Για πρώτη φορά το «Εθνος της Κυριακής» παρουσιάζει τα αποκαλυπτικά ευρήµατα επιστηµονικής µελέτης που τεκµηριώνουν εµπεριστατωµένα την ακριβή τοποθεσία της φυλάκισης του Ιησού πριν από τη Σταύρωση. Πρόκειται για το παρεκκλήσιο των Κλαπών και τη φυλακή του Χριστού στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυµα. Επίσης, για πρώτη φορά ταυτοποιήθηκε ότι η φυλακή του Χριστού υπήρξε λατρευτικός χώρος όχι τον 12ο αιώνα µ.Χ., αλλά κατά την ιουδαιοχριστιανική περίοδο.
Μετά τις εργασίες αποκατάστασης που πραγµατοποίησε τον περασµένο Φεβρουάριο ο αρχιτέκτονας, διδάκτωρ και διευθυντής του Τεχνικού Γραφείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύµων, κ. Θεοδόσιος Μητρόπουλος, τα αρχαιολογικά ευρήµατα -που κάποιοι προσπάθησαν να αµφισβητήσουν- δείχνουν ότι αυτά τα δύο παρεκκλήσια που ανήκουν στους ορθοδόξους είναι από τα αρχαιότερα τµήµατα του Ναού της Αναστάσεως.
Η µελέτη του διακεκριµένου διδάκτορος θα παρουσιαστεί το προσεχές διάστηµα στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Αξίζει να σηµειωθεί ότι στις 23 ∆εκεµβρίου 2018 το «Εθνος της Κυριακής» είχε δηµοσιεύσει κατ’ αποκλειστικότητα αρκετά στοιχεία από τα αποτελέσµατα της επιστηµονικής µελέτης του κ. Μητρόπουλου, κάποια εκ των οποίων ο καθηγητής αναφέρει και στο σηµερινό άρθρο µας. Σύµφωνα µε τον κ. Μητρόπουλο, η φυλακή του Χριστού αποτελεί έναν από τους τέσσερις βασικούς πόλους σχεδιασµού του ιστορικού συγκροτήµατος του Ναού της Αναστάσεως. Οικοδοµήθηκε από τους αρχιτέκτονες Ζηνόβιο και Ευστάθιο (τον πρεσβύτερο βασιλικό εκπρόσωπο των Κωνσταντίνου και Ελένης την περίοδο 326-335 µ.Χ.).
Οι άλλοι τρεις είναι ο Γολγοθάς, ο Πανάγιος Τάφος και η τοποθεσία εύρεσης του Τιµίου Σταυρού. «Το εσωτερικό παρεκκλήσιο που φέρει την ονοµασία φυλακή του Χριστού (carcere Jesu Christi) αποτελεί την αυθεντική φυλακή του Κυρίου, ενώ το εξωτερικό παρεκκλήσιο που φέρει και τις κλάπες (vinculis), το παρεκκλήσιο των Κλαπών, θα καταστεί λατρευτικός χώρος πολύ αργότερα, τον 4ο αιώνα µ.Χ., µε την τοποθέτηση της πλάκας των Κλαπών σε επαφή µε τον δυτικό τοίχο της φυλακής.
Εκεί που εξακριβώσαµε ότι θα πρέπει να υπήρξε το κελί της προσωρινής φυλάκισης του Ιησού» αναφέρει ο διευθυντής του Τεχνικού Γραφείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύµων. Και συνεχίζει: «Ο τόπος που φυλακίστηκε ο Χριστός για ένα σύντοµο χρονικό διάστηµα πριν από τη Σταύρωση βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία της φυλακής. Ο χώρος αυτός έχει διαστάσεις 1,20Χ1,00 µ. και ήταν λιθοπερίκτιστος ορθογωνικός, χωρίς ανοίγµατα.
Ο μωσαϊκός διάκοσμος
Το δάπεδο της φυλακής θα διακοσµηθεί έντεχνα, µετά τον θάνατο του Ιησού, µε µωσαϊκό δάπεδο, όπως υπήρχε συνήθεια να διακοσµούνται όλοι οι θρησκευτικοί χώροι τον 1ο αιώνα µ.Χ. Ο µωσαϊκός αυτός διάκοσµος αντιγράφει µοτίβα ελληνιστικής και ρωµαϊκής περιόδου, όπου κατά ένα µεγάλο ποσοστό χρησιµοποιείται η διχρωµία (άσπρο-µαύρο).
Την περίοδο του Αδριανού στο µισό του 2ου αιώνα µ.Χ. χρησιµοποιείται η διχρωµία αυτή σε αφθονία και στην επαρχία της Αυτοκρατορίας που προτιµώνται θέµατα εικονογραφικά σε όλη την έκταση του δαπέδου µε σχήµατα γεωµετρικά και φυτοµορφικά. Οι µαύρες ψηφίδες που χρησιµοποιήθηκαν στον ψηφιδωτό διάκοσµο του δαπέδου της φυλακής είναι κατασκευασµένες από οψιδιανό υλικό βουλκανικής προέλευσης, που εισήχθη στη Ρωµαϊκή Αυτοκρατορία µετά το 68 µ.Χ.» υπογραµµίζει ο κ. Μητρόπουλος.
Μετά τις πρόσφατες ανασκαφές, ιστορικές έρευνες, την αναζήτηση βιβλιογραφίας στα… άδυτα της βιβλιοθήκης του Βατικανού και τις εργασίες αποκατάστασης του µνηµείου που ξεκίνησαν από τον κ. Μητρόπουλο στις 4 Φεβρουαρίου 2018, καθώς και τη συστηµατική εξέταση των ευρηµάτων, όπως την κεραµική και το ψηφιδωτό δάπεδο, διαπιστώθηκε ότι η φυλακή του Χριστού υπήρξε λατρευτικός χώρος κατά την περίοδο του 1ου αιώνα µ.Χ. (ρωµαϊκή κατάκτηση 1ος αιώνας µ.Χ. έως 4ος αιώνας µ.Χ.).
Μάλιστα όπως σηµειώνει, «το ψηφιδωτό της φυλακής είναι της ίδιας Σχολής µε αυτό που βρέθηκε στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως από τον µεγάλο αρχαιολόγο Virgilio Corvo και που ανήκε σε Βαπτιστήριο του 1ου αιώνα». «Τον 4ο αιώνα µ.Χ. στη δυτική πλευρά της φυλακής θα τοποθετηθεί η λίθινη πλάκα των Κλαπών που προέρχεται από το Εβραϊκό Συνέδριο (ήταν το δικαστήριο των Εβραίων), σύµφωνα µε τα αρχαιολογικά ευρήµατα της κεραµικής και του νοµίσµατος που ανάγεται στο 336 µ.Χ. και απεικονίζεται η Αυγούστα Ελενα (Αγία Ελένη)» προσθέτει ο κ. Μητρόπουλος.
Επίσης, επειδή πολλές πηγές αναφέρουν λανθασµένα ότι ο Πανάγιος Τάφος είναι κατασκεύασµα του 4ου αιώνα, ο κ. Μητρόπουλος εξηγεί: «Μεταξύ 4ου και 5ου αιώνα ο Πανάγιος Τάφος θα καλυφθεί µε ορθοµαρµαρώσεις και κιγκλιδώµατα προκειµένου να προστατευθεί από τους πιστούς, είχε δε κάτοψη οκταγώνου και όχι δωδεκαγώνου. Η γνωµάτευση αυτή έχει ταυτοποιηθεί τόσο από τα αρχαιολογικά ευρήµατα (επέµβαση του 2017) όσο και από τα διασωθέντα ιστορικά αντικείµενα του 4ου αιώνα µ.Χ., όπως η Capsule Samanger (λειψανοθήκη) και οι ελαιοδόχοι της Monza (Αρχαιολογικό Μουσείο Βενετίας). Η ορθοµαρµάρωση του 4ου αιώνα (που βρίσκεται πάνω στο νεκρικό κρεβάτι) θα αποκαλυφθεί µετά την αφαίρεση το 2017 της φάσης του Κοµνηνού, 18ος αιώνας, που καλύπτει µέχρι σήµερα τον Τάφο.
Η µαρµάρινη πλάκα της κωνσταντίνειας αυτής φάσης, όπως φαίνεται στη φωτογραφία που είναι µερικώς βανδαλισµένη από το 614 µ.Χ. από τους Πέρσες, προστάτευσε το νεκρικό κρεβάτι. Οι αναλύσεις του συνδετικού κονιάµατος της ορθοµαρµάρωσης αυτής ταυτοποίησαν ορθά ότι ανήκει στον 4ο αιώνα και όχι ότι ο Τάφος του Ιησού Χριστού είναι κατασκεύασµα του 4ου αιώνα.
Ο βράχος στον οποίο είναι λαξευµένος ο Πανάγιος Τάφος είναι αυτοφυής, αυθεντικός και συµπαγής, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία της υπόγειας λαξευτής σήραγγας (ρωµαϊκής περιόδου favila sotteranea που συνδεόταν µε το Καπιτώλιο) που διέρχεται κάτω από τον Πανάγιο Τάφο» καταλήγει ο κ. Μητρόπουλος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Τα «ζωντανά» στοιχεία που έφεραν στο φως οι εργασίες αποκατάστασης στα δύο παρεκκλήσια επαληθεύουν και τις γραπτές μαρτυρίες ανά τους αιώνες που έκαναν λόγο για την ύπαρξη της φυλακής του Χριστού.
Ενδεικτικά:
– EPIPHANIUS MONACHUS saec. IX
« Και μεσον αυτων εστιν ο κηπος του Ιωσηφ και προς βορραν του κηπου εστιν η φυλακη ,οπου ην ο Χριστος υποκεκλεισμενος και Βαρραβας».
– TYPIKON ANASTASIS saec.IX-X
«Ευθύς ποιουμεν λιτην επι τον ομφαλον, μεσον του Αγιου κηπου, ψαλλοντες….. ευθυς κονδακιον εις το μεσον της γης…. και τοτε εισελευσεται ο πατριαρχης και ο αρχιδιακονος εις την Νικητηριον, την Αγγελικην, οπισω του Αγιου Κρανιου και λαμβανειν τον τιμιον σταυρον απ’ εκειθεν και βασταζει αυτον δεδεμενον επι των ωμων αυτου και δενει ουραριν επι τον τραχηλον αυτου και συρει αυτον ο αρχιδιακων επι την αγιαν φυλακην. Και ποιουμεν λιτην επι την αγιαν φυλακην ψαλλοντες «Κυριε, κατεκριναν σε Ιουδαιοι θανατω …..». Και μενει ο Πατριαρχης στην Αγιαν Φυλακην και ημεις εμπροσθεν αυτου ψαλλομεν το τροπαριον και προφητειαν…».
– NASSIRI KHOSRAU 1035 – 1042
«In atrio ecclesiae Domini sepulchri loca visuntur sanctissima, scilicet carcer ubi Dominus noster Jesus Christus post traditionem incarceratus fuit, testantibus Assiriis…».
– THEODERICUS 1172
«Juxta ipsam quoque capellam versus orientem ad obscuram quamdam capellam per xx fere gradus intratur, ubi altare itidem venerandum existit, sub cujus pavimento cruciola cernitur impressa. In quo loco Dominus noster Jesus Christus reclusus fuisse perhibetur, quando de judicio Pilati ad locum passionis diutius exspectavit, donec ei et facies velaretur et in Calvaria crux constitueretur, ut in ea posset appendi».
– Πληροφορία από τον Felix Fabri 1480
«Felix Fabri, who visited Jerusalem in the 1480s, offers a vivid account, where his Muslim tour guides provided him and the other pilgrims the full experience of being in the prison:
Now, as soon as we were all inside, the Saracens straightway pulled back the doors of the church quickly behind our backs, locked them with bolts and locks, as men are wont to do after they have pushed robbers violently into a dungeon, and went away with the keys, thus leaving us prisoners in the most delightful, lightsome, and roomy of prisons, in the garden of the most precious sepulchre of Christ, at the foot of the mount of Calvary, in the middle of the world. Oh, how joyous an imprisonment! How desirable a captivity! How delightful an enclosure! how sweet a locking in, whereby the Christian is locked in and imprisoned in the Sepulchre of his Lord!».
