Τα ενοίκια έχουν πάρει «φωτιά» δυσκολεύοντας ακόμα την καθημερινότητα των πολιτών που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στην ακρίβεια. Δύσκολα θα είναι τα πράγματα και για τους φοιτητές που θα αναζητήσουν νέα στέγη σε κάποια πόλη, καθώς τόσο οι υψηλές τιμές όσο και η έλλειψη διαθεσιμότητας ακινήτων περιορίζουν κατά πολύ τις επιλογές τους.
Η μάχη για μια την ανεύρευση μιας σχετικά προσωρινής κατοικίας δεν αφορά μόνο τους φοιητές, αλλά και τους μετακινούμενους εργαζόμενους που είτε πρέπει να κατοικήσουν σε τουριστικές περιοχές για να δουλέψουν «σεζόν» ή ανήκουν σε ομάδες εκπαιδευτικών, ιατρών και νοσηλευτών που διορίζονται μακριά από την οικογενειακή εστία.
Το «ethnos.gr» μίλησε με τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Δήμητρα Σιατίτσα, Δρ. αρχιτεκτονικής – πολεοδομίας, ερευνήτρια σε θέματα κατοικίας και πόλης, Στεφανία Γυφτοπούλου, αρχιτέκτων – πολεοδόμος, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, Δρ. πολεοδόμος – γεωγράφος, ερευνητής σε θέματα κατοικίας και μετανάστευσης και Εύα Παπατζανή, Υπ. Δρ. & ερευνήτρια σε θέματα μετανάστευσης και μελέτης της πόλης, σε μια προσπάθεια να ρίξει φως στην αχαρτογράφητη αυτή μορφή της ενοικιαζόμενης κατοικίας και τις στρεβλώσεις που έχουν διαμορφωθεί.
Οπως εξηγούν, ο ρόλος της βραχυχρόνιας μίσθωσης στη δυσκολία εύρεσης φοιτητικής στέγης, αλλά και στέγης για επαγγελματίες, οι οποίοι χρειάζεται να μετακινούνται είναι κρίσιμος καθώς μέσω της διάδοσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ένα σημαντικό τμήμα του διαθέσιμου οικιστικού αποθέματος αποσύρεται από την συμβατική αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης. Οικιστικά ακίνητα (επιμέρους διαμερίσματα ή και ολόκληρα κτίρια) που χρησιμοποιούνταν προηγουμένως για μόνιμη κατοικία, εισέρχονται πλέον μαζικά σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες (τύπου Airbnb) εξυπηρετώντας τουρίστες ή άλλους προσωρινούς επισκέπτες.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η προσφορά των διαθέσιμων προς μακροχρόνια μίσθωση ακινήτων ενώ η ζήτηση είναι μάλλον αυξανόμενη καταγράφοντας αντίστροφη πορεία, με συνέπεια να περιορίζεται όλο και περισσότερο η δυνατότητα κάλυψης – με προσιτές τιμές και σε αξιοπρεπής συνθήκες – των στεγαστικών αναγκών μεγάλου τμήματος του μόνιμου πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των φοιτητών/τριών αλλά και του μετακινούμενου εργαζομένου πληθυσμού.
Φαίνεται όμως ότι η δυσκολία στην αρχική ανεύρεση στέγης δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα: «Εχει παρατηρηθεί συχνά το φαινόμενο της έξωσης ενοικιαστών και ειδικά φοιτητών/τριών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες του έτους ώστε οι ιδιοκτήτες να διαθέσουν το ακίνητο στην βραχυχρόνια μίσθωση, γεγονός που επίσης εντείνει τη στεγαστική επισφάλεια των ενοικιαστών/τριών λόγω των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Ειδικά στις περιοχές με μεγάλη τουριστική κίνηση η κατάσταση είναι απελπιστική πλέον όλο το χρόνο», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές.
Παρά το γεγονός ότι δεν έχει μετρηθεί συνολικά το ποσοστό των φοιτητών και των μετακινούμενων για κάποια χρόνια εργαζομένων που μένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία, δεν είναι καθόλου αμελητέο.
Για το λόγο αυτό το ζήτημα των ακριβών ενοικίων, της κακής κατάστασης των διαθέσιμων διαμερισμάτων και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι προσωρινά διαμένοντες, αναδεικνύεται όλο και περισσότερο στον δημόσιο διάλογο. «Ιδιαίτερα οι νέοι/ες και οι εποχιακά εργαζόμενοι/ες, αναγκάζονται συχνά να αποδεχτούν τη διαβίωση σε κακές στεγαστικές συνθήκες και με πολύ αυξημένες τιμές, ελλείψει άλλης εναλλακτικής».
Τα επιδόματα
Αναφορικά με τα παρεχόμενα επιδόματα, από το Υπ. Παιδείας παρέχεται το στεγαστικό φοιτητικό επίδομα σε φοιτητές και φοιτήτριες που φοιτούν σε άλλη πόλη από τη γονεϊκή κατοικία, από οικογένειες με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 30.000€, προσαυξημένο κατά 3.000 ευρώ για κάθε επιπλέον παιδί. Περιλαμβάνει μια εφάπαξ ετήσια επιδότηση 1.000 ευρώ, και αφορά περίπου 50.000 φοιτητές/ριες τον χρόνο.
Μετά το 2019, αρκετοί νέοι και νέες με μηδενικό ή πολύ χαμηλό εισόδημα ωφελούνται από το επίδομα ενοικίου. Στην έρευνα του Eteron φάνηκε πως ένας στους πέντε νέους και νέες λαμβάνει το στεγαστικό επίδομα. Το επίδομα ενοικίου αφορά πολύ χαμηλά εισοδήματα, ανεπαρκή για αξιοπρεπή διαβίωση έως 530€/μήνα για ένα άτομο (7.000€ ετησίως), με επιδότηση 70€/μήνα για ένα άτομο και προσαύξηση 30€ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού έως και 210€/μήνα. Τον Μάρτιο του 2022 αφορούσε 278.796 δικαιούχους (δαπάνη 33,8 εκατ. ευρώ) για επίδομα στέγασης, βάσει των στοιχείων του υπουργείου Εργασίας.
Τα ΣΔΙΤ και οι φοιτητικές εστίες
Προσφάτως εισήχθη στο δημόσιο διάλογο και το μοντέλο κατασκευής φοιτητικών εστιών με Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνάντησή του με ομάδα φοιτητών σημείωσε ότι η φοιητική στέγη δε χρειάζεται να είναι κατ΄ανάγκη δωρεάν, κάτι το οποίο ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων.
Σχολιάζοντας το μοντέλο των ΣΔΙΤ στη φοιτητική στέγη, η ομάδα του Eteron τη χαρακτηρίζει ως μία λύση χρηματοδότησης και διαχείρισης δημόσιων υποδομών που μπορεί να λειτουργήσει, αλλά υπό προυποθέσεις, όπως η διαμόρφωση ενός ειδικού πλαισίου.
Για τη συμβολή τους στο οικιστικό ζήτημα σημειώνουν ότι «εξαρτάται από τους όρους με τους οποίους υλοποιούνται και την προτεραιοποίηση της διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος έναντι του κέρδους των ιδιωτών. Όπως έχει δείξει η διεθνής εμπειρία, οι πολιτικές που βασίζονται σε ΣΔΙΤ, όπως αυτές που εξαγγέλθηκαν πρόσφατα, χωρίς την διαμόρφωση ενός ειδικού πλαισίου, συνήθως δεν πετυχαίνουν να παράσχουν χαμηλού κόστους κατοικία καθώς επιβαρύνονται από τα ποσοστά κέρδους των εργολάβων και άλλα βάρη που προκύπτουν στην πορεία. Αυτά είτε καλύπτονται από τον δημόσιο προϋπολογισμό περιορίζοντας τις μονάδες φοιτητικής κατοικίας που μπορούν να παραχθούν, είτε μετακυλίονται στους ενοικιαστές», τονίζουν.
Με πληροφορίες από το ethnos.gr
