Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο στο Παρίσι (Institut Français de Paris ) και την Προξενική Αρχή της Γαλλίας στη Ρόδο, εγκαινίασε το πρόγραμμα διαμονής για καλλιτέχνες που ενδιαφέρονται να παράγουν ή να ερευνήσουν την τέχνη της κεραμικής.
Πρόσφατα, η Ρόδος φιλοξένησε την Γαλλίδα καλλιτέχνιδα Lise Chevalier, η διαμονή της οποίας εντάσσεται μέσα σε αυτό το πρόγραμμα, της υλοποίησης δηλαδή της ιδέας που είχε παρουσιάσει εδώ και πολλά χρόνια, η Επίτιμη Πρόξενος της Γαλλίας στην Ρόδο, κα Αλίκη Μοσχή – Gauguet.
«Η ιδέα που είχα παρουσιάσει εδώ και πολλά χρόνια, ήταν η υλοποίηση ενός Ευρωμεσογειακού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης και Πολιτισμού, το οποίο θα είχε σαν στόχευση, την πρόσκληση καλλιτεχνών από την Ευρώπη και τις Μεσογειακές χώρες του Νότου, που θα ερχόντουσαν στην Ρόδο, για να συνυπάρξουν, να συνεργαστούν να ανταλλάξουν τεχνοτροπίες και να συν-δημιουργήσουν, προκειμένου να βγει κάτι πρωτοποριακό και νέο. Το Κέντρο αυτό συμπεριελάμβανε ποικίλες καλλιτεχνικές εκφράσεις όπως τα εικαστικά, την γλυπτική, την κεραμική αλλά και παραδοσιακά επαγγέλματα τέχνης, όπως η αργυροχρυσοχοΐα, η ξυλογλυπτική, η υφαντουργία η βιβλιοδεσία και άλλα χαρακτηριστικά επαγγέλματα τα οποία τείνουν να εξαφανιστούν. Το σκεπτικό ήταν να ξεκινήσουμε από ένα πιλοτικό πρόγραμμα και η ευκαιρία δόθηκε το 2015, όταν έκανα την πρότασή μου στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, να χρησιμοποιηθεί το κατάλυμα της Γαλλίας στην Ρόδο -και κυρίως οι αίθουσες του ισογείου που είναι ακόμη ανεκμετάλλευτες- για να γίνει ένα Κέντρο Κεραμικής Σύγχρονης Τέχνης. Κι όταν λέμε Κεραμική Σύγχρονης Τέχνης , εννοούμε ότι καλλιτέχνες εικαστικοί οι οποίοι έχουν τον δικό τους τρόπο έκφρασης, θα έρχονται στη Ρόδο προκειμένου να ενσωματώσουν στοιχεία της Ροδίτικης Κεραμικής Παράδοσης στην δική τους Τέχνη, προκειμένου να δώσουν κάτι νέο, μετατρέποντας την παράδοση σε καινοτομία, το παρελθόν σε μέλλον. Με αυτό τον τρόπο φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο καλλιτεχνών ανά την Μεσόγειο, οι οποίοι θα έχουν αναφορά σε μια άτυπη – άυλη «Σχολή της Ρόδου» υπογράμμισε η κ. Μοσχή κατά την παρουσίαση του προγράμματος στο Κατάλυμα της Γαλλίας παρουσία της Πολιτιστικής Ακολούθου της Γαλλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα κ. Muriel Piquet –Viaux και της καλλιτέχνιδας Lise Chevalier.
Είναι σημαντικό το γεγονός πως το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, έχει εξασφαλίσει ένα τριετές πρόγραμμα φιλοξενίας για καλλιτέχνες που θα έρχονται στην Ρόδο –κυρίως από την Γαλλία, την Ελλάδα και άλλες μεσογειακές χώρες, θα διαμένουν για δύο μήνες στο νησί, θα συνεργάζονται με τον καλλιτέχνη συμπατριώτη μας κ. Κώστα Νεοφύτου και μετέπειτα, θα παρουσιάζουν τα έργα τους σε επόμενη επίσκεψή τους με εκθέσεις. Αυτό προϋποθέτει και κάποιες εργασίες που πρέπει να γίνουν στο Κατάλυμα της Γαλλίας στην Ρόδο.
Σύμμαχος και εταίρος σε αυτή την προσπάθεια είναι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, που από την αρχή ανταποκρίθηκε θετικά.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, το Γαλλικό Ινστιτούτο Παρισίων, η Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (αφού οι καλλιτέχνες φιλοξενούνται στο παράρτημα στο Παλάτι των Ιπποτών). Η συνεργασία επεκτείνεται ήδη και με άλλους σημαντικούς φορείς της Γαλλίας, μάλιστα τον περασμένο Ιούνιο είχε έρθει στην Ρόδο ένα κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων από την Ακαδημία των Σεβρών που πέρα από τις διάσημες πορσελάνες, διαθέτει το μεγαλύτερο και σημαντικότερο Μουσείο Κεραμικής Τέχνης στον κόσμο.
«Το κλιμάκιο ήρθε για να δει τους χώρους, να εξετάσει την καταλληλότητα του κτηρίου αλλά και τα τοπικά υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Σκεπτικό μας δεν είναι να εισάγουμε την πρώτη ύλη από αλλού, αλλά να αναδείξουμε την ιδιαιτερότητα της πρώτης ύλης, τον χαρακτηριστικό παραδοσιακό πηλό της ροδίτικης γης. Μέσα από αυτήν την δημιουργική δραστηριότητα με τη συμμετοχή καλλιτεχνών από ολόκληρη τη Μεσόγειο και κυρίως από χώρες που έχουν αντίστοιχα μεγάλη παράδοση στην κεραμική τέχνη, απώτερος στόχος είναι η προώθηση ενός πολιτισμού ειρήνης διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα στους διαφορετικούς λαούς θρησκείες και πολιτισμούς της Μεσογείου. Αυτό εξάλλου αποτελεί διαχρονικά γνώμονα και αντικείμενο των δικών μου δραστηριοτήτων που εδώ και αρκετές πλέον δεκαετίες υπηρετώ πιστά δια της οδού της πολιτιστικής διπλωματίας» δήλωσε η κα Μοσχή, ολοκληρώνοντας την παρουσίαση του προγράμματος.
Σίγουρα, αυτή είναι η αφετηρία ενός μεγάλου εγχειρήματος καθώς η δημιουργία ενός Κέντρου Κεραμικής Σύγχρονης Τέχνης στην Ρόδο, είναι μια εξαιρετική ιδέα με τεράστιες δυνατότητες και πολλές προοπτικές.
Η Lise Chevalier, η πρώτη καλλιτέχνιδα
Η Lise Chevalier είναι η πρώτη καλλιτέχνης που συμμετέχει σε αυτό το πρόγραμμα. Με την συμμετοχή της και με την δημιουργία της, θέλησε να μεταφέρει σε κεραμικά, σχέδιά της εμπνευσμένα από τη σειρά του έργου της Εσωτερική Μυθολογία. Είχε συνεργασία με τον συμπατριώτη μας καλλιτέχνη και κεραμίστα, κ. Κώστα Νεοφύτου και το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέρον.
«Πάντρεψε» καλλιτεχνικά την τεχνική των σμάλτων, την παραδοσιακή κεραμική «διακόσμηση» με την δική της καλλιτεχνική έρευνα. Η μετακίνηση της σχεδιαστικής χειρονομίας προς την απεικόνιση σε τρισδιάστατο αντικείμενο έδωσε στις εικόνες μία άλλη διάσταση, επηρεάζοντας το χρώμα, τη γραμμή και την ίδια την ανάγνωση του έργου.
«Τα ταξίδια πάντοτε τροφοδότησαν τη δουλειά μου: η παραθαλάσσια περιοχή της Βαλτικής στα βήματα των Γερμανών ρομαντικών ζωγράφων, τα ντολμέν στις Cévennes, οι φτέρες στον κήπο των φυτών του Βερολίνου, η παρατήρηση πουλιών από τις βεράντες του τελευταίου ορόφου στην πόλη της Τεχεράνης, η συλλογή των κεραμικών που προσάραξαν στις παραλίες των Πριγκηπόννησων νότια της Κωνσταντινούπολης, το θαλάσσιο τοπίο που με περιβάλλει στη Sète. Εδώ, πρόκειται για το εικονογραφικό τοπίο της ροδιακής κεραμικής», υπογράμμισε σε δηλώσεις της.
Η Lise Chevalier εργάζεται και ζει στη Sète. Αποφοίτησε το 2010 από την σχολή Καλών Τεχνών του Montpellier, και συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου. Για μία τετραετία παρακολούθησε τα μαθήματα του καλλιτέχνη Lothar Baumgarten και πήρε το μεταπτυχιακό της δίπλωμα εικαστικών τεχνών με την καθοδήγησή του. Ερωτευμένη με τον τόπο της, επέστρεψε σε αυτόν, όπως ήταν φυσικό, το 2012.
Στο εργαστήριο του καλλιτέχνη κεραμικής Κώστα Νεοφύτου, στο παλιό εργοστάσιο στη Ρόδο, η γαλλίδα καλλιτέχνης, ασχολήθηκε για δύο ολόκληρους μήνες, με την τεχνική της διακόσμησης (ζωγραφιά σε κεραμική) σύμφωνα με την παράδοση του Ικάρου. Η διδασκαλία του στυλ Ίκαρος, μοναδική στη Ρόδο, είναι μια πολύτιμη κληρονομιά και ο Κώστας Νεοφύτου κατέχει βαθιά τη γνώση αυτής της τέχνης. Μέσω της καθημερινής μετάδοσης χειρονομιών, χρωμάτων, μοτίβων, η καλλιτέχνης εξελίσσεται στις δημιουργίες της, εμπνευσμένη από τη φινέτσα και την ιστορία της συγκεκριμένης τέχνης.
«Στα μοτίβα της κεραμικής, διαβάζω τοπία. Το σύμπλεγμα των φυτών, οι εκθαμβωτικές πολύχρωμες αρμονίες, τα μυθολογικά θέματα είναι ασύγκριτες πηγές έμπνευσης ομορφιάς και ιστοριών. Στο εργαστήριο ο χρόνος ρέει σαν τεντωμένη κλεψύδρα. Σκέφτομαι τον Ερμή, τον Κέρβερο, την είσοδο της Ρόδου, τους δύο κίονες σαν κυπαρίσσια σκαλισμένα στον ουρανό. Σκέφτομαι τους γκρεμούς της Λίνδου, τα φλογερά άλογα και τις γυναίκες πουλιά. Οι εικόνες και οι ιστορίες εκείνες αναμειγνύονται με την «εσωτερική μου μυθολογία». Σχεδιάζω και ζωγραφίζω σε μικρές επιφάνειες από κεραμική», δήλωσε η ίδια.
«Βλέποντας τα κεραμικά του Ικάρου, μπόρεσα να ανακαλύψω πολλά ιστορικά σημεία. Η έμπνευση που είχα εδώ στη Ρόδο ήταν πολύ σημαντική. Ανακάλυψα μια διαφορετική τεχνική δουλεύοντας τον πηλό και τα χρώματα. Αυτό που ανακάλυψα δουλεύοντας μαζί με τον κ. Νεοφύτου, ήταν πολλά νέα μοτίβα, τα χρώματα, τα σχέδια αλλά και η τεχνική που χρησιμοποιούμε στην κεραμική. Η αλήθεια είναι ότι η Κεραμική δεν ήταν κάτι που γνώριζα αλλά με ενδιέφεραν πολύ τα σχέδια. Κι επειδή προσωπικά με εμπνέει ό,τι έχει να κάνει με την φύση, ήθελα να ασχοληθώ με αυτό το αντικείμενο».
Η γαλλίδα καλλιτέχνης, μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος θα επιστρέψει εκ νέου στην Ρόδο το 2020 για μία μεγάλη έκθεση όπου θα παρουσιάσει τα έργα της, καρπός της καλλιτεχνικής διαμονής της στη Ρόδο και της επαφής της με τη ροδιακή κεραμική τέχνη, όπως την διδάχτηκε από την δάσκαλο Κώστα Νεοφύτου.
