Πρωτιά της Ελλάδας σε υποθέσεις παραβίασης του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου, νέες καταδικαστικές αποφάσεις από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) και «παράλυση» των εθνικών πάρκων συνθέτουν την εικόνα μιας χρονιάς αυξημένου περιβαλλοντικού ελλείμματος για τη χώρα.
Η ενδέκατη κατά σειρά, από το 2005, ετήσια έκθεση του WWF Ελλάς για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η οποία καλύπτει την περίοδο «Ιούλιος 2014 – Ιούλιος 2015» και παρουσιάστηκε σήμερα σε συνέντευξη Τύπου, εντοπίζει τις επιπτώσεις των πολιτικών επιλογών και τις χαμένες ευκαιρίες για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών και καινοτόμων πολιτικών που θα μπορούσαν να καταστήσουν την Ελλάδα πρωτοπόρο στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας.
Όπως προκύπτει από την έκθεση καταγράφηκε κατακόρυφη αύξηση των ανοιχτών υποθέσεων παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ. Οι 25 ελληνικές υποθέσεις που εκκρεμούσαν το 2013 αυξήθηκαν σε 36 το 2014. Ακολουθεί η Ισπανία και η Ρουμανία με 30 υποθέσεις.
Οι νέες καταδικαστικές για την Ελλάδα αποφάσεις του ΔΕΕ αφορούν τις ανοιχτές παράνομες χωματερές (με χρηματική ποινή εκατομμυρίων ευρώ), την ανεπαρκή προστασία της θαλάσσιας χελώνας και την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση.
Τον Απρίλιο του 2015, το ΔΕΕ καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της νομοθεσίας που αφορά στη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης καθώς περιοχές της χώρας (ποταμός Έβρος, Θεσσαλονίκη, Πέλλα, Ημαθία, Θεσσαλική πεδιάδα, νομός Εύβοιας, Β., ΝΔ και Ανατολική Πελοπόννησος, Ανατολική Κρήτη, Ανατολική Αττική και ποταμός Ασωπός) δεν είχαν χαρακτηριστεί ως ευπρόσβλητες ζώνες.
Όσον αφορά στους Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών δόθηκε μια …παράταση ζωής, η οποία λήγει στο τέλος του 2015, δίχως να έχει ακόμα αναληφθεί καμία πολιτική πρωτοβουλία για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας τους.
Η υπηρεσία επιθεωρητών περιβάλλοντος και γενικότερα του συστήματος περιβαλλοντικών ελέγχων υποβαθμίστηκε. Όχι μόνο δεν αναβαθμίστηκε σε ανεξάρτητη αρχή, αλλά με το νέο οργανόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος συρρικνώθηκε. Η Επιθεώρηση Νοτίου Ελλάδος στελεχώνεται με 14 επιθεωρητές περιβάλλοντος (από 17 το 2013) και η Επιθεώρηση Βορείου Ελλάδος μόλις με 6.
Παράλληλα, εκδόθηκε από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου σωρεία από αποφάσεις παραχώρησης χρήσης αιγιαλού και παραλίας σε μπαρ, καντίνες και ξαπλώστρες, εντός περιοχών Natura 2000, παρά τη σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για την ανάγκη προβλέψεων προστασίας, και δίχως μέριμνα για την αποφυγή υποβάθμισης των ευαίσθητων οικοσυστημάτων.
Ακόμη, ψηφίστηκαν από το ελληνικό κοινοβούλιο ρυθμίσεις που επιτρέπουν την ανάπτυξη οικισμών μέσα σε ευαίσθητες δασικές περιοχές. Ο νόμος «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση – Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί – Εγκαταλελειμμένοι οικισμοί και Βιώσιμη ανάπτυξη» αφορά στην πολεοδόμηση και οικιστική ανάπτυξη των δασών.
Μεταξύ άλλων επιτρέπει την εκχέρσωση δασικών εκτάσεων για αγροτική καλλιέργεια ακόμα και σε «δασικές εκτάσεις που παρουσιάζουν ιδιαίτερο επιστημονικό, αισθητικό, οικολογικό και γεωμορφολογικό ενδιαφέρον» (π. χ. εθνικούς δρυμούς), «δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους», αλλά και σε «δασικές εκτάσεις προσφερόμενες για αναψυχή του πληθυσμού». Επιτρέπει πολλές χρήσεις, όπως διάνοιξη δρόμων, εγκαταστάσεις πετρελαίου και μεγάλα έργα σε καμένες εκτάσεις που έχουν κηρυχτεί αναδασωτέες.
Σε άλλο νόμο με τίτλο «Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα – Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις και άλλες διατάξεις» προβλέπεται η νομιμοποίηση όσων καταπατητών κατέστρεψαν δάση και δασικές εκτάσεις μέχρι το 2007 και τα μετέτρεψαν σε γεωργικές εκτάσεις. Συνολικά, οι δύο νέοι νόμοι αφήνουν διάτρητη τη δασική νομοθεσία με ασαφείς διατάξεις και νομιμοποιήσεις αυθαιρεσιών και παράνομων χρήσεων.
Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης του WWF, αν τελικά κάτι σώζει το φυσικό περιβάλλον στην Ελλάδα είναι η απουσία έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος που θα έθετε σε εφαρμογή το νέο, περιβαλλοντικά αποψιλωμένο θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης επενδύσεων και δραστηριοτήτων, χωρικού σχεδιασμού και ελέγχου της εφαρμογής της νομοθεσίας και του περιβαλλοντικού εγκλήματος. Επενδυτικό ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει κατά κύριο λόγο για τουριστικές εγκαταστάσεις, ιδίως για σύνθετα τουριστικά καταλύματα. Να σημειωθεί ότι για την προώθηση μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων έχει κατά την τελευταία τριετία αλλοιωθεί το σύνολο σχεδόν της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενώ τα σχέδια αυτά δικαιούνται κρατικής επιχορήγησης έως 50% στο ξενοδοχειακό τους σκέλος και στο σκέλος που αφορά εγκαταστάσεις, όπως γήπεδα γκολφ.
Σκουπίδια και ΣΔΙΤ
Σχετικά με τον νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) στην ουσία ακυρώνει τα έργα σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) τα οποία είχαν δρομολογηθεί την προηγούμενη περίοδο, ενοχοποιώντας εμμέσως το χρηματοδοτικό αυτό εργαλείο για τις παθογένειες της διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα, χωρίς όμως να εξηγεί πώς θα χρηματοδοτηθούν οι αναγκαίες υποδομές και χωρίς να τεκμηριώνει ότι ο αποκλειστικά δημόσιος χαρακτήρας της διαχείρισης των απορριμμάτων θα οδηγήσει σε περιβαλλοντικά φιλικότερη διαχείριση ή σε χαμηλότερο κόστος για τους πολίτες.
Του ΕΣΔΑ είχε προηγηθεί η ακύρωση των τεσσάρων μεγαλύτερων έργων ΣΔΙΤ στην Αττική με βάση την απόφαση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Σύνδεσμου του Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) στις 29.12.2014 μετά από εισήγηση της περιφερειάρχη Αττικής κυρίας Ρένας Δούρου, παρά το γεγονός ότι δύο μήνες πριν το ΣτΕ είχε απορρίψει τα αιτήματα ακύρωσης των αποφάσεων σχετικά με την Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) στο Γραμματικό Αττικής.
«Είναι αποκαρδιωτική για τη νομική ομάδα του WWF Ελλάς η καταγραφή στις ετήσιες εκθέσεις κυρίως αρνητικών για το περιβάλλον νομοθετικών και πολιτικών εξελίξεων. Η κρίση δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζεται ως δικαιολογία για την περιθωριοποίηση του περιβάλλοντος σαν πολιτικού παρία. Είναι σχήμα οξύμωρο ότι στις μέρες μας μόνος προστάτης του φυσικού πλούτου της Ελλάδας είναι η απουσία επενδυτικού ενδιαφέροντος, που αν υπήρχε θα έθετε σε εφαρμογή το νέο, περιβαλλοντικά καταστροφικό θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης και ελέγχου» δήλωσε η επικεφαλής πολιτικής του WWF, κυρία Θεοδότα Νάντσου.
Η φετινή έκθεση, όπως υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο διευθυντής του WWF Ελλάς, κ. Δημήτρης Καραβέλλας, γκρεμίζει τον μύθο του «βάρους» των περιβαλλοντικών περιορισμών για την προσέλκυση επενδύσεων. Όπως προκύπτει και από πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ, χώρες με πολύ πιο αυστηρή από την Ελλάδα περιβαλλοντική νομοθεσία αποτελούν ασφαλές έδαφος για την ανάπτυξη επενδυτικής πρωτοβουλίας. «Πρέπει επιτέλους να ξεφύγουμε από τη λογική της επιλεκτικής διευκόλυνσης επενδυτών, με φωτογραφικές ρυθμίσεις που συνολικά εντείνουν την επενδυτική ανασφάλεια. Είναι απόλυτη ανάγκη να δημιουργηθεί επιτέλους ασφαλές θεσμικό πλαίσιο, τόσο για το περιβάλλον, όσο και για την ενθάρρυνση της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας», σημείωσε ο ίδιος. Και κατέληξε: «Ευχόμαστε η νέα κυβέρνηση να αντιληφθεί την ιστορικά μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση ως αφετηρία για την αναμφισβήτητα απαραίτητη στροφή της χώρας προς μια πραγματικά βιώσιμη και ζωντανή οικονομία».
Το ΒΗΜΑ
