Συνέντευξη στον
Δαμιανό Αθανασίου
Στο τέλος μιας επεισοδιακής χρονιάς που ξεπέρασε και την πιο τολμηρή φαντασία, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος μιλά στην “δ” σε μια εκ βαθέων συνέντευξη για όλες τις προκλήσεις και τα πρωτοφανή προβλήματα που στην διάρκειά της κλήθηκε να διαχειριστεί και να επιλύσει. Για τον τρόπο που ο ίδιος αντιλαμβάνεται την πολιτική ως έννοια και ως πρακτική. Για τις αρχές, τις αξίες και τις σταθερές, πάνω στις οποίες σχεδιάζει, με στρατηγικές κινήσεις, το μέλλον του Νοτίου Αιγαίου για τα επόμενα χρόνια, δίνοντας με πολύ σαφή τρόπο απάντηση όχι μόνο στην κρίση, αλλά κυρίως στον λαϊκισμό. Τον λαϊκισμό που κατά τον ίδιο, αποτελεί διαχρονικά τη μάστιγα της χώρας, οι επιπτώσεις του οποίου, τώρα, πληρώνονται με τρόπο τραγικό… Με μια σχεδόν εμμονική προσήλωση στην αλήθεια και τον ρεαλισμό, παίρνει οριστικά διαζύγιο από τις πρακτικές του παρελθόντος και βάζει νέους στόχους που εφόσον επιτευχθούν θα έχουν αλλάξει την πορεία του τόπου.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
• Κύριε περιφερειάρχα, ακριβώς πριν ένα χρόνο, είχατε δώσει την υπόσχεση το 2015 να είναι μια χρονιά πράξεων, αλήθειας και καθαρών λύσεων. Πόσο συνεπής υπήρξατε σ’ αυτήν σας την δέσμευση, δεδομένων των εξαιρετικά δύσκολων – αν όχι εχθρικών – συνθηκών;
Εκτός αυτών, είχα πει και κάτι ακόμη. Ότι σε μια περίοδο μεγάλων κινδύνων, το δικό μας στοίχημα είναι να την μετατρέψουμε σε περίοδο μεγάλων ευκαιριών, με συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Σήμερα, μετά από μια απίστευτη χρονιά – Αρμαγεδδώνα – είμαι εξαιρετικά υπερήφανος που κατάφερα να τηρήσω την υπόσχεση της σκληρής δουλειάς και της αναζήτησης της αλήθειας. Ανοίξαμε όλα τα μέτωπα, βάλαμε όλα τα θέματα πάνω στο τραπέζι. Σπάσαμε τα στεγανά των αρμοδιοτήτων, όπως ακριβώς είχαμε υποσχεθεί. Χαράξαμε συγκεκριμένο σχέδιο και το εφαρμόσαμε με προσήλωση, ώστε σήμερα να μπορούμε να μιλάμε για θετικό πρόσημο σε μια σειρά από τομείς της ζωής των νησιών μας. Όλα αυτά σε μια χρονιά – σεισμό, που ανέτρεψε σχεδόν όλα όσα γνωρίζαμε.
• Θα σας θυμίσω και κάτι ακόμη που είχατε χαρακτηρίσει ως στοίχημα για την θητεία σας και μάλιστα το δυσκολότερο όλων: “Το να εκπαιδεύσουμε την κοινωνία στην αλήθεια. Καμία ανοχή στο ψέμα, επίμονη αναζήτηση της αλήθειας”. Τι εισπράττετε σήμερα από την κοινωνία; Έχει ξεκινήσει η… εκπαίδευσή της;
Αν το βασικό κριτήριο της ορθότητας των επιλογών που κάναμε, εγώ προσωπικά και η παράταξή μου, ήταν η αποδοχή τους από τους πολίτες, τότε πιστεύω ότι θα αδικούσαμε τις επιλογές μας στην ουσία τους. Κριτήριό μου δεν ήταν ποτέ το πολιτικό κόστος. Ίσως ορισμένοι να το έλεγαν “άγνοια κινδύνου”, όμως σας διαβεβαιώ ότι λειτουργώ πάντα απολύτως συνειδητά, με πλήρη γνώση και επίγνωση, υπερασπίζομαι με όλη μου την δύναμη αυτά που υπαγορεύει η συνείδηση και οι αρχές μου. Νοοτροπίες και πρακτικές του παρελθόντος, όσο “λαοφιλείς” κι αν ήταν, τελείωσαν οριστικά και αμετάκλητα για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, είναι αλήθεια ότι μας βοήθησε η συγκυρία. Ήταν τόσο αρνητική, που μας έδωσε την δυνατότητα να σπάσουμε τα δεσμά και να πάμε σε μια νέα προσέγγιση του όρου πολιτική, που ουδεμία σχέση ή ομοιότητα έχει με το παρελθόν. Αν αντέξουμε και κρατήσουμε την πορεία μας αυτή, νομίζω ότι θα έχουμε πετύχει κάτι ιστορικό.
• Πώς καταφέρατε να αντεπεξέλθετε σε όλα εκείνα που είχατε σχεδιάσει, σε μια περίοδο σαρωτικών ανατροπών; Με άλλα λόγια, πως κάνατε πολιτική χωρίς λεφτά; Capital controls, μεγάλο χρηματοδοτικό κενό στο λήξαν ΕΣΠΑ της Περιφέρειας, πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα, δεν συνθέτουν το καλύτερο περιβάλλον για να διοικήσει κανείς αποτελεσματικά.
Είναι αλήθεια ότι είχαμε εκατοντάδες λόγους για να δικαιολογήσουμε αδράνεια, ακινησία, στασιμότητα. Θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε πρόβλημα πολιτικό, οικονομικό, διοικητικό, δημοσιονομικό, εθνικό, διεθνές… Αν όμως αναζητούσα άλλοθι για την στασιμότητα, ποιο είναι το παράδειγμα που θα έδινα στους συνεργάτες μου και την κοινωνία; Η αδράνεια δεν υπήρξε ποτέ μεταξύ των επιλογών μου. Αντιθέτως. Η έλλειψη χρημάτων αναδεικνύει την ουσία της πολιτικής. Σε αναγκάζει να σκεφτείς δημιουργικά, να κάνεις την σωστή διάγνωση, να συνθέσεις, να σχεδιάσεις την σωστή πορεία που θα σε οδηγήσει στον επιθυμητό στόχο και να την ακολουθήσεις. Μέχρι πρότινος, η αφθονία των πόρων είχε υποκαταστήσει την πολιτική με την διαχείριση. Αλλά ούτε καν αυτή δεν έγινε σωστά. Αν γινόταν σωστά, δεν θα είχαμε τόσα μέτωπα ανοιχτά και τόσα προβλήματα να αναζητούν ακόμη λύσεις.
• Με όλα τα μέτωπα ανοιχτά, ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα που έχετε θέσει για το 2016;
Είναι η μεγάλη πολιτική μάχη που έχουμε να δώσουμε στις Βρυξέλλες για να αλλάξουμε το χρηματοδοτικό status της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που εδώ και πολλά χρόνια είναι θύμα της στατιστικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πόρους και ευκαιρίες. Η επαναφορά μας στον Στόχο 1. Δεν είναι ένα θέμα εσωτερικό. Οι αποφάσεις θα ληφθούν από τα ευρωπαϊκά όργανα. Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος στόχος, αλλά τολμούμε να τον διεκδικήσουμε ανοιχτά. Αν το καταφέρουμε, θα έχουμε αλλάξει την πορεία του τόπου. Δουλεύουμε πολύ μεθοδικά γι αυτό και σε πολιτικό αλλά και σε επιστημονικό επίπεδο, κερδίζοντας συμμάχους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και παράλληλα χτίζουμε την επιχειρηματολογία μας. Παρά τις προφανείς δυσκολίες αυτής της μάχης, είναι εξαιρετικά ευχάριστο και αισιόδοξο ότι έχουμε στο πλευρό μας την ελληνική κυβέρνηση.
• Ωστόσο η κυβέρνηση δεν έδειξε την ίδια καλή διάθεση στην περίπτωση του ΦΠΑ. Το 2015 «σημάδεψε» τα νησιά μας με την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών. Πιστεύετε ότι υπάρχει τρόπος ανατροπής αυτής της απόφασης, που εκ των υστέρων και η ίδια η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι έχει μηδαμινό δημοσιονομικό όφελος;
Δεν θα κουραστώ να λέω ότι τον ΦΠΑ τον χάσαμε στην Ελλάδα. Από Έλληνες που δεν δέχονταν ότι οι περιοχές τους υστερούσαν σε ανταγωνιστικότητα έναντι της δικής μας περιοχής. Ήταν ένα λάθος εγκληματικό. Τα χρονικά περιθώρια αποκατάστασης του λάθους τελειώνουν οριστικά στις 31/12/2016. Μέχρι τότε, θα κινηθούμε παράλληλα με το ζήτημα του Στόχου 2, με την ίδια σοβαρότητα και μεθοδικότητα. Όχι με πρόταση, αλλά με προτάσεις. Αυτό που εμείς ζητάμε είναι τρόπους και εργαλεία ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των νησιών μας. Οι προτάσεις που θα καταθέσουμε έχουν ένα κεντρικό τίτλο: νησιωτικότητα. Ανεβάζουμε ψηλά την νησιωτικότητα και διεκδικούμε. Αποτελεί την απάντηση σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα των νησιών μας. Αρκεί να αναγνωριστεί. Αυτό είναι το παράλληλο μεγάλο μας στοίχημα. Το γραφείο της Περιφέρειας στις Βρυξέλλες, γι’ αυτούς τους λόγους συστάθηκε. Για να δοθούν οι μάχες στην καρδιά της Ευρώπης, στο κέντρο λήψεως των αποφάσεων.
• Οι σχέσεις σας με την κυβέρνηση ποιες είναι, δεδομένου ότι ανήκετε σε διαφορετικό πολιτικό χώρο; Έχουμε δει, την ίδια ώρα που διαφοροποιείστε ανοιχτά σε ορισμένα ζητήματα, παράλληλα να προτείνετε και λύσεις επί διαφόρων θεμάτων που εν πολλοίς γίνονται δεκτές και θεσμοθετούνται. Παράδειγμα η παρέμβασή σας στην υγεία, στο μεταναστευτικό, ακόμα και η προθυμία του πρωθυπουργού να καλύψει το δημοσιονομικό κενό του ΕΣΠΑ με πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Για τα πολιτικά ήθη αυτής της χώρας, αντιπολίτευση και συνεργασία δεν είναι έννοιες συμβατές.
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν έχω κάνει ποτέ αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση. Είναι δόγμα για μένα αυτό. Αν ήθελα να κάνω αντιπολίτευση, είχα εκατοντάδες λόγους να επικαλεστώ. Θα φώναζα, θα έριχνα τις ευθύνες στους άλλους, θα έχτιζα δήθεν αγωνιστικό προφίλ, αλλά δεν θα έδινα καμία διέξοδο. Όπως ακριβώς γινόταν όλα αυτά τα χρόνια. Από πολιτικούς που χάιδευαν τα αφτιά της εκλογικής τους πελατείας και συντηρούσαν το τέλμα. Όλα αυτά τα χρόνια κάναμε πολιτική σε βάρος της διοίκησης και αφήσαμε την χώρα να καταρρεύσει διοικητικά. Εμείς έχουμε άλλη νοοτροπία. Είναι άλλο πράγμα η πολιτική και άλλο η διοίκηση. Ο τόπος όμως πρέπει να διοικηθεί. Είμαι εδώ για να διοικήσω την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Να δώσω διέξοδο, να γίνω μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Καταθέτω λοιπόν τις αντιθέσεις μου, πάντα παράλληλα με τις αντίστοιχες προτάσεις.
• Θα χαρακτηρίζατε αυτήν την στάση σας αποτελεσματική και επιτυχημένη;
Απολύτως! Τα αποτελέσματα αυτής της νοοτροπίας, της σοβαρής τεκμηρίωσης και ουσιαστικής διεκδίκησης βάσει συγκεκριμένων προτάσεων, ήταν άμεσα. Σε όλους τους τομείς που προαναφέρατε. Οι γιατροί στα νησιά με κίνητρα από την Περιφέρεια, η χρηματοδότηση των ΟΤΑ για την συντήρηση των σχολικών μονάδων, η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού από το ΠΔΕ που σε διαφορετική περίπτωση θα γέμιζε τα νησιά μας με εργοτάξια φαντάσματα, η δυνατότητα τέλεσης δαπανών για την διαχείριση του μεταναστευτικού, οι έκτακτες ενισχύσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειάς μας. Για μένα αυτή είναι η μοναδική υπεύθυνη στάση απέναντι στον τόπο και τους κατοίκους του. Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς την στρατηγική μας επιλογή να επενδύσουμε στον τουρισμό και στον πολιτισμό, με εξωστρέφεια και πολυετές πλάνο δράσης, τότε εύκολα αντιλαμβάνεται ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει αλλάξει προσανατολισμό και έχει πάρει οριστικά διαζύγιο από το παρελθόν και τα τοξικά του προϊόντα.
• Μεταναστευτικό. Έχετε πει πολλές φορές ότι ήρθε για να μείνει. Πόσο πιθανό είναι να κλείσουν τα σύνορα της Ευρώπης και να εγκλωβιστούν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στην χώρα μας και στα νησιά μας;
Κατά την εκτίμησή μου, πρόκειται για το μεγαλύτερο, σοβαρότερο και πιο απρόβλεπτο ζήτημα που θα κυριαρχήσει την ευρωπαϊκή ατζέντα και το 2016. Ως Περιφέρεια – πύλη εισόδου, προσπαθήσαμε να το διαχειριστούμε με απόλυτη υπευθυνότητα, με ένα τρόπο σχεδόν χειρουργικό, για να αποφύγουμε τα χειρότερα και να αποκρούσουμε κατά το δυνατόν την καταστροφή της εικόνας των νησιών μας στο εξωτερικό. Από εκεί και πέρα, είναι πρόβλημα ευρωπαϊκό και όχι δομικό της Περιφέρειάς μας. Πολύ φοβάμαι όμως ότι η Ευρώπη αδυνατεί να πάρει πολιτικές αποφάσεις. Προκειμένου λοιπόν να αποφύγει να πάρει σαφή θέση, θα προτιμήσει να πληρώσει. Θα μας δώσει πρόθυμα κονδύλια για να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας το πρόβλημα, “αγοράζοντας” την δυνατότητα η ίδια να παραμείνει πολιτικά ατελής και ευνουχισμένη.
• Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή, η πιο δύσκολη απόφαση που κληθήκατε να λάβετε μέσα στο 2015;
Είχε πολλές δύσκολες στιγμές το 2015. Πολλές μέρες και νύχτες αγωνίας. Πολύ δύσκολη στιγμή για μένα ήταν όταν έπρεπε να διαχωρίσω την θέση μου από έναν συνεργάτη μου. Όχι απλά να την διαχωρίσω σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και να πάρω ακόμη πιο δύσκολες αποφάσεις. Όπως σας είπα, από την πρώτη στιγμή είχα δώσει όρκο να υπηρετήσουμε την αλήθεια, να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο στην αλήθεια, να αποκαταστήσουμε το χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτικής. Να πάψει η πολιτική να μοιάζει με κακόφημη γειτονιά που όλοι αποφεύγουν, να πάψουν οι γενικοί αφορισμοί «όλοι είναι ίδιοι». Πήρα την απόφαση ότι δεν θα γίνω επίορκος, ότι δεν πρόκειται να υπηρετήσω όλα εκείνα στα οποία ανέκαθεν ήμουν απέναντι. Δεν ξέρω αν θα πληρώσω πολιτικό κόστος για αυτό, αλλά σας διαβεβαιώνω, μου είναι απολύτως αδιάφορο. Λειτούργησα με γνώμονα μόνο τις αρχές και την συνείδησή μου. Δεν είμαι διατεθειμένος να κάνω την παραμικρή έκπτωση σ’ αυτά.
• Η πρόβλεψή σας ποια είναι για το 2016;
Σε ένα τόσο απρόβλεπτο διεθνές περιβάλλον, κάθε πρόβλεψη είναι προφανώς παρακινδυνευμένη. Θέλω πάντως να πιστεύω ότι το 2015 δεν θα επαναληφθεί. Αν και προβλήματα όπως το μεταναστευτικό – προσφυγικό θα είναι διαρκές και ίσως με ακόμη μεγαλύτερη ένταση και απρόβλεπτες προεκτάσεις. Όσον αφορά την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, εγώ και οι συνεργάτες μου έχουμε αποφασίσει ότι η νέα χρονιά θα έχει ακόμη περισσότερη και σκληρότερη δουλειά, ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη απέναντι στους νησιώτες που μας εμπιστεύθηκαν. Αν καταφέραμε κάτι το 2015 – και είμαι πολύ υπερήφανος γι αυτό – είναι να ανεβάσουμε κατά πολύ τον πήχυ από εκεί που τον παραλάβαμε. Συνεπώς, το άλμα που πρέπει να κάνουμε αυτή τη φορά, είναι ακόμη μεγαλύτερο!
• Και ποια είναι η ευχή σας;
Να αφήσουμε, επιτέλους, οριστικά στο παρελθόν τον λαϊκισμό. Δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω, όσο κι αν γίνομαι ενοχλητικός. Παρά τα όσα έχουμε περάσει τα τελευταία 6 χρόνια, δεν ξεφύγαμε ακόμη από τα νύχια του. Η χώρα μας και ολόκληρος ο ελληνικός λαός πληρώνει το πολύ βαρύ τίμημα του λαϊκισμού. Σύσσωμο το πολιτικό σύστημα αλλά και το εκλογικό σώμα υπέκυψαν στον πειρασμό και τα αποτελέσματα είναι τραγικά. Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει και τίποτα δεν θα πετύχουμε αν δεν ωριμάσουμε. Όλοι μαζί. Πολιτικό σύστημα και πολίτες. Εμείς στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, απέναντι στον λαϊκισμό αντιτάξαμε την αλήθεια. Όσο σκληρή κι αν ήταν. Την διαχωριστική γραμμή με το παλιό πολιτικό προσωπικό αυτού του τόπου και όσα αυτό αντιπροσωπεύει, την τραβήξαμε οριστικά και αμετάκλητα.
