Ο γενικός διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ κ. Ηλίας Κικίλιας, μιλάει στη ‘’Δημοκρατική’’ για τις επιδόσεις του τουρισμού, την ανταγωνιστικότητα της τουριστικής εμπειρίας και τις προτεραιότητες του τουρισμού στα Δωδεκάνησα. Δηλώνει ότι στόχος είναι η διατήρηση της ταυτότητας των προορισμών, της μεγαλύτερης πηγής ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και επισημαίνει πως είναι βέβαιο ότι τα Δωδεκάνησα, ως «πρωταθλητές» στον τουρισμό, διαθέτουν και συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυναμική και ότι με την κατάλληλη στρατηγική, μπορούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για έναν βιώσιμο τουρισμό με σημαντική συνεισφορά στην τοπική οικονομία, το περιβάλλον, την κοινωνία.
Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Ηλία Κικίλια αναλυτικά:
• Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ποιες ήταν οι επιδόσεις της χώρας γενικά το 2023 και ειδικότερα των Δωδεκανήσων;
Το 2023 ήταν μια χρονιά-ορόσημο για τον παγκόσμιο τουρισμό, καθώς σηματοδότησε την επιστροφή στην κανονικότητα μετά την πανδημία, ενώ για την Ελλάδα θα αποτελέσει το νέο έτος αναφοράς. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εισπράξεις (μαζί με την κρουαζιέρα) το 11μηνο είναι στα 20,1 δισ. και το έτος εκτιμάται ότι θα κλείσει στα 20,5 δισ. ευρώ, έναντι 18,2 δισ. ευρώ το 2019, σημειώνοντας μια αύξηση 13%. Οι δε αφίξεις, χωρίς κρουαζιέρα, το 11μηνο αγγίζουν τα 32 εκατ. και αναμένεται να κινηθούν περίπου στα 32,8 εκατ., έναντι 31,3 εκατ. το 2019, αυξημένες κατά 4,5%.
Σε αυτό το πλαίσιο ενισχυμένων μεγεθών, την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου του 2023, οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στα αεροδρόμια της χώρας άγγιξαν τα 23,5 εκατ. καταγράφοντας αύξηση +11,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 και +11,8% σε σχέση με το 2019. Αντίστοιχα, οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στα αεροδρόμια των Δωδεκανήσων ανήλθαν στα 4,0 εκατ. σημειώνοντας αύξηση +3,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 και +11,1% σε σχέση με το 2019.
• Οι τουριστικές ροές στα Δωδεκάνησα βρίσκονται πάνω από τα επίπεδα-ρεκόρ του 2019. Σε ποιους παράγοντες το αποδίδετε;
Η έντονη επιθυμία για ταξίδι μετά την πανδημία και ειδικά για διακοπές «Ήλιου και Θάλασσας» αποτέλεσε, σύμφωνα με πολλές έρευνες, ύψιστη καταναλωτική προτεραιότητα των Ευρωπαίων τη χρονιά που πέρασε. Καταγράφηκε δηλαδή μια ισχυρή τάση η οποία δημιούργησε τη βάση ανόδου. Ωστόσο, η ποιότητα της τουριστικής εμπειρίας είναι αυτή που καθορίζει τελικά την επιτυχία ενός προορισμού.
Το ΙΝΣΕΤΕ παρακολουθεί συστηματικά την ποιότητα της εμπειρίας στην Ελλάδα και εδώ και λίγο καιρό και για κάθε Περιφέρεια ξεχωριστά. Στα Δωδεκάνησα, όπως και στο σύνολο της χώρας, παρέχεται υψηλής ποιότητας τουριστική εμπειρία (με σκορ 9,1), πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (8,6). O πολιτισμός, η γαστρονομία και η εμπειρία στη θάλασσα αξιολογούνται υψηλά. Το ισχυρότερο όμως, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ελλάδας συνολικά και των Δωδεκανήσων ειδικά, είναι το ανθρώπινο στοιχείο, η φιλοξενία που προσφέρουν οι εργαζόμενοι και οι κάτοικοι στους προορισμούς.
Αξίζει στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι η Ρόδος το φετινό καλοκαίρι επέδειξε σημαντική ανθεκτικότητα παρά τη μεγάλη πρόκληση που αντιμετώπισε με τις πυρκαγιές. Η ζήτηση στο νησί ομαλοποιήθηκε σχετικά γρήγορα. Οι λόγοι πολλοί, αλλά, ο κυριότερος ήταν η στάση των κατοίκων και των εργαζομένων στον τουρισμό απέναντι στους επισκέπτες.
Τέλος, το brand Ελλάδα εξακολουθεί και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων τουριστικών brand, ένα δεδομένο που ωφελεί το σύνολο των προορισμών. Επίσης, η εκτίμηση των ταξιδιωτών για τη χώρα ενισχύθηκε από το έγκαιρο και οργανωμένο άνοιγμα του τουρισμού το 2020, και πλέον κεφαλαιοποιείται η όλη διαχείριση του οικοσυστήματος του τουρισμού κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού.
• Yπάρχουν προβλέψεις για το 2024; Έχει το ΙΝΣΕΤΕ δεδομένα για τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε;
Αν και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί ο προγραμματισμός των διεθνών αεροπορικών θέσεων ώστε να διασαφηνιστεί η τάση για την επερχόμενη θερινή σεζόν, τα μέχρι στιγμής στοιχεία είναι αρκετά θετικά. Ως προς το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον και σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία και στις αγορές του εισερχόμενου τουρισμού το 2024, η ζήτηση για τουριστικές υπηρεσίες στις κύριες αγορές δεν αναμένεται να επηρεαστεί ουσιαστικά από το μακροοικονομικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η πορεία του εισερχόμενου τουρισμού θα εξαρτηθεί και πάλι από τη διατήρηση και την περαιτέρω ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που δεν μπορεί παρά να βασιστεί σε τουρισμό με πλούσιες κι ευχάριστες εμπειρίες σε τιμές value for money.
• Ποιες πιστεύετε ότι πρέπει να είναι οι προτεραιότητες του τουρισμού στα Δωδεκάνησα;
Τα Δωδεκάνησα αποτελούν έναν από τους πιο ώριμους προορισμούς της χώρας. Η συζήτηση για τον εμπλουτισμό, τη διαφοροποίηση και τη συνολική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος έχει ανοίξει και το διαπιστώσαμε κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μας τόσο στη Ρόδο, όσο και σε άλλους ώριμους προορισμούς όπως πχ στην Κρήτη και στα Ιόνια Νησιά στο πλαίσιο της παρουσίασης της μελέτης «Ελληνικός Τουρισμός 2030 | Σχέδια Δράσης». Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη κατανοούν ότι υπάρχουν δυνατότητες για περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη αλλά, πλέον με όρους βιωσιμότητας και ισορροπίας με στόχο τη διατήρηση του μοναδικού τοπίου, των φυσικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων, της κλίμακας, της αρχιτεκτονικής, της φιλοξενίας και της εν γένει αυθεντικότητας των νησιών.
• Με άλλα λόγια, στόχος είναι η διατήρηση της ταυτότητας των προορισμών, της μεγαλύτερης πηγής ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
Μεγάλη πρόκληση παραμένει και η διάχυση της τουριστικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, εντός του προορισμού ομπρέλα «Δωδεκάνησα», μπορούν – σε συνδυασμό με την Ρόδο και την Κω που είναι αυτόνομοι προορισμοί – να αναπτυχθούν clusters (συστάδες) νησιών που θα ενισχύσουν τον τουρισμό σε μκρότερα νησιά – «μικρά διαμάντια», όπως Κάρπαθο-Κάσο, σε Τήλο-Χάλκη-Σύμη-Καστελλόριζο, σε Κω-Νίσυρο, σε Κάλυμνο-Λέρο-Λειψούς-Πάτμο-Αστυπάλαια. Άλλωστε κάθε εν δυνάμει cluster διαθέτει ένα μεγάλο εύρος πόρων γύρω από τους οποίους μπορούν να αναπτυχθούν βιωματικές εμπειρίες. Ενδεικτικά, στα Δωδεκάνησα υπάρχουν 55 παραδοσιακοί οικισμοί, που διατηρούν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Στην Αστυπάλαια, τη Νίσυρο, την Κω, την Κάλυμνο και την Κάρπαθο, υπάρχουν ποδηλατικές, πεζοπορικές και αναρριχητικές διαδρομές. Στη Λέρο, επιτράπηκαν οι οργανωμένες καταδύσεις σε ναυάγια. Στην Πάτμο, το Σπήλαιο και το Μοναστήρι της Αποκάλυψης αποτελεί ένα μοναδικό Mνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Φυσικά όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν κατάλληλες δημόσιες υποδομές, εξειδίκευση ως προς τον σχεδιασμό, αποτελεσματική διακυβέρνηση και ουσιαστική συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα.
Είναι βέβαιο ότι τα Δωδεκάνησα, ως «πρωταθλητές» στον τουρισμό, διαθέτουν και συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυναμική. Με την κατάλληλη στρατηγική, μπορούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για έναν βιώσιμο τουρισμό με σημαντική συνεισφορά στην τοπική οικονομία, το περιβάλλον, την κοινωνία.
