Θ. Φορτσάκης: «Η Παιδεία αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο πολιτικό πρόβλημα»

Συνέντευξη  
στην Πέγκυ Ντόκου
«Οι πολιτικές δυνάμεις δεν φαίνονται σήμερα έτοιμες να αποδεχθούν μια εθνική συνεννόηση για τα πολύ μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τόπος».
Αυτό δηλώνει ο Καθηγητής Θεόδωρος Π. Φορτσάκης, τ. Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Βουλευτής Επικρατείας ΝΔ, Συντονιστής Ομάδας Μορφωτικών Υποθέσεων Ν.Δ., υπογραμμίζοντας το γεγονός πως «Ο ΣΥΡΙΖΑ εκμεταλλεύτηκε την απελπισία και το θυμό των συμπολιτών μας».
Σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική» ο κ. Φορτσάκης –ο οποίος προσφάτως επισκέφθηκε την Ρόδο- μιλάει για τα προβλήματα στην Παιδεία, για το καθεστώς «ανομίας» στα πανεπιστήμια, που είχε φτάσει σε κάποιες στιγμές στο απροχώρητο, για την πολιτική κατάσταση στην χώρα ενώ αναλύει και τις προτάσεις της Ν.Δ. για την αναμόρφωση της Παιδείας.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Φορτσάκη, θα ήθελα να ξεκινήσουμε από την Παιδεία. Λέτε συχνά ότι η παιδεία αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο πολιτικό πρόβλημα. Γιατί; Ποιά είναι η σχέση της με την πολιτική;
Η κρίση που μαστίζει τον τόπο μας από το 2009 αναγνωρίζεται συνήθως ως κατ’ εξοχήν δημοσιονομική και οικονομική. Ωστόσο νομίζω ότι στην πραγματικότητα η κρίση είναι πρωτίστως κρίση παιδείας και κρίση πολιτισμική, δηλαδή κρίση αξιών. Με την παιδεία αποκτούμε τις βασικές έννοιες, δηλαδή τις γνώσεις και τις μεθόδους, που διαμορφώνουν τη σκέψη μας και επομένως καθορίζουν τη συμπεριφορά μας. Έτσι οι παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος έχουν άμεση αντανάκλαση στον τρόπο που δρούμε ως πολίτες. Με λίγα λόγια ακόμα και αν με ένα μαγικό ραβδί μπορούσαμε να εξαφανίσουμε τα σημερινά μας οικονομικά προβλήματα, σε ελάχιστο χρόνο θα δημιουργούσαμε τα ίδια, αν δεν αλλάζαμε νοοτροπία. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η παιδεία, μέσω του κατάλληλου και πρόσφορου εκπαιδευτικού συστήματος, να μπορεί να πραγματώνει το βασικό σκοπό της που είναι, όπως μας το διδάσκει ο Πλάτων στον πρώτο βιβλίο τον Νόμων, η διαμόρφωση “Καλών Πολιτών”, που εμπνέονται από τις αξίες της δικαιοσύνης, δηλαδή της τήρησης των νόμων, της σωφροσύνης, δηλαδή της κυριαρχίας επί του εαυτού μας και της μετριοπάθειας, της φρόνησης, δηλαδή του ορθού λόγου, όλες αυτές συνδυασμένες με την ανδρεία, δηλαδή το θάρρος. Αν το καλοσκεφτούμε, είναι ακριβώς οι αξίες που παραλείπουμε να αναδείξουμε σήμερα. Ήρθε η ώρα να ακολουθήσουμε ξανά το δρόμο που μας έδειξε ο Πλάτωνας εδώ και δυόμισυ χιλιάδες χρόνια!
• Γνωρίζετε πολύ καλά τα θέματα της παιδείας. Ποιό είναι το σχόλιό σας για τους μέχρι τώρα σχεδιασμούς της κυβέρνησης; Τι προτείνετε ως Τομεάρχης Παιδείας παλαιότερα και τώρα Συντονιστής Μορφωτικών Υποθέσεων της Νέας Δημοκρατίας;
Δυστυχώς από το Γενάρη του 2015 μέχρι σήμερα διαπιστώνουμε μια συνεχή υποβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και της παρεχόμενης παιδείας. Υποτίθεται ότι διεξάγεται ένας Εθνικός Διάλογος για την παιδεία, ο οποίος όμως έχει πλέον περιοριστεί στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Εκεί αντί για διάλογο, δηλαδή συζήτηση με ανταλλαγή απόψεων, εκφέρονται παράλληλοι μονόλογοι. Σημειώνω ότι στο μεταξύ, δηλαδή από τότε που ανέλαβε η πρώτη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, έχουν ληφθεί περισσότερα από 60 νομοθετικά και κανονιστικά μέτρα που έχουν άρδην μεταβάλλει το εκπαιδευτικό τοπίο. Συνεχώς προσκομίζονται στη Βουλή και πολλά νέα μέτρα, όπως τώρα με το νομοσχέδιο για την έρευνα, που περιέχει 20 σχεδόν διατάξεις για όλες τις βαθμίδες της παιδείας.
Θυμίζω ότι ο τ. Υπουργός Παιδείας κ. Μπαλτάς, παρότι Καθηγητής του εμβληματικού Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, χαρακτήρισε την αριστεία «ρετσινιά» και έλαβε σημαντικές πρωτοβουλίες για την εγκατάλειψή της σε όλα τα επίπεδα της παιδείας. Για παράδειγμα επλήγησαν σημαντικά τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, ενώ στα πανεπιστήμια, τα οποία από τόσο μεγάλα προβλήματα υποφέρουν, δόθηκε προτεραιότητα στην επιστροφή των αιωνίων φοιτητών. Η κομματοκρατία επανήλθε δριμύτερη. Tην Παρασκευή 1 Απριλίου δημοσιεύτηκε η απόφαση του 7μελούς τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματική, ως αναιτιολόγητη, την ανάδειξη των διευθυντών των σχολικών μονάδων με εκλογή και παρέπεμψε το όλο ζήτημα στην Ολομέλεια του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου. Με έκπληξη είδαμε επίσης να καταφέρεται ο τ. Υπουργός κατά του ψηφιακού σχολείου, δηλαδή της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας, σε μια εποχή όπου το ζητούμενο είναι το ακριβώς αντίστροφο, δηλαδή η ενίσχυση του ψηφιακού σχολείου. Τα παιδιά μας είναι πλέον εξοικειωμένα με την ψηφιακή τεχνολογία από την προσχολική τους ηλικία. Η είσοδός τους λοιπόν στο απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό μας σύστημα αποτελεί για αυτά σημαντικό πισωγύρισμα. Μεγάλος πόλεμος έχει επίσης κηρυχθεί κατά της ιδιωτικής παιδείας, την οποία για λόγους ιδεοληπτικούς η Κυβέρνηση προσπαθεί να εξαφανίσει, ενώ η παιδεία προστατεύεται από το Σύνταγμα ως δικαίωμα ενιαίο, τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική της διάσταση.
Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε επειγόντως την υποχρηματοδότηση, με περικοπή άλλων δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού και αύξηση των ποσών του ποσοστού του ΑΕΠ για την παιδεία, ακόμα και με τις σημερινές περιορισμένες οικονομικές δυνατότητές μας. Πρέπει να προσεγγίσουμε το μέσο όρο του ΟΟΣΑ, που είναι σχεδόν διπλάσιος από το σημερινό δικό μας. Χρειάζεται να ακολουθήσουμε το ομηρικό πρόταγμα «αιέν αριστεύειν», δηλαδή την ανάδειξη του καλύτερου εαυτού των μαθητών μας, με έμφαση στην αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας ώστε να αποφεύγουμε την αποστήθιση και να αναπτύσσουμε την κριτική σκέψη. Και ακόμη να στρέψουμε το σχολείο στη νέα ψηφιακή εποχή.
• Το καθεστώς «ανομίας» στα πανεπιστήμια είχε φτάσει σε κάποιες στιγμές στο απροχώρητο. Γιατί κάποιοι επιμένουν σε καταστάσεις που τόσο τα υποβαθμίζουν;
Η ανομία είναι ένα φαινόμενο γενικότερο που καταλαμβάνει όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής. Κάπνισμα εκεί που απαγορεύεται, παράνομη στάθμευση οχημάτων, άρνηση καταβολής αντιτίμου στις μαζικές συγκοινωνίες, ανέγερση κτηρίων χωρίς άδεια, φοροδιαφυγή, είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Είναι φυσικό η ανομία να καταλαμβάνει και τα πανεπιστήμια. Εκεί το πρόβλημα είναι βαθύ, διότι κάτω από το δήθεν «πανεπιστημιακό» άσυλο καλύπτονται λαθρεμπόρια και πωλήσεις παρανόμων ουσιών. Η ανομία λοιπόν στα πανεπιστήμια βρίσκει στήριγμα σε ισχυρά οικονομικά κίνητρα. Η Πολιτεία έχει εγκαταλείψει τα πανεπιστήμια στην τύχη τους, ενώ όφειλε να έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία και ανόρθωσή τους. Είχα ως Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών δώσει μεγάλη μάχη για αυτό.
• Θα ήθελα την θέση σας για την κατάσταση της χώρας μας. Τελικά, η κυβέρνηση Σύριζα υλοποίησε κάτι από όσα υποσχέθηκε στον ελληνικό λαό;
Φοβάμαι ότι η απάντησή μου στην ερώτηση αυτή είναι αρνητική. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκμεταλλεύτηκε την απελπισία και το θυμό των συμπολιτών μας. Ασφαλώς δεν είχαν γίνει όλα σωστά μέχρι το 2015. Όμως, ακόμα και με τα λάθη η Χώρα είχε κατορθώσει να μπει σε μια πορεία απαρχής ανάκαμψης. Ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν πέτυχε αυτά που υποσχόταν, αλλά επέφερε και μεγάλη χειροτέρευση της κατάστασής μας, οδηγώντας μας στο τρίτο και βαρύτερο από όλα μνημόνιο. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι και η καταβαράθρωση των τραπεζών βαρύνουν σήμερα υπέρμετρα το οικονομικό σκηνικό. Όλα αυτά σε συνδυασμό και με την εχθρική αντιμετώπιση κάθε ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η καθυστέρηση στη λήψη των μέτρων για να κλείσει επιτέλους η περιβόητη αξιολόγηση εγκυμονεί τεράστιους καινούριους κινδύνους. Η πρωτοφανής φοροεπιδρομή που αναγγέλλεται αποτελειώνει ό,τι έχει απομείνει ζωντανό στην οικονομία μας. Οδεύουμε προς μεγάλη κρίση οικονομικής ρευστότητας. Στο οικονομικό αυτό χάλι προστίθεται το μεταναστευτικό, όπου η ιδεοληψία και η ανικανότητα της κυβέρνησης μάς έχουν οδηγήσει σε πραγματικό αδιέξοδο. Παρακολουθούμε με μεγάλη ανησυχία την καθημερινή αποσάθρωση του Κράτους μας σε όλα τα πεδία. Είναι άκρως επείγον όλες αυτές οι καταστάσεις να αλλάξουν.
• Θα μπορούσαν οι πρόωρες εκλογές ή η οικουμενική κυβέρνηση να δώσουν λύσεις στην σημερινή πολιτική κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί;
Θα ήταν πραγματικά ευκταίο να μπορούσε να υπάρξει μια εθνική συνεννόηση για τα πολύ μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο τόπος. Θα έπρεπε έτσι να συμφωνηθεί ένα διαχρονικό πλαίσιο για την οικονομία, το μεταναστευτικό, την εξωτερική πολιτική, την παιδεία. Όμως οι πολιτικές δυνάμεις δεν φαίνονται σήμερα έτοιμες να το αποδεχθούν. Οι όποιες προσπάθειες της ΝΔ έπεσαν στο κενό. Θυμίζω ότι, παρά τις μεγάλες διαφωνίες της, η ΝΔ ψήφισε το τρίτο μνημόνιο αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος, διότι προτάσσει το εθνικό συμφέρον, που είναι η παραμονή της Χώρας στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη. Επίσης θυμίζω ότι ο Πρόεδρός μας κ. Μητσοτάκης ανέπτυξε στο μεταναστευτικό ζήτημα εξαιρετικά υπεύθυνες θέσεις, χωρίς να αναζητήσει κανένα μικροκομματικό όφελος. Δεν βρήκαμε την ανταπόκριση που περιμέναμε. Αντιθέτως ο λόγος του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης παραμένει εξαιρετικά διχαστικός. Και όμως η Χώρα χρειάζεται περισσότερο παρά ποτέ τη συναινετική εκπόνηση ενός Εθνικού Σχεδίου εξόδου από την κρίση. Δίχως αυτό θα συνεχίζει να υπομένει τις επιλογές των ξένων δανειστών της.
• Πρόσφατα σας είδαμε στην Ρόδο, για την οποία αναφέρατε πως αποτελεί ένα κομβικό σημείο με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Θα ήθελα το σχόλιό σας καθώς και το πώς βλέπετε αυτές τις προοπτικές.
Η Ρόδος αποτελεί πράγματι κομβικό σημείο της ανατολικής Μεσογείου με μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Για παράδειγμα η ακαδημαϊκή της υποδομή, της επιτρέπει να οραματιστεί νέα πεδία δράσης. Σκεφθείτε ότι η γειτονική Σμύρνη φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες φοιτητές κατανεμημένους σε πολλά πανεπιστήμια, δημόσια και ιδιωτικά. Τα Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Ρόδο θα μπορούσε να επιδιώξει συνεργασίες και να οργανώσει συνέργειες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο ακόμα και το πιο μακρινό Μαρόκο. Χρειάζεται πρωτοβουλία και εξωστρέφεια. Θα μπορούσε η Ρόδος να είναι σημαντικό κέντρο τουριστικής εκπαίδευσης διαφόρων βαθμίδων. Πέρα από τα ακαδημαϊκά, στα μνημεία της Ρόδου συμπυκνώνεται η ιστορική διαδρομή όλου του μεσογειακού κόσμου και όχι μόνον. Φυσικό κάλλος, πολιτισμός, οικονομική υποδομή επιτρέπουν νέες δυναμικές αναζητήσεις ανάπτυξης.