Δωριέας Ρόδου: Ομάδα με κοινωνική προσφορά, που στάθηκε όρθια μπροστά στους Ιταλούς κατακτητές και στηλίτευσε τους Εγγλέζους για το Κυπριακό
To όνομα του γιού του Ροδίτη Ολυμπιονίκη Διαγόρα, πήρε ο Δωδεκανησιακός Αθλητικός Ναυτικός Σύλλογος Δωριεύς (Δ.Α.Ν.Σ. Δωριεύς) που ιδρύθηκε την Κυριακή 24 Αυγούστου 1924 στη Ρόδο με πρόεδρο τον γεννημένο στη Σύμη Γαβριήλ Μίσιο. Η ίδρυση εγκρίθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1924 με αριθμό 9440 με την έγκριση του Ιταλού διοικητή Μάριο Λάγκο που υπηρέτησε στα Δωδεκάνησα (1922-1936). Ένα από τα επιχειρήματα για να καμφθούν οι ενστάσεις των Ιταλών, ήταν ότι αφού η ομάδα θα παίζει και με Ιταλούς, θα βοηθήσει η λειτουργία της την ψυχαγωγία του ιταλικού στρατού.
Υπενθυμίζουμε ότι τα Δωδεκάνησα ήταν υπό ιταλική κατοχή από το 1912 και με τη συνθήκη των Σεβρών το 1920 θα παραχωρούνταν στην Ελλάδα, με εξαίρεση τη Ρόδο, που θα παρέμενε για ένα διάστημα υπό ιταλική διοίκηση. Η ήττα στην Μικρασιατική εκστρατεία οδήγησε σε αναθεώρηση των ιταλικών στόχων που σε συνδυασμό με την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία επιχείρησαν να τα εξιταλίσουν. Οι Δωδεκανήσιοι πέρασαν από συνεχείς διώξεις και πιέσεις αλλά άντεξαν μέχρι μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και με μία διετία εγγλέζικης κυριαρχίας (με όχι και τόσο συμμαχική συμπεριφορά αφού προωθούσαν αντιλήψεις περί αυτονομίας των Δωδεκανήσων) έγινε η τελετή παράδοσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα από τις βρετανικές αρχές έγινε στις 31/3/1947 στη Ρόδο και η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης στις 7/3/1948. Με αφορμή αυτή την επέτειο του Μάρτη προχωρήσαμε σε αυτό το αφιέρωμα.
Ξεκινάμε με ένα κείμενο του νυν προέδρου του συλλόγου Αναστάσιου Βογιατζόγλου που μας έστειλε και μας εξηγεί ποιοι είναι οι
«24 λόγοι, για να είσαι Δωριείτης»
«1) Είναι η πρώτη ιδρυθείσα ποδοσφαιρική ομάδα της Δωδεκανήσου (1924).
2) Είχε πρώτο πρόεδρο του, τον Γαβριήλ Μίσιο, ο οποίος στην συνέχεια ίδρυσε την ΕΠΣΔ, και πολλούς άλλους συλλόγους, στο νησί της Ρόδου.
3) Έχει το όνομα “Δωριεύς”, ενός Ολυμπιονίκη-Περιοδονίκη και σπουδαίου πολιτικού, ιδρυτή της Πόλης Ρόδου.
4) Οι φανατικοί φίλαθλοι του, έκρυβαν στο στήθος τους, την Ελληνική σημαία, όταν έπαιζε ποδοσφαιρικούς αγώνες με ομάδες του Ιταλικού στρατού, την περίοδο της Ιταλοκρατίας.
5) Το έτος 1927 έδωσε αγώνα με το Ιταλικό πεζικό, για την οικονομική ενίσχυση των σεισμοπαθών της Κορίνθου.
6) Κέρδισε επί Ιταλοκρατίας τρεις (3)φορές την περίοδο (1927-1930) ,τον περίφημο αγώνα δρόμου, «Γύρος του Κάστρου», που ξεκινούσε και τελείωνε στο Ακταίο (Dopo lavoro).
7) Είναι η ομάδα που όταν κέρδιζε (1-0) τους κατακτητές (έτος 1927), αδικούμενη από τον Ιταλό διαιτητή (πέναλτι εις βάρος της), αποχώρησε μαζί με όλους τους Δωριείτες φιλάθλους, αφήνοντας μόνους, τους κατακτητές στο γήπεδο.
8) Οι ποδοσφαιριστές του δεν γιόρτασαν το Πάσχα του 1927, γιατί την Μεγάλη Πέμπτη, έχασαν αγώνα από τους Ιταλούς Φασίστες.
9) Έβγαλε από τα σπλάχνα του, τον ποδοσφαιριστή και ήρωα του Ελληνοϊταλικού πόλεμου, αξιωματικό Αλέξανδρο Διάκο, που έπεσε μαχόμενος, ως ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός και τιμήθηκε με το χρυσό Αριστείο Ανδρείας.
10) Είναι ο σύλλογος, του οποίου ο πρόεδρος της, Μίσιος Γαβριήλ, υπήρξε ναύτης στο καταδρομικό Έλλη πριν την Μικρασιατική καταστροφή ενώ την περίοδο του Β Παγκοσμίου πολέμου, συνελήφθη από τους Ιταλούς κατακτητές και εξορίστηκε στην Τήλο (1940-1942).
11) Ο Δωριέας επέστρεψε στις 22-3-56 την Αγγλική σημαία στο Βρετανικό προξενείο Ρόδου, η οποία είχε δοθεί (το 1950) από τον κυβερνήτη του πολεμικού πλοίου London, ως απαράδεκτο αναμνηστικό, αγανακτισμένοι για την Βρετανική συμπεριφορά στην Κύπρο.
12) Επίτιμος πρόεδρος του Δωριέα ήταν ο καλύτερος, κατά γενική ομολογία, Δήμαρχος Ρόδου, όλων των εποχών, Πετρίδης Μιχαήλ.
13) Είναι ο σύλλογος που τα μέλη της Διοίκησης του, μετέφεραν στην πόλη της Ρόδου (από το αεροδρόμιο), με ειδικές τιμές ,τα οστά του ήρωα ποδοσφαιριστή μας Αλέξανδρου Διάκου.
14) Είναι η ομάδα που έχει κόψει τα περισσότερα εισιτήρια στη Ρόδο, σε αγώνα τοπικού πρωταθλήματος (1961) ενάντια στον Διαγόρα. Οι φίλαθλοι του, γέμισαν και το ποδηλατοδρόμιο του σταδίου.
15) Είναι ο σύλλογος στον οποίον παραχωρήθηκε με νόμο (48/52) δημόσιος, χώρος προς χρήση, για να κάνει το γήπεδο του, επί της οδού Δημοκρατίας (1).
16) Είναι η πρώτη ομάδα που δημιούργησε τμήμα Ιππασίας στη Ρόδο.
17) Είναι η ομάδα που είχε για τρεις δεκαετίες γυναίκα έφορο υλικού, την γνωστή Χαριτίνη, που αφιέρωσε την ζωή της, με αγάπη και αφοσίωση στον Δωριέα.
18) Ο Δωριέας στην προσπάθεια τουριστικής προβολής της Ρόδου, διοργάνωσε (29/9/64), διεθνή καλλιστεία στο Ακταίο, παρουσία της “Μις Υφηλίου” και της “Μις Αμερικής”.
19) Είναι η ομάδα που σαν τον λύκο προχωρεί μόνη της. Ποτέ δεν συγχωνεύτηκε με άλλη ομάδα, πλην της “υποχρεωτικής” (από την χούντα) το έτος 1967, για την δημιουργία του ΑΣ Ρόδος.
20) Είναι η ποδοσφαιρική ομάδα, που είχε και συντηρούσε επί 13 χρόνια (1994-2007), χωρίς οικονομική συνδρομή Ποδοσφαιρική Ακαδημία. Αυτή η γνωστή «Ακαδημία «των φτωχών», έβγαλε τον διεθνή Ντουρμισάι Φιόρι, τον Καντιμοίρη Γιώργο (Α εθνική), Καραγιάννη Βασίλη (Λοριάν) και άλλους ποδοσφαιριστές, που αγωνίσθηκαν σε εθνικές κατηγορίες.
21) Είναι η ομάδα που δεν έχει κάνει ποτέ ένσταση, τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ πραγματοποιεί πάντα, όλες τις διαθέσιμες αλλαγές των αθλητών της, εν ώρα αγώνα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
22) Είναι η μόνη ομάδα που κατέκτησε το εφηβικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου (2006), έχοντας μόνο νίκες, ενώ η Ανδρική της έπαιζε στην Γ κατηγορία.
23) Ο συγγραφέας Χονδρός Κυριάκος, έχει εκδώσει βιβλίο, με την ιστορία του Δωριέα, στην παρουσίαση του οποίου, έστειλε χαιρετισμό και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
24) Έχει τους μακροβιότερους (σε συνέχεια) προέδρους, τον Μίσιο Γαβριήλ (24 χρόνια) και τον Βογιατζόγλου Αναστάσιο (30 χρόνια).
Η ίδρυση
Επανερχόμαστε και αναφέρουμε ότι θρυλική ήταν η διαδικασία ίδρυσης καθώς ο Μίσιος μάζεψε παιδιά που έπαιζαν στις γειτονιές και τα έπεισε να συγκροτήσουν ποδοσφαιρική ομάδα, μάλιστα πλήρωσε ο καθένας από 2 ιταλικές λιρέτες (1.03€) για την αγορά της πρώτης μπάλας. Τα διαβάζουμε στις εποχές μας με τους χορηγούς, τους σπόνσορες και φαίνονται εξωπραγματικά, ήταν όμως η αλήθεια. Ως προς το τυπικό σκέλος στα ιδρυτικά μέλη ήταν ο αρχιμανδρίτης Γεράσιμος Σμυρνάκης, ο δικηγόρος Γιάννης Τσαβαρής και άλλοι σημαντικοί παράγοντες της δημόσιας ζωής, όχι απαραίτητα γνώστες του αθλητισμού, αλλά υποστηρικτές της ιδέας της συγκρότησης συλλόγων για συσπείρωση του ελληνικού στοιχείου στις δεδομένες συνθήκες. Ο Δωριέας διοργάνωσε κινηματογραφικές παραστάσεις για να ενισχύσει το ταμείο του συλλόγου.
Πρώτος αγώνας των εφήβων του Δωριέα ήταν στις 11 Ιανουαρίου 1925 με το 9ο Τάγμα Πεζικού των Ιταλών, οι οποίοι και επικράτησαν με 0-5.
Την 1/4/1928 σημειώνεται η δεύτερη ποδοσφαιρική συνάντηση του Δωριέα με τους Ιταλούς κατακτητές, στο στρατόπεδο των φασιστών, με μεγάλη προσέλευση θεατών και διαιτητή τον Ιταλό ανθυπασπιστή Παουζέλλι. Το πέναλτι που έδωσε ο ρέφερι στα τελευταία λεπτά του αγώνα έσωσε τους Ιταλούς από την ήττα και το αποτέλεσμα ήρθε 1-1. Γενικά η αντιμετώπιση των Ιταλών στη διάρκεια αθλητικών συναντήσεων δεν ήταν αυτή του «ευ αγωνίζεσθαι», αλλά σκληρή και επιθετική.
Oρισμένοι εκ των αντιπάλων του Δωριέα ήταν, η ομάδα του 9ου συντάγματος των Ιταλών, η ιταλική ομάδα Βελότσι (Veloci), ο τουρκικός γυμναστικός σύλλογος, η ομάδα των Μακκαβαίων MACCABI (Εβραίοι της Ρόδου), η ιταλική Φάσσο (αποτελουμένη από φασίστες), η ομάδα Βαλιάντι (ομάδα αγγλικού πολεμικού πλοίου), κλπ
Με πρόσχημα τους αθλητικούς αγώνες με τους Ιταλούς, τα μέλη του Δωριέα παρακολουθούσαν και κατέγραφαν τις δυνάμεις, τις κινήσεις, τον οπλισμό και τα πολεμικά σχέδια των κατακτητών.
Ο σύλλογος δραστηριοποιήθηκε σε αρκετά σπορ όπως Ποδόσφαιρο, Πυγμαχία, Πάλη, Ποδηλασία, Καλαθόσφαιρα, Πετόσφαιρα, Στίβος, Ιστιοπλοΐα, Κωπηλασία.
Όπως συνέβη και με άλλα ροδιακά σωματεία, μέσω του αθλητισμού η νεολαία του νησιού με τη συμμετοχή της αντιστάθηκε στα σχέδια του εξιταλισμού της και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, γεγονός που έγινε αντιληπτό από τους Ιταλούς και προχώρησαν τόσο στη διάλυση των σωματείων, όσο και σε πιο βίαιες ενέργειες εξιταλισμού, ειδικά όταν τον Μάριο Λάγκο διαδέχτηκε ο Ντε Βέκι, στενός συνεργάτης του Μουσολίνι (Cesare Maria De Vecch – διαδέχτηκε το 1936 τον συγκριτικά με αυτόν «μετριοπαθή» Mario Lago).
Οι Ιταλοί το 1929 με αφορμή – πρόσχημα το “κύπελλο της δημαρχίας” (αγώνας δρόμου γύρω από τα τείχη του κάστρου 4 χλμ.) μετά από επεισόδια ανάμεσα στον Δωριέα και τον Διαγόρα αποφάσισαν την διάλυση των σωματείων. Τα δύο προηγούμενα χρόνια ο 1927 και 1928 το είχε κερδίσει ο Δωριέας. Τα επόμενα χρόνια (διαβάστε το σχετικό αφιέρωμα) ακολούθησαν προσπάθειες οργανωτικού ελέγχου του αθλητισμού και ακολούθως κλείσιμο γυμναστηρίων που λειτουργούσαν σαν τόποι συγκέντρωσης και ζύμωσης της νεολαίας.
Πριν διαλύσουν οι Ιταλοί τα ελληνικά σωματεία είχε δημοσιευτεί πρόσκληση για διαγωνισμό ως προς τη σύνθεση του ύμνου της ομάδας.
Οι άστεγοι λόγω της διάλυσης των συλλόγων, αθλητές σε μεγάλο βαθμό προσχώρησαν το 1931 στον ΑΡΣ που ίδρυσε ο Γαβριήλ Μίσιος. Συνεχείς ήταν οι προσπάθειες διάλυσης από τους Ιταλούς, αλλά και συνεχείς οι προσπάθειες αναβίωσης.
ένα πολύτιμο βιβλίο από τον Κυριάκο Μιχ. Χονδρό
Η απόπειρα ελέγχου των Ιταλών και στον αθλητισμό, το 1934-35, οδήγησε στη διάλυση ελληνικών αθλητικών σωματείων και την ίδρυση τεσσάρων ομάδων την Φερτ που στελέχωναν Καθολικοί, την Βριτούς που στελέχωναν Μουσουλμάνοι, τον ΑΡΣ που στελέχωναν Καθολικοί και την GER που στελέχωναν Ισραηλίτες. Ο Δωριέας και ο Διαγόρας με αστυνομική διάταξη τέθηκαν σε αργία.
Οι φίλαθλοι δεν πήγαιναν στο γήπεδο και έτσι οι ελεγχόμενες από τους Ιταλούς διοργανώσεις δεν καταγράφουν απήχηση στον τοπικό πληθυσμό.
Στη διάρκεια του πολέμου ο αθλητής του Δωριέας Αλέξανδρος Διάκος, (γεννήθηκε στη Χάλκη το 1911), που ήδη από το 1929 είχε φύγει για την Αθήνα για να καταταγεί στη σχολή Ευελπίδων, πολέμησε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και έπεσε ηρωϊκά μαχόμενος με το βαθμό του υπολοχαγού του πεζικού, την 1η Νοεμβρίου, 1940 στο λόφο Τσούκα. Ο Αλέξανδρος Διάκος πριν τον πόλεμο μαζί με άλλους μαθητές είχαν κατεβάσει στο Βενετόκλειο λύκειο της Ρόδου την ιταλική σημαία. Θυμίζουμε ότι έχουμε αναφερθεί σε άλλα αφιερώματα στην παρουσία και συμμετοχή του συντάγματος Δωδεκανησίων εθελοντών στον πόλεμο, καθώς προέρχονταν από περιοχή που «ανήκε» στους εμπόλεμους με την Ελλάδα, Ιταλούς.
Μεταπολεμικά, μεταφέρθηκαν τα οστά του στη Ρόδο, όπου και υπάρχει ο ανδριάντας του, έργο του γλύπτη Βαλσάμη.
άγαλμα Διάκου
Επίσης ο ιδρυτής του Δωριέα Γαβριήλ Μίσιος, συνελήφθη από τις κατοχικές αρχές, δικάστηκε και εξορίστηκε στην Τήλο από το 1940 έως το 1942. Επίσης επί κατοχής αν και τυπικά διαλυμένος ο σύλλογος, ανέπτυξε πολιτιστικές δράσεις για τη στήριξη του πληθυσμού, φαινόμενο που το έχουμε δει και από άλλα ροδιακά σωματεία εκείνης της περιόδου, που δείχνει ότι η θέλησή τους για ζωή και απελευθέρωση δεν εξαντλούνταν στις «τυπικές αποφάσεις» των κατακτητών που τις κουρέλιαζαν με τη δράση τους.
Στον κοινωνικό τομέα ο σύλλογος στη διάρκεια της ζωής του, έχει στηρίξει οικονομικά Δωδεκανήσιους φοιτητές, βοήθησε τους σεισμοπαθείς της Κορίνθου, συνέδραμε για την αναστήλωση Ορθόδοξων εκκλησιών.
Η συνθηκολόγηση των Ιταλών το 1943 έπαιξε το ρόλο της στην επανεμφάνιση των ελληνικών ομάδων μέσα στην κατοχική περίοδο με τους Γερμανούς να κάνουν κουμάντο στη Ρόδο. Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Γαβριήλ Μίσιος επανίδρυσε το 1945 το Δωριέα που ήταν και στα ιδρυτικά σωματεία της Ε.Π.Σ. Δωδεκανήσου το 1947, στην οποία μάλιστα πρώτος πρόεδρος ήταν ο Γαβριήλ Μίσιος. Δέκα αθλητικά σωματεία επανιδρύθηκαν επίσημα, μετά τα μαύρα χρόνια των απαγορεύσεων, μεταξύ αυτών και ο Δωριέας.
Τα Δωδεκάνησα δεν ενσωματώθηκαν αμέσως μετά την ήττα των Γερμανών, αλλά πέρασαν το στάδιο της αγγλικής κατοχής και της προπαγάνδας για αυτονομία και συνεργασία με την βρετανική κοινοπολιτεία. Μέσα σε αυτό το κλίμα που οι σύμμαχοι ντύθηκαν δυνάστες οι άνθρωποι του αθλητισμού κατάφεραν να κερδίσουν την επανίδρυση των συλλόγων, έτσι ο Δωριέας και άλλα 10 σωματεία ξαναπήραν ζωή.
Μοναδική και συγκλονιστική ήταν η ενέργεια του Δωριέα να επιστρέψει το 1956 την αγγλική σημαία (αποδέκτης ο Άγγλος πρόξενος της Ρόδου, Χερστ στις 22 Μαρτίου 1956) του Βρετανικού πολεμικού «Λόντον» – δώρο μετά από φιλικό αγώνα, τον Ιούλιο του 1950. Η πράξη αυτή έγινε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις βαναυσότητες που διαπράττουν οι Άγγλοι στη Κύπρο. Την επιτροπή του Δωριέα αποτελούσαν οι Γαβριήλ Μίσιος, Άγγελος Καραγιαννίδης, Αποστόλης Μανωλακάκης, Δημήτρης Σαρρής, Αντώνης Οικονομάκης και Κ. Μελλίνης.
24 Μαρτίου 1956 εφημ.ΕΜΠΡΟΣ
Στη δεκαετία του 1960 ο σύλλογος είχε τρεις παρουσίες τις περιόδους 1963-64, 1965-66, 1966-67. Οι επιλογές της δικτατορίας 1967-1974 στο ποδόσφαιρο με διαλύσεις, συγχωνεύσεις, μετονομασίες συλλόγων και αναδιαρθρώσεις κατηγοριών, είχαν σαν επίπτωση την υποχρεωτική συγχώνευση Δωριέα, Διαγόρα και Ροδιακού για τη δημιουργία του Α.Σ. Ρόδος.
Όπως συνέβη σε πληθώρα περιπτώσεων σε όλη την Ελλάδα, οι σύλλογοι που μπήκαν υποχρεωτικά στο «γύψο», επανήλθαν στα μεταδικτατορικά χρόνια. Στις μέρες μας ο Δωριέας αγωνίζεται στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Δωδεκανήσου.
Πηγή ΕΡΤ
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
