Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία – Για μια ζωή με υγεία, ισότητα και αξιοπρέπεια

Από τον ΟΗΕ έχει καθιερωθεί η 3η Δεκεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία. Η θέσπισή της έγινε το 1992 και έκτοτε τηρείται παγκοσμίως ενώ εορτάζεται σε ολόκληρο τον πλανήτη.Σκοπός είναι να προωθηθεί η κατανόηση σε θέματα αναπηρίας, η κινητοποίηση υπέρ των δικαιωμάτων αξιοπρέπειας και ευημερίας των ατόμων με αναπηρία, ενώ επιδιώκεται η αύξηση του βαθμού ένταξης των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα εξασφαλίσουν την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Η αρχική ονομασία της ημέρας αυτής ήταν «Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι άτομα με αναπηρία ενώ περίπου 190.000.000 αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή.

Το βράδυ της 3ης Δεκέμβρη, το κτίριο της Βουλής θα φωτιστεί με τα αιτήματα του αναπηρικού κινήματος.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες 1981

Το 1976, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε το 1981 ως Διεθνές Έτος των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες ζητώντας ένα σχέδιο δράσης σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, με ιδιαίτερη έμφαση στην ισότητα των ευκαιριών, την αποκατάσταση και την πρόληψη των αναπηριών. Το θέμα της συγκεκριμένη ημέρας είναι “η πλήρης συμμετοχή και ισότητα”, η οποία ορίζεται ως το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να συμμετέχουν πλήρως στη ζωή και την ανάπτυξη των κοινωνιών τους, να απολαμβάνουν συνθήκες διαβίωσης ίσες με εκείνες των άλλων πολιτών, και να έχουν ίσο μερίδιο στη βελτίωση των συνθηκών που προκύπτουν από την κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη.

Προκειμένου να υπάρξει ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι κυβερνήσεις και οι οργανώσεις θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τις δραστηριότητες που συστήνονται στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Δράσης των Η.Ε., η Γενική Συνέλευση ανακήρυξε τα έτη 1983 έως1992 ως Δεκαετία των Ηνωμένων Εθνών για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες.

Όπως αναφέρεται στο amea-care.gr, η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας συνδέεται με την υιοθέτηση από τον Διεθνή Οργανισμό στις 3 Δεκεμβρίου 1982 του προγράμματος δράσης για τα ΑΜΕΑ, το οποίο οδήγησε στην υπογραφή της διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στις 30 Μαρτίου 2007. (Η Κύπρος την κύρωσε το 2011 και η Ελλάδα το 2012). Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κάποιας μορφής αναπηρία, το 80% των οποίων ζει στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πάνω από 168 χώρες έχουν πλέον υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ), που τέθηκε σε ισχύ πριν μια δεκαετία. Μια νέα ανάλυση της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος ‘Αντζελες (UCLA) διερευνά κατά πόσο έχει εφαρμοσθεί η Σύμβαση μέσα στα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν.

Μεταξύ άλλων ευρημάτων, αναφέρει ότι:

– Μόνο μία στις τέσσερις χώρες (24%) έχουν συντάγματα που ρητά απαγορεύουν τη διάκριση κατά των ΑμεΑ ή εγγυώνται ίσα δικαιώματα γι’ αυτά τα άτομα.

– Μόνο το 28% των χωρών προστατεύουν συνταγματικά το δικαίωμα στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία, με συνέπεια τα παιδιά αυτά να αντιμετωπίζουν συχνά σημαντικά εμπόδια στη μόρφωσή τους, ιδίως στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Μόνο το 12% των χωρών έχουν ειδικά σχολεία για ΑμεΑ και συχνά αυτά τα ιδρύματα περιορίζονται σε συγκεκριμένες αναπηρίες.

– Μόνο το 18% των χωρών προστατεύουν συνταγματικά το δικαίωμα των ΑμεΑ στην εργασία, με συνέπεια η ανεργία να είναι αυξημένη για αυτά τα άτομα. Πάντως σταδιακά η κατάσταση εμφανίζει βελτίωση στο εργασιακό πεδίο, καθώς ενισχύεται διεθνώς η τάση να μη γίνονται διακρίσεις κατά των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας.

– Μόνο το 26% των χωρών έχουν σύνταγμα που εγγυάται ρητά το δικαίωμα των ΑμεΑ στην υγεία. Μόνο το 11% των χωρών προβλέπουν πληρωμένη άδεια για τους γονείς προκειμένου να φροντίσουν τις ανάγκες υγείας των παιδιών τους με αναπηρία. Από τα συντάγματα των χωρών που υιοθετήθηκαν μετά το 2010, πάνω από δύο στα τρία (68%) απαγορεύουν τις διακρίσεις με βάση την αναπηρία, το 58% εγγυώνται το δικαίωμα των ΑμεΑ στην εργασία και το 63% το δικαίωμα στην εκπαίδευση για τα παιδιά με αναπηρία. Αλλά, σύμφωνα με τη μελέτη, η ανθρωπότητα συνολικά απέχει ακόμη από το επιθυμητό επίπεδο, όσον αφορά την αντιμετώπιση των ΑμεΑ.

ΕΣΑμεΑ: Η διακήρυξη της 3ης Δεκέμβρη 2020

Από την πλευρά της η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία εξέδωσε διακήρυξη με αφορμή την Εθνική και Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία την 3η Δεκέμβρη όπου απευθύνει έκκληση να μην γίνει η πανδημία η προκρούστεια κλίνη για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, επισημαίνοντας ότι διεκδικούμε ζωή με υγεία, ισότητα και αξιοπρέπεια!

Όπως αναλυτικά αναφέρεται στην ανακοίνωση:

Η πανδημία COVID-19, που έπληξε και συνεχίζει να πλήττει την Ευρώπη και τη χώρα μας, έφερε στο προσκήνιο με τον πιο σκληρό τρόπο τις ανισότητες και τον κοινωνικό αποκλεισμό που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους. Ανέδειξε με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τις ελλείψεις στον τομέα της υγείας του ρημαγμένου ΕΣΥ και τις αδυναμίες του τομέα της κοινωνικής προστασίας και υποστήριξης, με τραγικό παράδειγμα το περιστατικό της Καβάλας.

Η Ε.Σ.Α.μεΑ. και οι οργανώσεις μέλη της εξέφρασαν με κάθε τρόπο την ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας με πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους. Από την αρχή της πανδημίας όμως, τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις υπέστησαν διακρίσεις χωρίς να γίνουν δέκτες οποιασδήποτε διακριτής προστασίας. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. μαζί τις οργανώσεις της, αλλά και τα ευρωπαϊκά αντιπροσωπευτικά όργανα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, χρειάστηκε να υψώσει το ανάστημά της ενάντια στην καταπάτηση κεκτημένων δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, ελέω πανδημίας. Όπως και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, έτσι και τα άτομα με αναπηρία εκτέθηκαν σε υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης και θανάτων, ιδιαίτερα όσοι από αυτούς διαμένουν σε κλειστές δομές και ιδρύματα.

Εάν δεν υπήρχε η πανδημία του κορονοϊού, τότε το 2020 θα το σηματοδοτούσε η 24η Νοεμβρίου: η ιστορική ημέρα όπου συζητήθηκε για πρώτη φορά στην ελληνική Βουλή ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης για την αναπηρία, που εμπλέκει όλα τα υπουργεία, με τρόπο συμβατό με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Η κυβέρνηση το παρουσίασε και η Ε.Σ.Α.μεΑ. κατέθεσε τις προτάσεις της ώστε να βελτιωθεί περαιτέρω, το σύνολο των εκπροσώπων των κομμάτων του κοινοβουλίου που τοποθετήθηκαν κατέθεσαν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις, ενώ το νεοσύστατο ινστιτούτο της IN-ΕΣΑμεΑ κατέστρωσε άμεσα έναν μηχανισμό παρακολούθησης της υλοποίησης των δράσεων. Το επόμενο βήμα που αιτείται η Ε.Σ.Α.μεΑ. είναι η συζήτηση του τελικού σχεδίου σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων ώστε το σχέδιο δράσης να λάβει την εθνική συναίνεση και να αποτελέσει δέσμευση όλου του πολιτικού φάσματος.

Εάν δεν βιώναμε την τραγωδία της πανδημίας του κορονοϊού, θα μπορούσαμε σήμερα να αναδεικνύουμε το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ., το Ινστιτούτο Ερευνών της Ε.Σ.Α.μεΑ., την εβδομαδιαία τηλεοπτική εκπομπή της Ε.Σ.Α.μεΑ, θεσμούς μοναδικούς και καινοτόμους για το αναπηρικό κίνημα. Όμως δεν είναι ώρα πανηγυρισμών. Η πανδημία, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, εκτός των μεγάλων επιπτώσεων στο βιοτικό επίπεδο των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, είχε μεγάλο αντίκτυπο και στο θέμα των δικαιωμάτων. Στη λεγόμενη μεταμνημονιακή εποχή, ο σχεδιασμός που θα έπρεπε να είναι ψηλά στις προτεραιότητες της Πολιτείας είναι η διασφάλιση άσκησης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, ώστε να μη καθίστανται παρίες της κοινωνίας. Σε αυτό τον αγώνα επικεντρώνεται μεταξύ άλλων η Ε.Σ.Α.μεΑ., αξιοποιώντας πλήρως το Παρατηρητήριο, το Ινστιτούτο, τα μέσα επικοινωνίας που διαθέτει.

Στις σημερινές συνθήκες, οι κυβερνήσεις σε μεγάλο βαθμό ξέχασαν τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, παρά το γεγονός ότι αυτά είναι που επηρεάζονται δυσανάλογα από την υγειονομική κρίση, διαμορφώνοντας έτσι μια ζοφερή πραγματικότητα σε βάρος τους. Και ο πλέον καλοπροαίρετος αδυνατεί να φανταστεί ότι τόσο η ΕΕ όσο και όλα τα μέλη της έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Καθημερινά δημοσιοποιούνται φρικτές καταστάσεις: άτομα με αναπηρία πεθαίνουν σε ιδρύματα και στα σπίτια τους, δεν έχουν πρόσβαση σε φαγητό, ζουν μέσα στο φόβο. Πάρα πολλοί άνθρωποι με χρόνιες παθήσεις, τις οποίες πλέον συνηθίσαμε να ακούμε ως «υποκείμενα νοσήματα», νοσούν χωρίς πιθανότητα περίθαλψης, πολλοί αναγκάζονται να συμβιώνουν για παράδειγμα σε κλειστές δομές και ιδρύματα όπου η πιθανότητα μόλυνσης είναι μεγαλύτερη, ενώ άλλοι χρειάζονται άμεσα στήριξη στο σπίτι και την καθημερινότητά τους, καθώς οι συνήθεις βοηθοί τους και τα άτομα στο δίκτυο υποστήριξής τους είτε αρρώστησαν είτε μπήκαν σε καραντίνα. Πολλά άτομα με αναπηρία επίσης δεν είναι σε θέση να ακολουθήσουν στενά τις οδηγίες πολιτικής προστασίας σχετικά με τον COVID 19 και τη δημόσια υγεία – για παράδειγμα, τα τυφλοκωφά άτομα που χρησιμοποιούν τα χέρια τους για τη βασική επικοινωνία τους με τον γύρω κόσμο και πολλά άτομα με αναπηρία που χρησιμοποιούν προσωπικούς βοηθούς και έρχονται κατ’ ανάγκην σε στενή καθημερινή επαφή μαζί τους. Πόσο δύσκολη είναι επίσης αυτή η περίοδος με καλυμένα τα πρόσωπα από τις μάσκες για όσους βασίζονται στη χειλεοανάγνωση για την επικοινωνία, ή πόσο καταπιεστική μπορεί να καταστεί μια μάσκα προσώπου για ένα άτομο με αυτισμό!

Το αναπηρικό κίνημα της χώρας όμως είναι εδώ- δυναμικό, μαζικό και ενωμένο. Το αναπηρικό κίνημα είναι πάντα στο προσκήνιο: διεκδικεί προτεραιοποίηση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στο πρόγραμμα εμβολιασμού και αγωνίζεται για το δικαίωμα στη ζωή με αξιοπρέπεια, για την καθολική πρόσβαση στο σύστημα υγείας και την υγειονομική προστασία.

Σύσσωμο το αναπηρικό κίνημα, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία και οι οργανώσεις της σε όλη τη χώρα, αναδεικνύουν την 3η Δεκέμβρη, Εθνική Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, παλεύοντας ενάντια στη φτώχεια, τον αποκλεισμό, τον ρατσισμό, τις στιγματιστικές προσεγγίσεις, τη φιλανθρωπία, και τον περιορισμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους. Παλεύοντας να μην γίνουν ακόμη περισσότερα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις θύματα της πανδημίας, εξαιτίας της αδιαφορίας του κοινωνικού ιστού και του κράτους.

Είμαστε εδώ, είμαστε παρόντες!

Δεν ξεχνάμε:

Τις ακούσιες νοσηλείες και τις παραβιάσεις που έχουν διαπιστωθεί σε σχέση με τις ακούσιες νοσηλείες στις ψυχιατρικές κλινικές. Αυτή η πρακτική κατά των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχοκοινωνικές αναπηρίες και της Σύμβασης υπήρχε ήδη πριν από την πανδημία, αλλά έχει αυξηθεί από τότε, ειδικά κατά τη διάρκεια του λοκ ντάουν.