Έκθεση Economist: Κενά στην αντιμετώπιση του καρκίνου στην Ελλάδα

Το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο (Europe Beating Cancer Plan) παρουσιάζει αύριο Τρίτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και τελικά σε εφαρμογή από τις χώρες-μέλη. Η επιλογή της 4ης Φεβρουαρίου δεν είναι τυχαία, καθώς έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ημέρα αφιερωμένη στη μάχη κατά του καρκίνου.

Το Europe Beating Cancer Plan αποτελεί ένα σχέδιο ολιστικής προσέγγισης του καρκίνου με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, αλλά κυρίως μια ευκαιρία για την ΕΕ και τους πολίτες της να αποκομίσουν πολλαπλά οφέλη.

Ενδεικτικό της σημασίας της αποτελεσματικής διαχείρισης του καρκίνου είναι ότι την περίοδο 1995-2018 το κόστος του στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 98% αφού και η συχνότητα των κρουσμάτων παρουσίασε αύξηση κατά 50%. Ωστόσο, το ίδιο διάστημα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει εγκρίνει 118 φάρμακα με 164 κλινικές ενδείξεις, γεγονός που έχει συντελέσει σε 20% μείωση του αριθμού των θανάτων.

«Ο καρκίνος αποτελεί όχι μόνο επείγον ζήτημα δημόσιας υγείας αλλά και κοινωνικοπολιτικό, καθώς καταγράφεται 20% διαφορά στην επιβίωση των ασθενών μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου. Στόχος της ΕΕ είναι να βοηθήσει τις χώρες-μέλη να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της πρόληψης και θεραπείας του καρκίνου, καθώς το 40% των περιπτώσεων καρκίνου είναι προλήψιμοι», υπογράμμισε ο Martin Seychell, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμμετέχοντας στο 2ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τον Καρκίνο, που πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες.

«Συμμαχία» ΕΟΠΥΥ – Ογκολόγων

Στην Ελλάδα, το υπουργείο Υγείας έχει ήδη ριχτεί στη μάχη κατά του καρκίνου, αφού στο νομοσχέδιο για την ανασυγκρότηση της Δημόσιας Υγείας προβλέπεται η προστασία ενός τεράστιου πληθυσμού-στόχου, περίπου 2,5 εκατομμυρίων Ελληνίδων, από τον καρκίνο του μαστού που θα ξεκινήσει ως τον ερχόμενο Ιούνιο.

Επίσης, ο ΕΟΠΥΥ σε συνεργασία με την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) συγκρότησε πρόσφατα Ογκολογική Επιτροπή με σκοπό την εξάλειψη των εμποδίων που αφορούν στη θεραπεία του καρκίνου. «Στόχος είναι η συμβουλευτική επιτροπή να λάβει μια πιο μόνιμη μορφή και να μην εστιάζει αυστηρά στα ογκολογικά φάρμακα αλλά να επεκταθεί και στα Μητρώα Ασθενών, τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Ασθενή και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες», εξηγεί στο protothema.gr και το ygeiamou.gr ο πρόεδρος της ΕΟΠΕ, Ιωάννης Μπουκοβίνας.

Χαρακτηρίζει δε τη σύσταση της επιτροπής ως «μεγάλη πρόοδο» καθώς εκτιμά ότι η συνεργασία θα συμβάλλει στην εξάλειψη πολλών εμποδίων. «Εμείς προσφέρουμε εμπεριστατωμένη γνώση από τη μεριά του ειδικού και του ασθενή στον πληρωτή, δηλαδή τον ΕΟΠΥΥ με κοινό ζητούμενο το καλό του ασθενή. Μέσω της νέας επιτροπής μπορεί να απλοποιηθούν διαδικασίες, να μην υπάρχουν καθυστερήσεις και να μην χάνονται ζωές».

Ένα από τα πρώτα θέματα που έχουν τεθεί επί τάπητος είναι η προτεραιοποίηση των μορφών του καρκίνου ώστε να εγκρίνονται άμεσα τα φάρμακα και να μην υπάρχει αναμονή. Επίσης, η έγκριση των ογκολογικών φαρμάκων να γίνεται άπαξ και να μην χρειάζεται ο ασθενής να περνά από επιτροπή για να εγκριθεί η συνέχιση της θεραπείας του ή όχι. Στόχος της επιτροπής είναι και η σύνταξη οδηγιών για τους ελεγκτές ώστε να είναι ενιαία τα κριτήρια έγκρισης των θεραπειών.

Ο κ. Μπουκοβίνας υπογραμμίζει δε ότι, για την ογκολογική κοινότητα μείζονος σημασίας είναι και η λειτουργία του Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών, που έχει συσταθεί μεν από τον Μάρτιο του 2019, αλλά δεν έχει αναλάβει ουσιαστική δράση.

Καρκίνος πνεύμονα: Ο σιωπηλός δολοφόνος

Ο πρόεδρος της ΕΟΠΕ συμμετείχε στο 2ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για τον Καρκίνο (που διοργανώθηκε από τους: Digestive Cancers Europe, European Cancer Patient Coalition, Lung Cancer Europe και MSD) όπου παρουσιάστηκαν τα προκαταρκτικά αποτελέσματα πανευρωπαϊκής μελέτης για τις ανισότητες μεταξύ των κρατών στη διαχείριση του καρκίνου του πνεύμονα.

Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί κύρια αιτία καρκινικού θανάτου παγκοσμίως. Το 2018 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) διαγνώστηκαν 2,1 εκατομμύρια νέα περιστατικά και καταγράφηκαν 1,76 εκατ. θάνατοι. Στην Ευρώπη την ίδια χρονιά διαγνώστηκαν 470.000 άτομα με καρκίνο πνεύμονα και 388.000 πέθαναν από τη νόσο. Στην Ελλάδα το 2018 διαγνώστηκαν 9.964 άτομα, με την πλειοψηφία των κρουσμάτων (7.862) να αφορούν στους άνδρες. Πρόκειται για την πρώτη αιτία καρκινικού θανάτου στη χώρα μας, καθώς δεν παρουσιάζει συμπτώματα παρά μόνο όταν πια η νόσος είναι σε προχωρημένο στάδιο. Ο καρκίνος του πνεύμονα διακρίνεται σε δύο τύπους: τον μη μικροκυτταρικό που αναλογεί στο 85% των περιπτώσεων και τον μικροκυτταρικό που αφορά στο 10-15% όλων των κρουσμάτων.

Μελανά σημεία στη διαχείριση του καρκίνου του πνεύμονα στην Ελλάδα

Η έρευνα για τον καρκίνο του πνεύμονα, που εκπονήθηκε από το Τμήμα Πληροφοριών του Economist, με επικεφαλής την Δρ. Mary Bussell, αφορά σε 27 χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Ελλάδα, Κροατία, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ισραήλ, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ρωσία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο) και εστίασε σε 17 δείκτες αξιολόγησης.

Η μελέτη «Breathing in a New Era: a comparative analysis of lung cancer policies across Europe» αποτυπώνει τον κατακερματισμό των πολιτικών προσεγγίσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών αναφορικά με τον πιο θανατηφόρο καρκίνο. Στα συμπεράσματα της έρευνας εκτός από την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού υπογραμμίζεται και η αναγκαιότητα της καταπολέμησης του στίγματος που συνοδεύει τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου, αφού δεν σχετίζεται μόνο με τη χρήση καπνικών προϊόντων ώστε οι ασθενείς να έχουν έγκαιρη πρόσβαση στην βέλτιστη φροντίδα.

Από την βαθμολογία που συγκέντρωσε κάθε χώρα στους 17 δείκτες αξιολόγησης προκύπτει ότι:

– Το 52% των χωρών δεν έχει ανανεώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο την τελευταία 5ετία, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Γερμανία, η Ισπανία, η Σουηδία και η Γαλλία, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται εννέα χώρες μεταξύ των οποίων Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία και Αυστρία και Ιρλανδία.
– Εκτός από την Πολωνία, οι άλλες 27 χώρες δεν έχουν στοχευμένο πλάνο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα.
– Ισραήλ και Ελβετία δεν έχουν εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ Γερμανία και Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν αναφορές για την παρηγορητική φροντίδα.
– Σε 12 χώρες δεν υπάρχει πρόβλεψη για την από κοινού λήψη αποφάσεων, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Ισπανία και η Φινλανδία.
– Σε 10 χώρες στις εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες δεν γίνεται ρητή αναφορά στον διαγνωστικό έλεγχο, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ισπανία και η Τσεχία.
– Η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με χρονικά καθορισμένο σύστημα διαγνωστικού ελέγχου, ούτε φυσικά και σε αυτές με γρήγορο πλαίσιο παραπομπής σε δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια φροντίδα υγείας.
– Αυστρία, Ελβετία, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ισραήλ και Πορτογαλία είναι μεταξύ των κρατών που έχουν εθνικό σύλλογο ασθενών ειδικά για τον καρκίνο του πνεύμονα, εν αντιθέσει με την Ελλάδα, τη Σλοβενία, Σλοβακία, την Τσεχία, το Βέλγιο κ.α.
– Το 67% των χωρών δεν περιλαμβάνουν τους συλλόγους ασθενών στη διαδικασία σύνταξης των εθνικών κατευθυντήριων οδηγιών για τον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ το 56% των χωρών δεν περιλαμβάνουν τους ασθενείς στην Επιτροπή Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ). Στην Ελλάδα, αποτελεί πάγιο αίτημα της Ένωση Ασθενών Ελλάδας η συμμετοχή στα κέντρα λήψη αποφάσεων. Μάλιστα, την περασμένη Παρασκευή επαναδιατύπωσε το αίτημά της προς το υπουργείο Υγείας να συμπεριληφθεί εκπρόσωπος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας στην επιτροπή για την ολοκλήρωση των διαγνωστικών/θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τη δημιουργία μητρώων ασθενών και την παρακολούθηση της φαρμακευτικής δαπάνης.

«Καμιά χώρα δεν τα πάει καλά σε όλους τους δείκτες αξιολόγησης διότι κάθε χώρα είναι αντιμέτωπη με τις δικές της προκλήσεις. Συνεπώς κάθε χώρα πρέπει να κάνει βελτιώσεις για γρήγορη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα, αφού πλέον αν διαγνωστεί έγκαιρα δεν οδηγεί στον θάνατο. Επείγει να γίνει συζήτηση σε επίπεδο πολιτικής υγείας με έμφαση στη γρήγορη έγκριση και ορθή αποζημίωση των φαρμάκων ως μια επένδυση για το μέλλον και τον παραγωγικό πληθυσμό της Ευρώπης. Η μελέτη αναδεικνύει λύσεις βάσει της κατάστασης που ισχύει σήμερα σε κάθε χώρα για την ενδυνάμωση των συστημάτων υγείας για την καλύτερη διαχείριση του καρκίνου του πνεύμονα και τελικά τη βελτίωση των ζωών όσων ζουν με μια σοβαρή ασθένεια. Στον πυρήνα όλης αυτής της προσπάθειας φυσικά βρίσκεται η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης», ανέφερε η Δρ. Bussell.

«Η έκθεση του Economist για τον καρκίνο του πνεύμονα μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου καρκίνου. Καθώς σχεδιάζουμε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για τον Καρκίνο με στόχο τη μείωση του φορτίου για τους ασθενείς, τις οικογένειές τους, τα συστήματα υγείας και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων που σχετίζονται με τον καρκίνο, είναι σημαντικό να συλλέγουμε όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για να οικοδομήσουμε μια ισχυρή βάση δεδομένων για τον σχεδιασμό αποτελεσματικότερων πολιτικών υγείας, σε τοπικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο», προσέθεσε ο Martin Seychell.

Ο Ιωάννης Μπουκοβίνας, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) σχολιάζοντας την έρευνα του Economist σημείωσε ότι «έχοντας αποτυπωμένες πλέον τις διαφορές μεταξύ των χωρών μπορούμε να πείσουμε τους stakeholders να δεσμευθούν ώστε να προκύψουν λύσεις για προβλήματα που σήμερα μοιάζουν ανυπέρβλητα. Μπορούμε να δανειστούμε καλά στοιχεία από άλλες χώρες ώστε να διορθώσουμε τα σημεία που υστερούμε. Για παράδειγμα, αν και στην Ελλάδα δεν έχουμε δομημένη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, έχουμε εύκολη πρόσβαση σε ακριβές εξετάσεις και φάρμακα ενώ σε άλλες χώρες δε συμβαίνει αυτό».

«Η παρουσίαση της μελέτης γίνεται σε μια χρονική στιγμή που η Ευρώπη έχει συμφωνήσει ότι υπάρχει η ανάγκη ενός Ευρωπαϊκού Σχεδίου για τον Καρκίνο. Η πρώιμη διάγνωση και η ταχεία πρόσβαση στη θεραπεία είναι καίριας σημασίας για τη βελτίωση του θεραπευτικού αποτελέσματος αφού στον καρκίνο του πνεύμονα δίνουμε πραγματική μάχη με τον χρόνο. Η μελέτη δείχνει ότι έχουμε ακόμα πολύ δουλειά να κάνουμε», σχολίασε με τη σειρά του ο Deepak Khanna, αντιπρόεδρος και περιφερειακός πρόεδρος του κλάδου Ογκολογίας για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τον Καναδά της MSD.