τα κρουαζιερόπλοια των εταιρειών «Celebrity, Carnival, Regent Seven Seas, Oceania και Celestyal». Οι εταιρείες αυτές κατέχουν μεγάλα καράβια και διακινούν εκατοντάδες χιλιάδες επιβάτες σε κρουαζιέρες στην ανατολική Μεσόγειο. Ολοι όσοι ρωτήθηκαν από τη «δημοκρατική» απάντησαν χωρίς περιστροφές πως «είμαστε ενημερωμένοι ότι όταν η κρουαζιέρα μας θα πλησιάζει στο τέλος της, στα περισσότερα καταστήματα του πλοίου θα γίνουν προσφορές με τιμές μειωμένες σε ποσοστό 70%».
Τα καταστήματα στα κρουαζιερόπλοια έχουν αναχθεί σε χρυσοφόρες επιχειρήσεις. Δεν υπάρχει λόγος για να γίνουν παρατυπίες ως προς την τήρηση των Νόμων, καθώς η σχεδιασμένη πολιτική λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων των κρουαζιερόπλοιων, αποδίδει εγγυημένα κέρδη στους εφοπλιστές.
Ετσι, σύμφωνα με το Νόμο, για όσες ώρες το καράβι βρίσκεται δεμένο στο λιμάνι, τα καταστήματά του κλείνουν. Όταν αυτό αποπλεύσει, τότε αρχίζουν οι προσφορές. Αυτές οι προσφορές ποικίλουν ανάλογα με τη χρονική στιγμή της κρουαζιέρας. Εάν η κρουαζιέρα βρίσκεται στην αρχή της, τότε σε προσφορά βρίσκονται εμπορεύματα που είναι σχετικά με τα λιμάνια προορισμού. Εάν, δηλαδή, το καράβι πλησιάζει τη Ρόδο, τότε ενεργοποιούνται οι προσφορές που αφορούν σουβενίρ με τη Ρόδο, μπλουζάκια, μαγνητάκια και διάφορα άλλα συναφή. Το ίδιο θα συμβεί όταν το καράβι θα πλησιάζει το Μαρμαρίς, τη Μύκονο, τη Σαντορίνη, τη Λεμεσσό ή οποιοδήποτε άλλο προορισμό.
Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχουν όλα τα κρουαζιερόπλοια εμπορεύματα με σουβενίρ σχετικά με τους προορισμούς, ωστόσο η πολιτική αυτή ήδη εφαρμόζεται, συνεπώς είναι θέμα χρόνου να την υιοθετήσουν όσοι μπορούν. Οδηγοί ταξί και άλλοι επιτηδευματίες, που έρχονται πρώτοι σε επαφή με τους επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων έχουν πολλά παραδείγματα και αφηγούνται πως «εξακολουθεί να μας κάνει εντύπωση το πώς ένας επιβάτης κρουαζιερόπλοιου, με το που βγει από το καράβι φοράει ήδη ένα καπελάκι με τη Ρόδο».
Όλα τα παραπάνω δεν συμβαίνουν τυχαία. Οι υπεύθυνοι marketing των πλοίων έχουν φροντίσει να κάνουν τεράστια διαφήμιση των εμπορευμάτων τους και να καταδείξουν ότι «τα εμπορεύματα που διαθέτουν είναι υψηλής ποιότητας. Οτιδήποτε άλλο, εκτός καραβιού είναι μη ποιοτικά συναγωνίσιμο. Αποτελούν εξαίρεση τα καταστήματα προορισμού που προτείνονται από την ίδια την εταιρεία κρουαζιέρας (περισσότερα στοιχεία για τις συνεργασίες εταιρειών με καταστήματα προορισμού δίδονται παρακάτω στο ρεπορτάζ)».
Ετσι, όσο η κρουαζιέρα εξελίσσεται, τόσο οι προσφορές διαφοροποιούνται. Ενεργοποιούνται happy hours, στη διάρκεια των οποίων οι επιβάτες έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν επώνυμα είδη σε χαμηλότερη τιμή. Γίνεται ενημέρωση των επιβατών για το πότε μπορούν να αγοράσουν tax free και όλα αυτά έχοντας ήδη εμφυτεύσει στη σκέψη των επιβατών ότι στο τέλος του διάπλου θα μπορούν να αγοράσουν όλα εκείνα που τους ενδιαφέρουν, με εξαιρετικά μεγάλη έκπτωση.
Ο μύθος του tax free
Το Tax Free δεν αποδίδει πια κέρδος για τον ταξιδιώτη. Αυτό το γνωρίζουν καλά οι τουρίστες και οι εταιρείες κρουαζιέρας φροντίζουν ώστε αυτό να το μεταλαμπαδεύουν ως γνώση και σε εκείνους που δεν είναι μυημένοι στις αγορές μακριά από τη χώρα τους.
Οι διεθνείς κανονισμοί προβλέπουν πως οτιδήποτε αγοραστεί ως tax free πρέπει να κρατηθεί σε ειδικό χώρο φύλαξης στο κρουαζιερόπλοιο και να δοθεί στο νόμιμο κάτοχό του μόλις ολοκληρωθεί η κρουαζιέρα. Ο νόμιμος κάτοχος έχει υποχρέωση να δηλώσει στο τελωνείο της χώρας του την αγορά του και να καταβάλει τον αντίστοιχο φόρο εισαγωγής. Οι φόροι εισαγωγής ποικίλουν ανάλογα με τη χώρα και το εμπόρευμα. Υπάρχουν επίσης συγκεκριμένες διατάξεις που δίνουν περιορισμένη ατέλεια φόρου για εισαγόμενα εμπορεύματα. Για παράδειγμα, για τους Αμερικανούς πολίτες προβλέπεται ατέλεια φόρου για εισαγόμενα εμπορεύματα αξίας μέχρι 800 δολαρίων. «Στην περίπτωση κατά την οποία κάποιος επιβάτης θελήσει να κάνει μια πονηριά και να μη δηλώσει το ακριβό ρολόι που αγόρασε, τότε αυτό σίγουρα θα εντοπιστεί (έστω κι αν το φοράει στο χέρι) και όχι μόνο θα πληρώσει τον αναλογούντα φόρο, αλλά θα επιβαρυνθεί με πρόσθετες επιπτώσεις. Η βαλίτσα του προσώπου αυτού θα γίνει “φύλλο και φτερό” από τους τελωνειακούς, καθώς επίσης το όνομά του θα καταχωρηθεί στη μαύρη λίστα των φοροφυγάδων και θα ελέγχεται διπλά κάθε φορά που θα ταξιδεύει».Τα ανωτέρω αποτελούν πληροφορίες που δίδονται στους επιβάτες της κρουαζιέρας με την παρότρυνση: «Είναι πάντα πιο συμφέρον να αξιοποιήσεις τις προσφορές στο καράβι, παρά να περιμένεις ένα μικρό κέρδος 8% που τελικά αποδίδει το tax free».
Τα αρώματα, τα ποτά και τα τσιγάρα δεν εξαιρούνται από τις οδηγίες που δίδονται προς τους επιβάτες. Οι οδηγίες όλες κατατείνουν στο ίδιο συμπέρασμα: «τα πάντα μπορούν να αγοραστούν την τελευταία μέρα στο καράβι, σε εξαιρετικές τιμές».
Συνεργασίες εταιρειών κρουαζιέρας
με τοπικούς εμπόρους
Σήμερα, δεν υπάρχουν πια συνεργασίες μεταξύ εταιρειών κρουαζιέρας και ντόπιων εμπόρων. Τα συμφέροντά τους, όπως και τα μεγέθη τους, δεν μπορούν να συμπλεύσουν. Εξαίρεση αποτελούν οι συμφωνίες μεγάλης κλίμακας, όπου από τη μία πλευρά βρίσκονται οι εταιρείες κρουαζιέρας και από την άλλη οι πολυεθνικές, εμπορικές αλυσίδες. Το περιεχόμενο αυτού του είδους των συμφωνιών είναι άγνωστο για τον κόσμο, όμως μια ιδέα για τους όρους αμοιβαίου οφέλους που περιλαμβάνονται είναι δυνατόν να εξαχθεί μέσα από τη μελέτη παλαιών συνεργασιών με τοπικούς εμπόρους.
Μια τέτοια συνεργασία είχε συναφθεί πριν από περίπου 10 χρόνια μεταξύ μιας μεγάλης εταιρείας κρουαζιέρας κι ενός από τους πιο γνωστούς ντόπιους αργυροχρυσοχόους της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου. Η συμφωνία προέβλεπε τα ακόλουθα:
– Ο αργυροχρυσοχόος θα πλήρωνε περίπου 6.000 δολάρια για την προβολή της επιχείρησής του σε ένα κρουζιερόπλοιο της εταιρείας. Το κρουαζιερόπλοιο αυτό επρόκειτο να προσεγγίσει τη Ρόδο οκτώ φορές.  Κάθε φορά, πριν από την προσέγγιση στο λιμάνι της Ρόδου, η εταιρεία κρουαζιέρας θα έπρεπε να ενημερώνει τους επιβάτες για το συνεργαζόμενο χρυσοχοείο και τα εξαιρετικά του εμπορεύματα.
Το χρυσοχοείο θα ήταν εύκολο να βρεθεί, καθώς σε μία από τις βιτρίνες του θα έχει τοποθετημένη μια τρίγωνη σημαία με τα διακριτικά του κρουαζιερόπλοιου.
Η συμφωνία προέβλεπε ότι η εταιρεία κρουαζιέρας θα κέρδιζε πρόσθετη (πλέον των 6000 δολαρίων) προμήθεια 10% επί των πωλήσεων του χρυσοχοείου που θα έκανε προς τους επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου.
Η έρευνα της «δημοκρατικής» έδειξε ότι η συμφωνία αυτή τηρήθηκε για τρία χρόνια. Κάθε χρόνο το αντίτιμο της διαφήμισης αυξανόταν. Την πρώτη χρονιά ο αργυροχρυσοχόος κέρδισε μερικούς πελάτες, όμως κατά τη δεύτερη και την τρίτη χρονιά, δεν κέρδισε πελάτες. Παρότι γινόταν κανονικά η διαφήμισή του, οι επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου δεν εμφανιζόντουσαν στο χρυσοχοείο. Εκείνο που είχε αλλάξει ήταν η ένταξη στο πρόγραμμα του πλοίου των ημερήσιων εκδρομών προς τη Λίνδο. Οι επιβάτες, μετά την «τρεχάλα» πάνω – κάτω στην ανηφόρα της Λίνδου, επέστρεφαν στο πλοίο κουρασμένοι και δεν είχαν διάθεση για δεύτερη έξοδο στην αγορά.
Στα τελευταία 10 χρόνια όλα έχουν αλλάξει στην κρουαζιέρα. Τα πλοία έγιναν πολύ μεγαλύτερα και πια είναι πολύς  ο κόσμος που δεν επιλέγει εκδρομές στη Λίνδο, αλλά απλώς κάνει έναν περίπατο στην παλιά και στη νέα πόλη.
Επίσης έχουν αλλάξει οι απαιτήσεις των εταιρειών κρουαζιέρας. Τα κοστολόγια διαφήμισης είναι υπέρογκα και οι μόνοι που μπορούν να αντέξουν τους όρους τους είναι οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες, που πια επιτυγχάνουν συμφωνίες κλίμακας με τεράστια κέρδη.

Ξεχάστε τις πιέσεις
για τα λιμάνια
Ανέκαθεν η μεγάλη διαμαρτυρία των τοπικών, οικονομικών παραγόντων ήταν η στασιμότητα της ανάπτυξης στο λιμένα της Ρόδου. Εχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά για τις πιέσεις που ασκούν οι εταιρείες κρουαζιέρας ώστε να αναπτυχθεί το λιμάνι και να φέρουν ακόμα περισσότερο κόσμο στο νησί.
Ποια όμως είναι η πραγματικότητα; Αν τελικά το μόνο κέρδος που έχει η Ρόδος είναι τα σκουπίδια των τουριστών και οι εταιρείες της κρουαζιέρας (μαζί με τις πολυεθνικές – εμπορικές αλυσίδες) έχουν το αποκλειστικό όφελος, τότε ποια θα πρέπει να είναι η πολιτική που θα πρέπει να ακολουθεί από τη δημοτική αρχή;
Το μόνο σίγουρο είναι η έλλειψη στοιχείων για τις αποδόσεις της κρουαζιέρας στο νησί. Τι δίνουμε, τι παίρνουμε, πόσο ο τόπος μπορεί να πληρώνει για να κερδίζουν άλλοι. ‘Η έστω αν ο τόπος πληρώνει (γιατί η ανάπτυξη δεν σταματά ποτέ), τότε πρέπει να τερματιστεί η στάση υποτέλειας και οσφυοκαμψίας απέναντι σε εκείνους που από τους τουριστικούς προορισμούς παίρνουν όλο το «λίπος» και αφήνουν πίσω τους κόκκαλα.