γράφει η Καλλιόπη Α. Παπαπαύλου, Δικηγόρος – Διαμεσολαβήτρια, Γ. Γραμματέας Δ.Σ. Δικηγορικού Συλλόγου Ρόδου και Επικεφαλής της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Δ.Σ.Ρ.
Η πρωτοφανής υγειονομική κρίση την οποία βιώνει η υφήλιος το τελευταίο διάστημα με αφορμή την πανδημία του νέου κορωνοϊού ανέτρεψε ισορροπίες και βέβαια την καθημερινότητα όλων μας. Τα περιοριστικά μέτρα για την ανάσχεση της πανδημίας μας έφεραν αντιμέτωπους με μια πρωτόγνωρη και ιδιότυπη κατάσταση «εγκλεισμoύ». Η ιδιωτικότητα της καθεμίας και του καθένα από εμάς εντός της οικίας έχει στην πράξη χαθεί, ενώ οι σχέσεις όσων συμβιώνουν δοκιμάζονται. Αυτή η έλλειψη ακριβώς της ιδιωτικότητας, σε συνδυασμό με τη μείωση της εργασίας, των εξωτερικών δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων, εντείνουν μοιραία τις συγκρούσεις. Η κατάσταση δε αυτή θα βαίνει διογκούμενη, όσο οι οδυνηρές επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία αρχίσουν να γίνονται ορατές.
Έχει ήδη τονισθεί ότι η ιδιότυπη αυτή μορφή εγκλεισμού δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Ο περιορισμένος χώρος του σπιτιού, ο οποίος στις περισσότερες και στους περισσότερους από εμάς παρέχει ασφάλεια, αποτελεί ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο πλαίσιο για τις γυναίκες και τα παιδιά θύματα βίας. Μεγάλος αριθμός γυναικών βρίσκονται εγκλωβισμένες με μια ακόμη απειλή εντός της οικίας τους. Οι δυνατότητες για αναζήτηση βοήθειας ελαχιστοποιούνται, η προσβασιμότητα σε υπηρεσίες περιορισμένη.
Τα ευρωπαϊκά κράτη εντάσσουν σταδιακά στο σχεδιασμό πολιτικών για την καταπολέμηση της πανδημίας τον αντίκτυπο τον οποίο ο περιορισμός των μετακινήσεων θα φέρει στα θύματα έμφυλης βίας. Με τις δίκες σε αναστολή και τις υποθέσεις της ενδοοικογενειακής βίας να παραμένουν σε εξέλιξη, οι δομές υποστήριξης των γυναικών θυμάτων έμφυλης βίας απαιτείται να ενισχυθούν με βάση τα νέα δεδομένα. Όπως ήδη η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων έχει επισημάνει, η γραμμή SOS 15900 παραμένει ανοιχτή σε εικοσιτετράωρη βάση. Το ίδιο ισχύει για την τηλεφωνική γραμμή του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (197). Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοoικογενειακής Βίας λειτουργούν ήδη στην Ελληνική Αστυνομία, ενώ τα ανά την επικράτεια Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών της Γ.Γ.Ο.Π.Ι.Φ. και των Ο.Τ.Α. εξακολουθούν να παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες ενημέρωσης και ψυχοκοινωνικής στήριξης.
Παράλληλα, όμως, η ατομική ευθύνη της καθεμίας και του καθενός από εμάς απαιτείται έμπρακτα να επιδειχθεί προκειμένου τα θύματα να στηριχθούν και ν’ ανταπεξέλθουν στη δύσκολη αυτή συγκυρία. Η ενδοοικογενειακή βία δεν υπήρξε ποτέ μια ιδιωτική υπόθεση. Αντίθετα, είναι ένα φαινόμενο που αφορά την κοινωνία ολόκληρη. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να επιδείξουμε ενσυναίσθηση και κυρίως αλληλεγγύη για τις γυναίκες της διπλανής μας πόρτας, τις γυναίκες εκείνες που ίσως ήδη γνωρίζουμε ή και υποπτευόμαστε ότι συμβιώνουν μ’ ένα βίαιο σύντροφο.
Συγγενείς, φίλες ή φίλοι που γνωρίζουν, γονείς που για χάρη της έξωθεν καλής μαρτυρίας προέτρεπαν τις κόρες τους να μείνουν σ’ ένα βίαιο γάμο, ενήλικα παιδιά που έζησαν στη δίνη της βίας και κλήθηκαν να συγκατοικήσουν σ’ ένα περιβάλλον τοξικό αλλά δεν τόλμησαν ποτέ να έρθουν σε αντιπαράθεση με το βίαιο γονιό τους, καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Οι σύνοικοι του διπλανού διαμερίσματος που ήδη γνωρίζουν αλλά σιωπούν, οι συγχωριανοί που μέχρι τώρα κάτι υποπτεύονταν αλλά «κοιτούσαν τη δουλειά τους» θα πρέπει να αντιληφθούν ότι πλέον στην παρούσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης δικαιολογίες για απραξία δεν υπάρχουν.
Τώρα είναι η στιγμή που οφείλουμε να έχουμε τις κεραίες μας ανοικτές έτσι ώστε να βοηθήσουμε όπου είναι δυνατόν. Πάντα θα έχουμε την ευκαιρία να σταθούμε, κατά το μέτρο που οι παρούσες συνθήκες επιτρέπουν, ουσιαστικά δίπλα στις γυναίκες εκείνες με την διακριτική μας παρουσία και επικοινωνία. Μια επικοινωνία με σεβασμό, έχοντας πάντα υπόψη ότι τα θύματα είναι σε συνεχή και άμεση επαφή με το θύτη και προσοχή στο να μην πυροδοτηθεί περαιτέρω μια κατάσταση, θα παράσχει ουσιαστική βοήθεια την παρούσα στιγμή. Κάποιες μορφές επικοινωνίας, όπως για παράδειγμα τα γραπτά μηνύματα, μπορεί να φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας να γνωρίζουν ότι σε μια στιγμή επείγουσα θα είμαστε έμπρακτα δίπλα τους.
Σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία, το να γίνουμε όλοι μας μέρος του υποστηρικτικού κοινωνικού πλαισίου για όλες και όλους εκείνους που η κρίση αυτή βρίσκει σε ευάλωτη κατάσταση, είναι ζωτικής σημασίας.
Όταν η πανδημία τελειώσει θα είμαστε σίγουρα διαφορετικοί άνθρωποι. Στο χέρι μας είναι οι αξίες που θα βοηθήσουμε ν’ αναδειχθούν να είναι ο αλτρουισμός και η αλληλεγγύη.
*Χρήσιμες πληροφορίες για το πώς μπορεί κανείς να βοηθήσει άτομα που γνωρίζει ότι κακοποιούνται συστηματικά παρατίθενται στις ιστοσελίδες της Γ.Γ.Ο.Π.Ι.Φ. : www.womensos.gr και της Ελληνικής Αστυνομίας: www.astynomia.gr.
