Εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα, λιγότερες στρεμματικές εκτάσεις και μείωση
των κτηνοτροφικών μονάδων συνθέτουν τις μεγάλες ανακατατάξεις που σημειώθηκαν
από το 2009 στη χώρα.
Τα στοιχεία της Απογραφής που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ για τον γεωργοκτηνοτροφικό κλάδο για το 2021
(περίοδος 2009-2020) συμπυκνώνονται στο σχετικό ρεπορτάζ της «ΥΧ» πριν από λίγες μέρες, ότι
δηλαδή σχεδόν 17.500 εκμεταλλεύσεις κλείνουν κάθε χρόνο τα τελευταία δέκα χρόνια. Ωστόσο,
κρίνεται αναγκαίο οι Έλληνες παραγωγοί να έχουν μία ολοκληρωμένη εικόνα των ραγδαίων αυτών
αλλαγών, έτσι όπως έχουν καταγραφεί σε κάθε περιφέρεια της χώρας.
Η «ΥΧ» κάθε εβδομάδα θα παρουσιάζει τα νέα δεδομένα, όπως έχουν διαμορφωθεί ανά περιοχή, ώστε
να αποτυπωθούν αφενός οι αρνητικές μεταβολές που σημειώθηκαν, αφετέρου οι νέες τάσεις που
ακολουθούνται στον πρωτογενή τομέα.
Στο σημερινό Πρώτο Μέρος του Αφιερώματος, παρουσιάζεται το αγροτικό προφίλ των περιφερειών
Ιονίων Νήσων, Αττικής και Νοτίου Αιγαίου, έτσι όπως καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της απογραφής.
Γεωργία Μπόχτη – 3.02.2023
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
Μεγάλη η μείωση της καλλιεργούμενης γης – Σαφής στροφή των παραγωγών στα
βιολογικά
Την πλάτη τους στον πρωτογενή τομέα φαίνεται πως γύρισαν οι κάτοικοι των Ιονίων Νήσων κατά την
τελευταία περίπου δεκαετία, καθώς, σύμφωνα με την απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, η χρησιμοποιούμενη
γεωργική έκταση από το 2009 έως το 2020 μειώθηκε κατά 27,1%, ποσοστό υψηλότερο σε σχέση με το
εθνικό (-18,8%). Αυτό σημαίνει ότι στα Ιόνια Νησιά το έτος 2020 η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση
ανερχόταν σε 561.185,9 στρέμματα, όταν το 2009 η έκταση αυτή ανερχόταν σε 769.399,1 στρέμματα.
Σημαίνει όμως και λιγότερες εκμεταλλεύσεις, καθώς η μείωση την ίδια περίοδο έφτασε στο 31,5%.
Ειδικότερα, δε, για τις εκμεταλλεύσεις σε αρδευθείσες εκτάσεις, η μείωση φτάνει το 35,3%. Το
μεγαλύτερο πλήγμα υπέστησαν οι μεικτές καλλιέργειες, αφού έκλεισαν πάνω από τις μισές (-55,1%).
Θερμοκήπια και βιολογικά σε περίοπτη θέση
Οι σημαντικές αυτές μεταβολές δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστα και τα παραγόμενα
προϊόντα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφεται σημαντική μείωση στις αροτραίες
καλλιέργειες, στις δενδρώδεις, στα αμπέλια και στα σταφιδάμπελα, ακόμα και σε λοιπές εκτάσεις,
όπως είναι τα βοσκοτόπια και οι οικογενειακοί λαχανόκηποι. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν τα
θερμοκήπια, τα οποία μέσα στην 11ετία αυξήθηκαν από 82 σε 90. Λυπηρή είναι η εικόνα και για τη
ζωική παραγωγή, αφού οι ζωικές μονάδες μειώνονται κατά 23,8%. Όλες οι κτηνοτροφικές
εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν, με τις χοιροτροφικές να έχουν απομείνει ελάχιστες, αφού μέσα στην
11ετία η μείωση έφτασε το 79,2%. Η συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα συμπαρέσυρε και τη
μελισσοκομία, με τις εκμεταλλεύσεις να έχουν μειωθεί κατά 23,6%.
Η μεγάλη θετική αλλαγή που καταγράφεται στα Ιόνια Νησιά αφορά τη βιολογική γεωργία και την
κτηνοτροφία, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι εκμεταλλεύσεις αυξήθηκαν κατά 88% και
157,1% αντίστοιχα.
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι των Ιονίων Νήσων έχουν σαφή
στροφή προς τα βιολογικά. Μέσα σε μία 11ετία οι στρεμματικές εκτάσεις με βιολογικές καλλιέργειες
αυξήθηκαν κατά 169%, ενώ αυξήθηκε παράλληλα και ο αριθμός των εκτρεφόμενων με βιολογικές
Απόρρητο
2/4/23, 5:37 PM Πώς άλλαξε το αγροτικό προφίλ των περιφερειών τα τελευταία 11 χρόνια
https://www.ypaithros.gr/pos-allakse-agrotiko-profil-perifereion-teleytaia-11-xronia/?fbclid=IwAR0l7sbD6lJo8nKQ8DIKzyHcG-wv9aMGixSzxL1NN4EOh… 3/7
μεθόδους ζώων. Εντυπωσιακή είναι η αύξηση του αριθμού των αιγοπροβάτων (+520,3% αύξηση
προβατοειδών, +194,8% αιγοειδών).
Ωστόσο, την ίδια πορεία δεν είχε η βιολογική πτηνοτροφία, και από τις τρεις εκμεταλλεύσεις το 2009
έχει απομείνει πλέον μόνο μία.
Αριθμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων
και χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση
2009 2020 Μεταβολή (%)
Αριθμός
εκμεταλλεύσεων
28.972 19.846 -31,5
Εκμεταλλεύσεις
με χρησιμοποιούμενη
γεωργική έκταση
28.960 19.824 -31,5
Χρησιμοποιούμενη
γεωργική έκταση
(στρέμματα)
769.399,1 561.185,9 -27,1
Εκμεταλλεύσεις με αρδευθείσες εκτάσεις 15.439 9.995 -35,3
Αρδευθείσες εκτάσεις (στρέμματα) 27.315,8 26.031,0 -4,7
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
Μεγάλες θερμοκηπιακές και χοιροτροφικές μονάδες – Μαζική μετατόπιση προς τη
βιολογική κτηνοτροφία
Περισσότερες από 5.000 εκμεταλλεύσεις έκλεισαν την τελευταία 11ετία στην Περιφέρεια Αττικής,
όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, με τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση να έχει
μειωθεί κατά 13,6%. Και για την περιοχή της Αττικής, η εικόνα που έχει διαμορφωθεί δείχνει
σημαντικές αρνητικές μεταβολές στη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, με μόνη φωτεινή
εξαίρεση την ανάπτυξη του κλάδου της βιολογικής κτηνοτροφίας που δείχνει και τη μετατόπιση των
κτηνοτρόφων, όσον αφορά τις μεθόδους εκτροφής.
Πιο αναλυτικά, και όσον αφορά την κατανομή των εκμεταλλεύσεων (κατά βασικές κατηγορίες
χρήσης), η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στα αμπέλια και στα σταφιδάμπελα (-51,2%) και
ακολουθούν οι αροτραίες (-42,8%).
Όσον αφορά τις στρεμματικές εκτάσεις των καλλιεργειών και αυτές είναι μειωμένες. Εξαιρούνται οι
στρεμματικές εκτάσεις των θερμοκηπίων που παρουσίασαν μία αύξηση της τάξεως του 15,9%, παρά το
γεγονός ότι τα θερμοκήπια ως εκμεταλλεύσεις είναι λιγότερα (από 377 σε 275). Αρνητικό είναι το
πρόσημο και για την κτηνοτροφία, καθώς καταγράφεται σημαντική μείωση των εκμεταλλεύσεων:
-54,7% για τις εκμεταλλεύσεις βοοειδών, -55,2% προβατοειδών, -56,4% αιγών, -64% χοιροτροφικών και
-58,6% πτηνοτροφικών.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι μειώθηκαν σημαντικά οι
εκμεταλλεύσεις χοίρων, αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των ζώων (+219,2%)! Λιγότερες, αλλά
μεγαλύτερες μονάδες με μεγαλύτερη παραγωγή. Αρνητική είναι η πορεία και της μελισσοκομίας,
καθώς μέσα σε μία δεκαετία περίπου οι μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν σε 154 (από 270
που ήταν το 2009).
Βιολογικά
Στον τομέα των βιολογικών καλλιεργειών, η εικόνα είναι διφορούμενη, καθώς καταγράφεται μείωση
των εκμεταλλεύσεων στη φυτική παραγωγή κατά 45,8%, ενώ αύξηση κατά 83,3% των εκμεταλλεύσεων
στη βιολογική κτηνοτροφία. Στο πλαίσιο αυτό καταγράφεται και σημαντική αύξηση των ζώων. Για
παράδειγμα, ο αριθμός των χοίρων αυξήθηκε κατά 338%, ο αριθμός των πουλερικών κατά 227,8% κ.ά.
Βιολογική κτηνοτροφία: Αριθμός εκμεταλλεύσεων, κατά είδος ζώου
2009 2020 Μεταβολή(%)
Βοοειδή 0 0
Προβατοειδή 3 4 +33,3
Αιγοειδή 1 2 +100
Χοίροι 1 3 +200
Πουλερικά 3 6 +100
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Πρώτη στην εγκατάλειψη γεωργικής γης – Διέξοδος τα βιολογικά
Το υψηλότερο ποσοστό εγκατάλειψης της αγροτικής γης στη χώρα παρουσιάζει η Περιφέρεια Νοτίου
Αιγαίου τα τελευταία έντεκα χρόνια, καθώς, σύμφωνα με την απογραφή, η χρησιμοποιούμενη
γεωργική έκταση μειώθηκε κατά 34%. Με βάση τα στοιχεία, οι εκμεταλλεύσεις με χρησιμοποιούμενη
γεωργική έκταση μειώθηκαν κατά 26,3%, κυρίως όσον αφορά τις μεικτές και αμιγώς γεωργικές
εκμεταλλεύσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι καλλιέργειες χωρίς καμία εξαίρεση
εγκαταλείφθηκαν, γεγονός που έχει οδηγήσει και σε σημαντική μείωση των στρεμματικών εκτάσεων.
Ίδια είναι η εικόνα και στον τομέα της κτηνοτροφίας, καθώς σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ οι
εκμεταλλεύσεις με ζώα μειώθηκαν κατά 27,1%. Πιο συγκεκριμένα, κατά την περίοδο από το 2009 έως
το 2020, οι εκμεταλλεύσεις με βοοειδή μειώθηκαν κατά 37,7%, με χοίρους κατά 59,9%, με αίγες κατά
38,2% και τα πτηνοτροφεία κατά 59,7%. Αρνητική είναι και η πορεία της μελισσοκομίας, αφού οι
εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν κατά 26,3%. Τα παραπάνω καθρεφτίζουν εξάλλου και τη μείωση των κατ’
επάγγελμα αγροτών. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι κάτοικοι και τα απασχολούμενα μέλη της
οικογένειάς τους μειώθηκαν κατά 31,3%. Ειδικότερα, δε, οι απασχολούμενοι αποκλειστικά με τον
πρωτογενή τομέα έχουν μειωθεί κατά 29,3%. Μεγαλύτερο είναι το ποσοστό μείωσης του πληθυσμού
που είχαν τη γεωργία ως κύρια απασχόληση, αλλά ασκούσαν και δεύτερη (-61,1%).
Βιολογικά
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι ότι όσοι παραμένουν στο
επάγγελμα έχουν κάνει στροφή στις βιολογικές καλλιέργειες. Έτσι, σε σχέση με το έτος 2009, οι
εκμεταλλεύσεις με βιολογική γεωργία αυξήθηκαν κατά 162,2% και από 45 έφτασαν να
δραστηριοποιούνται πλέον 118. Κατά συνέπεια, αυξήθηκε και η έκταση των βιολογικών καλλιεργειών,
μία αύξηση που φτάνει το 386,4%. Θετικό πρόσημο καταγράφεται και στη βιολογική κτηνοτροφία, με
τον αριθμό των εκμεταλλεύσεων να έχει αυξηθεί κατά 342,9%. Πλέον, το Νότιο Αιγαίο μετρά έντεκα
βοοτροφικές εκμεταλλεύσεις, όταν το 2009 δεν είχε καμία. Περισσότερες είναι οι εκμεταλλεύσεις που
εφαρμόζουν πρακτικές βιολογικής εκτροφής και στα αιγοπρόβατα.
Κατανομή της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης των εκμεταλλεύσεων, κατά
βασικές κατηγορίες χρήσης (στρέμματα)
2009 2020 Μεταβολή (%)
Αροτραίες 225.033,7 136.802,9 -39,2
Αμπέλια και
σταφιδάμπελα
30.934 21.870,2 -29,3
Δενδρώδεις 172.309,8 134.722,5 -21,8
Θερμοκήπια 905,9 778,3 -14,1
Λοιπές εκτάσεις 562.763,9 360.312,9 -36
Πηγή ypaithros.gr
