Για τους στόχους, το όραμα και τον σχεδιασμό του μιλά σήμερα σε συνέντευξή του στη «δημοκρατική», ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ δρ. Χρίστος Χ. Λιάπης ΜD, MSc, PhD, ο οποίος αυτή την περίοδο βρίσκεται στη Ρόδο, στο πλαίσιο των επισκέψεων που πραγματοποιεί σε μονάδες της δομής σε όλη τη χώρα.
Ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ, είναι ψυχίατρος με σπουδαίες επιστημονικές περγαμηνές. Με μεταπτυχιακές Σπουδές στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας των Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Michigan των Ηνωμένων Πολιτειών, με εκπαίδευση στο Νοσοκομείο των Βετεράνων του Αμερικανικού Στρατού, Veteran Affairs Hospital στο Ann Arbor του Michigan και με έμφαση στην ομαδική ψυχοθεραπεία, είναι κάτοχος και δευτέρου Μεταπτυχιακού Διπλώματος, στη Διεθνή Ιατρική και τη Διαχείριση Κρίσεων Υγείας, από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ συμμετείχε και στις δραστηριότητες των Γιατρών του Κόσμου στην Αφρική.
Στη συνέντευξή του, αναφέρεται στις ανάγκες της Ρόδου, στις ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε και πώς αυτές μπορούν να επηρεάσουν τους χρήστες ή τους δυνητικούς χρήστες, και περιγράφει το πλαίσιο ανάπτυξης του ΚΕΘΕΑ, το Δ.Σ. του οποίου διορίζεται πλέον από το Υπουργείο Υγείας.
• Κύριε Λιάπη, να ξεκινήσουμε την συνέντευξη από το λόγο της επίσκεψή σας στη Ρόδο, καθώς είναι η πρώτη σας επίσκεψη στα νησιά ως πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ.
Πράγματι, από την 1η Νοεμβρίου που ανέλαβα το τιμόνι του οργανισμού, έχω επισκεφθεί πάρα πολλές δομές, σε όλη την Ελλάδα και την Αττική, αλλά Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα. Για πρώτη φορά βρέθηκα στη νησιωτική Ελλάδα και σε μια ξεχωριστή πραγματικά μονάδα, εδώ στο πολυδύναμο κέντρο του ΚΕΘΕΑ της Ρόδου «Αριάδνη», που φιλοδοξούμε να συνεχίσει να αποτελεί πραγματικά το κύτταρο της επανένταξης, της απεξάρτησης και της ενσωμάτωσης στον κοινωνικό ιστό των συνανθρώπων μας που δίνουν την μάχη με τις εξαρτήσεις.
• Εχει πάντως ιδιαιτερότητες η νησιωτική Ελλάδα και γεωγραφικές και κοινωνικές και όπως θα διαπιστώσατε κι εσείς, οι ανάγκες για τις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ και στη Ρόδο είναι μεγάλες.
Οι δύο πρώτες περιοχές που ενισχύθηκαν μέσω του ΕΣΠΑ σε προσωπικό, ήταν η Ρόδος κι ο Πύργος και σύντομα το ΚΕΘΕΑ «Αριάδνη» θα ενισχυθεί με επιπλέον δύο ειδικούς θεραπευτές. Θα θέσουμε ακόμα πιο ψηλά στην ατζέντα της ανάπτυξης το ΚΕΘΕΑ στη Ρόδο, όχι μόνο γιατί η νησιωτική Ελλάδα χρειάζεται την προσοχή μας και το ενδιαφέρον μας, τώρα που οι απειλές και οι προκλήσεις είναι πολυεπίπεδες αλλά και γιατί διαπιστώνω ότι ο κόσμος εδώ και οι συνθήκες έχουν τις δικές τους καλώς εννοούμενες ιδιαιτερότητες. Είναι μια κοινωνία που βασίζεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό με συγκεκριμένη αντανάκλαση στο βιοτικό επίπεδο, και που η κρίση της πανδημίας του covid 19 έχει αφήσει αρνητικό αποτύπωμα. Αυτό με τη σειρά του πολλαπλασιάζει τις κοινωνικοοικονομικές πιέσεις που μπορούν είτε να οδηγήσουν σε εξαρτητικές συμπεριφορές είτε να αυξήσουν τις ήδη υπάρχουσες. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι επιβάλλεται, να είμαστε δίπλα σε αυτές τις δομές, στηρίζοντας τις ανάγκες της κοινωνίας.
• Όπως όλα δείχνουν θα έχουμε δύσκολο χειμώνα… Στο νησί μας, όπως και σε όλα τα νησιά, ήδη οι πιέσεις είναι πολύ μεγάλες.
Η Ρόδος στο μυαλό των περισσοτέρων είναι ταυτισμένη με την ομορφιά, με τον κοσμοπολιτισμό, με την ευμάρεια, με τον τουρισμό, όμως δεν παύει να είναι ένα ακριτικό νησί οπότε πολύ εύκολα μπορεί να βρεθεί στη δίνη του κυκλώνα, πιέσεων και εντάσεων, όπως συνέβη πρόσφατα. Ως χώρα έχουμε περάσει τα τελευταία χρόνια πολύ δύσκολα… Αντιμετωπίσαμε την οικονομική κρίση, χτύπησε την πόρτα μας η πανδημία την οποία αντιμετωπίσαμε με μεγάλη επιτυχία παραμένουμε όμως σε αγωνιώδη αναμονή ενός ενδεχόμενου δεύτερου κύματος, στα εθνικά θέματα οι ακρίτες μας και κοντά σας κι εμείς, βιώνουμε καθημερινά μια αγωνιώδη συνθήκη… Ειδικά όμως για τους εξαρτημένους, για τα παιδιά και για τις οικογένειές τους, που έδωσαν την μάχη και δίνουν την μάχη της εξάρτησης, όλα αυτά λειτουργούν προσθετικά αφού η κρίση είναι μέσα στην καθημερινότητά τους. Κάθε μέρα είναι μια αναμέτρηση με τον εαυτό τους στην οποία καλούνται να αντεπεξέλθουν και γι΄αυτό είναι χρέος μας να είμαστε δίπλα τους, είτε με τον θεσμικό και διοικητικό μας ρόλο είτε πολύ περισσότερο, με την κατάθεση ψυχής που είδα ότι γίνεται σε όλες τις μονάδες του ΚΕΘΕΑ ανά την Ελλάδα, όπως και εδώ στη Ρόδο, από τους θεραπευτές τους.
• Ο σχεδιασμός σας τι περιλαμβάνει με δεδομένο μάλιστα ότι είστε ο πρώτος πρόεδρος του νέου διοικητικού σχήματος του ΚΕΘΕΑ;
Στόχος μας είναι να δούμε να αναπτύσσονται ακόμα περισσότερο οι δομές για να συνεχίσουν το σημαντικό έργο που προσφέρουν σε ακόμα περισσότερους συμπολίτες μας. Ο χώρος των εξαρτήσεων και της απεξάρτησης δεν προσφέρεται για κανενός είδους διαχωρισμό, για κανένα χρώμα και για μια καμιά εκμετάλλευση. Κοιτάμε μόνο μπροστά και ο μόνος λόγος που κοιτάμε πίσω, είναι για να δούμε τα όσα καλά και σημαντικά έχουν γίνει ώστε να μπορούμε να βασιστούμε σε αυτά και να τα εξελίξουμε. Το ΚΕΘΕΑ έχει μια πολύ μεγάλη ιστορία, άξια σεβασμού, η οποία έχει καταγράψει ένα θετικότατο πρόσημο προσφοράς στην κοινωνία και σε αυτή βασιζόμαστε για να σχεδιάσουμε τα επόμενά μας βήματα. Το πεδίο των εξαρτήσεων, μεταβάλλεται όπως μεταβάλλεται και ολόκληρος ο κόσμος, όπως μεταβάλλονται όλες οι συνθήκες απανταχού. Οταν διαφοροποιούνται οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, όταν αλλάζουν οι εσωτερικές ισορροπίες με τέτοιους ραγδαίους ρυθμούς, κρίσιμους που σε πολλές περιπτώσεις η προσαρμοστικότητα του κάθε ανθρώπου αδυνατεί να αφομοιώσει, δεν μπορούμε εμείς να μένουμε αποκλειστικά προσκολλημένοι σε παλαιά συγκεκριμένα μοντέλα. Οφείλουμε να τα εξελίσσουμε, οφείλουμε να τα πάμε παρακάτω και να προσφέρουμε το δικό μας λιθαράκι στην κοινωνία, ειδικά αυτή την περίοδο που υπάρχει ανάγκη, ομοφωνίας, σύμπνοιας, εθνικής συνεννόησης…
• Αλλαγές και σε επίπεδο διοίκησης και σε επίπεδο προγραμμάτων εννοείτε;
Ναι, βεβαίως.
• Αναφέρομαι σε αυτό, επειδή η αλλαγή στο διοικητικό μοντέλο της δομής του ΚΕΘΕΑ, συνοδεύτηκε από αντιρρήσεις και αντιδράσεις.
Διεφάνη ωστόσο ότι το μεγαλύτερο κομμάτι των αντιδράσεων δεν είχε κάποια ουσιαστική βάση. Πάντα όταν επιχειρείται μια αλλαγή, παρατηρούνται όπως προκύπτει και από τις αρχές της διοίκησης, οι γνωστές αντιστάσεις στην αλλαγή. Η νομίμως εκλεγμένη κυβέρνηση έκρινε ότι από τη στιγμή που η δομή χρηματοδοτείται καθ’ ολοκληρία με 20 εκατ. ευρώ τον χρόνο, η διοίκηση θα πρέπει να ορίζεται από το Υπουργείο Υγείας, διατηρώντας ωστόσο ουσιαστικά, το αυτοδιοίκητο του οργανισμού δηλαδή κοινότητες και προγράμματα που αυτοοργανώνονται σε μεγάλο βαθμό, που λειτουργούν με το δικό τους τρόπο και που δίνουν τη δυνατότητα στον κάθε πρώην χρήστη, στο κάθε πρώην εξαρτημένο όχι μόνο να ολοκληρώσει το στεγνό πρόγραμμα, να επανενταχθεί και να επιστρέψει ως παραγωγική μονάδα στην κοινωνία αλλά -γιατί όχι- και ως ειδικός θεραπευτής στην δομή.Οι αντιδράσεις, ήταν δικαιολογημένες καθώς παρουσιάστηκε εσκεμμένα από συγκεκριμένους κύκλους μια διαφορετική προοπτική στην επικείμενη αλλαγή. Βλέποντας από κοντά τον κόσμο του ΚΕΘΕΑ διαπιστώνω ότι πραγματικά όλοι αγαπούνε αυτό που κάνουν και υπερβάλλουν εαυτόν και σε αυτό εμείς θα λειτουργήσουμε ενισχυτικά. Με την αλλαγή αυτή στη διοίκηση, το ΚΕΘΕΑ πηγαίνει ακόμα πιο μπροστά. Προσπαθούμε να αφομοιώσουμε τα αναπτυξιακά κονδύλια, να ανοίξουμε την βεντάλια των υπηρεσιών μας, να τρέξουμε τις διαδικασίες, να υλοποιήσουμε συνέργειες με όλους τους φορείς. Στο διάστημα που θα παραμείνω στη Ρόδο, θα συναντηθώ με εκπροσώπους φορέων, προκειμένου να τεθούν επί τάπητος νέες προοπτικές συνέργειας, προς όφελος της κοινωνίας, ενισχύοντας το τείχος προστασίας απέναντι στις εξαρτήσεις. Για παράδειγμα είμαστε σε συνεννόηση με τον πρόεδρο της κοινότητας του Αρχαγγέλου προκειμένου να είναι πιο τακτική η παρουσία της κινητής μονάδας σε συγκεκριμένο χώρο, ώστε συνάνθρωποί μας από τον Αρχάγγελο, την Μαλώνα, τα Μάσαρη, και όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες, να τύχουν στήριξης με αποτελεσματικότητα, ταχύτητα και ποιότητα από τις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ. Και στις ένοπλες δυνάμεις μας, σε συνεργασία με τα στελέχη αναπτύσσουμε πρωτοβουλίες για την ενημέρωση, την πρόληψη ή και την θεραπεία των στρατευμένων μας. Οι οπλίτες, οι ναύτες, οι σμηνίτες, είναι παιδιά της ελληνικής κοινωνίας, παιδιά που υπηρετούν την πατρίδα, που δέχονται πιέσεις στη διάρκεια της θητείας τους καθώς πρόκειται για μια ιδιαίτερη συνθήκη στη ζωή τους και ενδεχομένως κάποιοι αυτούς να χρειαστούν στήριξη. Το ΚΕΘΕΑ είναι εκεί για να τους παρέχει όποια μορφή στήριξης κριθεί ότι θα χρειαστούν.
• Κύριε Λιάπη, ποια είναι τα προβλήματα που εντοπίσατε στη Ρόδο;
Η ανέστια ή περιπλανωμενη χρήση, ή και η χρήση σε πιάτσες, είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν εντόνως τη Ρόδο και θα πρέπει όλοι μαζί να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Σε πρώτη φάση θα δρομολογήσουμε το βανάκι ώστε μέσω της κινητής μονάδας να έρθουμε ακόμα πιο κοντά στους χρήστες. Η κοινωνία μας έχει χορτάσει από λόγια, πρέπει να κοιτάξουμε τι μπορούμε εμπράκτως να προσφέρουμε, υπερβαίνοντας ακόμα και τους εαυτούς μας, ειδικά όταν καλούμαστε να υπηρετήσουμε έναν τέτοιο σκοπό όπως είναι ο αγώνας για την απεξάρτηση. Ακόμα κι αν ενωθούν όλες οι κρίσεις μαζί, υγειονομική, οικονομική, κοινωνική, όπως κινδυνεύουμε να το πάθουμε στα χρόνια μας – είμαστε αρκετά άτυχη γενιά- κάποια στιγμή θα περάσουν. Οι εξαρτήσεις όμως θα μείνουν, είναι διαχρονικώς παρούσες σε όλες τις κοινωνίες και για αυτό οφείλουμε να επαγρυπνούμε συνεχώς. Ο αγώνας για την κάθε μορφής εξάρτηση, είναι συνεχής.
• Ολες αυτές οι στρεσογόνες καταστάσεις που βιώνουμε επιτείνουν το πρόβλημα;
Σαφώς.
• Είναι δηλαδή τόσο ισχυρές οι επιρροές αυτές που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον στην εξάρτηση;
Μπορούν, όπως προείπαμε, να πολλαπλασιάσουν τις εξαρτητικές συμπεριφορές αλλά, ναι, μπορούν και να αποτελέσουν την αφετηρία για να ενδώσει κανείς σε μορφές εξάρτησης. Ηδη, διαπιστώθηκε μετρώντας τα λύματα στην Ψυττάλεια στην Αθήνα, ότι στη διάρκεια της καραντίνας αυξήθηκε η χρήση της κοκαΐνης και της κατανάλωσης ψυχοφαρμάκων! Το ίδιο είχε συμβεί το 2016 όπως διαπιστώθηκε σε παρόμοια έρευνα, τότε που η κοινωνικοοικονομική κρίση ήταν στο αποκορύφωμά της. Οποιαδήποτε στιγμή, οποιοσδήποτε συνάνθρωπός μας υπό συνθήκες πίεσης μπορεί να αναζητήσει καταφύγιο σε οποιαδήποτε μορφή εξαρτητικής συμπεριφοράς. Οπως λέμε και στο ΚΕΘΕΑ, το θέμα δεν είναι η ουσία, αλλά η στάση μας.
• Ο μεγαλύτερος στόχος που έχετε θέσει προσωπικά ποιος είναι;
Δεν ήρθα να μηδενίσω την προσφορά και την ιστορία της δομής μέχρι σήμερα, το ζητούμενο για μένα είναι να συμβάλουμε ώστε να αρθούν οι προκαταλήψεις θέτοντας τα πράγματα στη σωστή τους βάση. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αδικία που υφίστανται αυτά τα παιδιά, ότι η κοινωνία δεν τους δίνει εύκολα ή τους αρνείται ευκαιρίες και τους αντιμετωπίζει ως περιθωριακούς. Για αυτό είναι εδώ το ΚΕΘΕΑ, για να μπορέσει να τους δώσει νέα προοπτική, καινούρια δυναμική και δυνατότητα επανένταξης. Κάθε φορά που υπογράφω και ένα νέο πιστοποιητικό αποφοίτησης, για εμένα είναι η επιβεβαίωση του οράματός μου και είναι ένα παραπάνω λιθαράκι επιτυχίας σε αυτό το «κάστρο», μιας και μιλάμε από το νησί των Ιπποτών, εδώ όπου από το μεράκι δύο ανθρώπων αρχικά, έφτασε η δομή να έχει τη σημερινή της μορφή η οποία θα ενισχυθεί και περαιτέρω. Η κοινωνία της Ρόδου έχει στηρίξει και έχει αγκαλιάσει τη δομή και σας ευχαριστούμε για την δυνατότητα που δίνετε ως κοινωνία στους νέους ανθρώπους, να επιστρέψουν ως παραγωγικές μονάδες στον κοινωνικό ιστό. Σταθερά βήματα, λίγα λόγια, αποτελεσματικότητα, ουσία, αυτοί είναι οι άξονες που κινούμαι. Θα είμαι πάντα κοντά σε όλες τις περιφερειακές μονάδες και επιτρέψτε μου να πω, και λίγο περισσότερο στη Ρόδο, από όπου επέλεξα και συμβολικά και ουσιαστικά να ξεκινήσω τις επισκέψεις μου στις μονάδες του ΚΕΘΕΑ στα νησιά μας, στο Αιγαίο μας, στο Αρχιπέλαγος της Ελπίδας, κοντά στους ακρίτες μας.
