Συναγερμό σημαίνει ο ΟΗΕ για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες, που και το 2014 παρουσίασαν αύξηση κατά 11%, σε σχέση με το 2013. Συγκεκριμένα, στην ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB) καταγράφονται 388 νέες ψυχοδραστικές ουσίες, καθώς και αύξηση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η χρήση κάνναβης από τη νεολαία, αναδεικνύοντας την ανάγκη ολοκληρωμένης προσέγγισης του προβλήματος.
Πιο αναλυτικά, το 2014 οι ψυχοδραστικές ουσίες, κυρίως συνθετικά κανναβινοειδή, συνθετικές καθινόνες και φαινεθυλαμίνες, καθώς και πιπεραζίνες, τρυπταμίνες ή ουσίες φυτικής προέλευσης που δεν υπόκειται σε έλεγχο, παρουσίασαν αυξημένη ζήτηση, παγκοσμίως.
Ιδιαίτερως ανησυχητικό είναι το φαινόμενο, της αυξημένης κατά 66% παγκοσμίως κατανάλωσης μεθυλφαινιδάτης, ενός διεγερτικού παράγοντα που χορηγείται στη θεραπεία του συνδρόμου Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Η μεθυλφαινιδάτη καταναλώνεται από κυρίως από εφήβους και νεαρά άτομα σε περιόδους εξετάσεων, λόγω της λανθασμένης αντίληψης ότι βελτιώνει τις σχολικές επιδόσεις. Οι συντάκτες της έκθεσης αποδίδουν την αύξηση στην εσφαλμένη διάγνωση του συνδρόμου, στο μάρκετινγκ των φαρμακευτικών εταιρειών, καθώς και σε λανθασμένες πρακτικές συνταγογράφησης.
Ο παγκόσμιος χάρτης των ναρκωτικών
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και το 2014 η χρήση της κάνναβης από τη νεολαία, με την ουσία να παραμένει πρώτη στην παράνομη διακίνηση στη Βόρεια Αμερική. Στον Καναδά, η κάνναβη έχει τη μεγαλύτερη ετήσια επικράτηση μετά το αλκοόλ, με το 45% των μαθητών να αναφέρει ότι είναι «αρκετά» ή «πολύ» εύκολο να την προμηθευτούν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, η Ελλάδα παραμένει βασικός κόμβος της βαλκανικής οδού, μέσω της οποίας η αφγανική ηρωίνη φτάνει στην Δυτική Ευρώπη. Επίσης, η αύξηση των κατασχέσεων κάνναβης από τις ελληνικές διωκτικές αρχές το 2011-2012 υποδηλώνει ότι η χώρα εξελίσσεται σε διαμετακομιστικό κέντρο της συγκεκριμένης ουσίας.
Η έκθεση διαπιστώνει επίσης ότι, η ηρωίνη αντικαθίσταται σταδιακά σε Δυτική και Κεντρική Ευρώπη από τα συνθετικά οπιοειδή (κυρίως φαιντανύλη, βουπρενορφίνη, μεθαδόνη). Μάλιστα, σε ορισμένες χώρες η πλειονότητα των ατόμων που εντάσσονται στα προγράμματα απεξάρτησης από οπιοειδή, παρουσιάζουν εξάρτηση στα υποκατάστατα.
Στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη εξαπλώνεται διαρκώς η παράνομη καλλιέργεια κάνναβης, είτε με επαγγελματικού τύπου μεθόδους, είτε σε οικιακές δομές. Η παράνομη παραγωγή και χρήση της κάνναβης αποτέλεσε και το 2014 το σημαντικότερο πρόβλημα στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου καταγράφηκε επίσης επικράτηση του ιού HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2012, Ελλάδα και Ρουμανία αντιπροσώπευαν το 73% του συνολικού αριθμού νέων διαγνώσεων του ιού HIV μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων ουσιών στην ΕΕ.
Στην Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική η διακίνηση κοκαΐνης παρουσιάζει αύξηση σε πολλές χώρες, ενώ παρά τη μείωση των προηγούμενων ετών, το 2014 στη Βόρεια Αμερική καταγράφεται η υψηλότερη θνησιμότητα που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Στις ΗΠΑ οι θάνατοι από υπερβολική δόση σχετίζονται κυρίως με τα συνταγογραφούμενα οπιοειδή, αναδεικνύοντας ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Επίσης, η έκθεση καταγράφει και μια ανάκαμψη της ηρωίνης στις ΗΠΑ αφού βρίσκεται ευκολότερα και κοστίζει λιγότερο από τα συνταγογραφούμενα οπιοειδή.
Στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία εξακολουθεί να δημιουργεί ανησυχία η επέκταση των παράνομων αγορών διεγερτικών ουσιών τύπου αμφεταμίνης. Στη Νότια Ασία μείζον πρόβλημα παραμένει η αύξηση της παραγωγής, διακίνησης και χρήσης μεθαμφεταμίνης, καθώς και η κατάχρηση φαρμακευτικών σκευασμάτων που περιέχουν ναρκωτικές και ψυχότροπες ουσίες.
Ανάλογο πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Αυστραλία, όπου κυρίαρχη ουσία χρήσης παραμένει η κάνναβη. Τέλος, οι πολεμικές συρράξεις σε διάφορες χώρες της Αφρικής έχουν πυροδοτήσει αύξηση της διακίνησης παράνομων ουσιών, καθώς και χρήση αυτών.
Ενθαρρυντικό είναι το στοιχείο ότι, το 2014 καταγράφεται περιορισμός της παγκόσμιας διάθεσης κοκαΐνης από τη Νότια Αμερική. Πάντως, η κοκαΐνη σύμφωνα με στοιχεία της περιόδου 2010-2012 είναι η πρώτη ουσία επιλογής για άτομα που είναι ενταγμένα σε προγράμματα απεξάρτησης στις νοτιοαμερικανικές χώρες.
Ελλιπής πρόσβαση σε ναρκωτικά φάρμακα
Η ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB) αναδεικνύει επίσης ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα: την αδυναμία 5,5 δισεκατομμυρίων ατόμων παγκοσμίως να έχουν πρόσβαση σε φάρμακα που περιέχουν ναρκωτικές ουσίες, όπως η κωδεΐνη ή η μορφίνη.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία για την ανακούφιση του πόνου, παρότι η παγκόσμια παραγωγή υπεραρκεί για να καλύψει τις ανάγκες. Το 92% της μορφίνης που χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο, καταναλώνεται μόνο από το 17% του παγκόσμιου πληθυσμού, σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Δυτική Ευρώπη, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία.
Στην έκθεση της INCB γίνεται ειδική αναφορά και στη χρήση της κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς, όπως ορίζουν σχετικοί νόμοι στην Ουρουγουάη και μερικές Πολιτείες των ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας ότι τέτοιες νομοθεσίες δεν συνάδουν με το άρθρο 4 της Ενιαίας Σύμβασης του 1961, που απαιτεί από τα κράτη να περιορίσουν τη χρήση των ναρκωτικών φαρμάκων για ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς.
Ανάγκη σφαιρικής ολοκληρωμένης προσέγγισης του προβλήματος
Ο ΟΗΕ καλεί τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μια σφαιρική, ολοκληρωμένη και ισορροπημένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών, και προτρέπει τις κυβερνήσεις να σχεδιάσουν πολιτικές που να αντανακλούν την πολυπαραγοντική αιτιολογία του προβλήματος. Η Επιτροπή καλεί επίσης της κυβερνήσεις να διασφαλίσουν τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς αρχές δικαίου, υποστηρίζοντας πολιτικά και υλικά τα προγράμματα πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης, θεραπείας, απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης, ακόμα και υπό συνθήκες οικονομικής λιτότητας.
health.in.gr
