Ο ήλιος που βγήκε τις τελευταίες ημέρες αντιμετωπίστηκε από πολλούς κατοίκους της ηλιόλουστης χώρας μας ως ενθαρρυντικό σήμα πως βγήκαμε από την παρατεταμένη περίοδο βροχών του φετινού χειμώνα, που όχι μόνο μας «μούλιασε», αλλά προκάλεσε και μεγάλα προβλήματα με πλημμύρες και καταστροφές. Το νερό της βροχής όμως μπορεί να είναι ευλογία για τον τόπο, αναλόγως βέβαια του τρόπου που θα πέσει, αλλά και του τρόπου που οι κοινωνίες το υποδέχονται και το αξιοποιούν.
Ας ξεκινήσουμε από τα στοιχεία: πόσο βροχερή ήταν η φετινή περίοδος, από τον Οκτώβριο του 2014 έως τον Μάρτιο του 2015; Τα στοιχεία που παραθέτουμε προέρχονται από το Meteonet / Υδρολογικό Παρατηρητήριο Αθηνών, το οποίο λειτουργεί το Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και αφορούν την περιοχή της Αττικής. Τι βλέπουμε λοιπόν; Καταρχήν, πως φέτος έπεσε πραγματικά πολύ νερό. Τα 198 χιλιοστά που μετρήθηκαν κατά μέσο όρο στην Αττική τον Δεκέμβριο του 2014 είναι αναμφισβήτητα πολύ υψηλή βροχόπτωση, όπως και τα 114,5 τον Μάρτιο του 2015. Το υδρολογικό έτος 2014-2015, με στοιχεία μέχρι τον Μάρτιο 2015, έχει φτάσει ήδη στην τέταρτη θέση από άποψη βροχόπτωσης την τελευταία δεκαετία, έχοντας όμως αρκετούς μήνες ακόμα για να ολοκληρωθεί η χρονιά. Το υδρολογικό έτος 2010-2011 με 633,78 χιλιοστά μέσης ετήσιας βροχόπτωσης είναι το πιο υγρό των τελευταίων χρόνων, ενώ βροχερή ήταν και η προπέρσινη χρονιά (2012-13, 611,39 χιλιοστά). Τα πιο «στεγνά» έτη ήταν το 2011-12 (413 χιλιοστά βροχής) και το 2007-08, με 430 χιλιοστά. Αξίζει όμως να σημειώσουμε πως το εξάμηνο Οκτώβριος – Μάρτιος του 2014-15 ήταν πιο βροχερό (και μάλιστα αρκετά) από το αντίστοιχο εξάμηνο της χρονιάς 2010-11, 544,44 έναντι 452,8 χιλιοστών. Πιο βροχερό το εξάμηνο που μας πέρασε από το αντίστοιχο εξάμηνο της πιο βροχερής χρονιάς στη δεκαετία. Και μόνο απ’ αυτό καταλαβαίνουμε πως έπεσε πολλή βροχή στην Αττική φέτος. Οχι εξωπραγματικές ποσότητες, αλλά υψηλές.
Το κρίσιμο ζητούμενο βέβαια είναι τι γίνεται με το νερό της βροχής. Εάν και πόσο αξιοποιείται και βεβαίως τι μέτρα λαμβάνονται για να μην προκληθούν πλημμύρες και καταστροφές. «Δεν υπάρχει διαχείριση του νερού στην Ελλάδα. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια», απαντά χωρίς περιστροφές η κ. Μαρία Μιμίκου, καθηγήτρια στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και διευθύντρια του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων. Η κ. Μιμίκου περιγράφει την απαράδεκτη κατάσταση που υπάρχει στον τομέα των υδατικών πόρων. «Η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας υποχρέωνε να διαμορφώσουμε μελέτες Διαχείρισης Υδατικών Λεκανών. Αφού καθυστερήσαμε για χρόνια και μας απείλησε με παραπομπές στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, παραδώσαμε το 2012 τις 12 από τις 14. Ακόμα οι μελέτες για την Κρήτη και τα νησιά δεν έχουν κατατεθεί. Στην πραγματικότητα όμως και οι μελέτες Διαχείρισης που κατατέθηκαν είχαν επιφανειακές προσεγγίσεις, χωρίς ιδιαίτερη αξία ώστε να παρθούν αποφάσεις για τη διαχείριση των υδάτων».
Δόθηκαν για να δοθούν, για να μην υποστεί η Ελλάδα κάποια καταδίκη.
«Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει συνολική προσέγγιση του θέματος του νερού, επικρατεί τομεακή χρήση. Το 86% των υδάτων είναι αγροτικό νερό, χρησιμοποιείται δηλαδή στον αγροτικό τομέα και το διαχειρίζεται το εκάστοτε υπουργείο Γεωργίας ή Αγροτικής Ανάπτυξης. Ας σημειωθεί πως στις ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και σε εκείνες με ανεπτυγμένο γεωργικό τομέα (Γαλλία, Ισπανία) το αγροτικό νερό δεν ξεπερνά το 50% του συνόλου. Το νερό των υδροηλεκτρικών σταθμών το διαχειρίζεται αποκλειστικά η ΔΕΗ και το αντίστοιχο υπουργείο. Υπάρχουν επίσης οι εταιρείες ύδρευσης. Δεν υπάρχει συντονισμός ανάμεσα στις υπηρεσίες αυτές. Ο καθένας κινείται μόνος του», τονίζει η κ. Μιμίκου.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων δεν μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο. «Δεν υπάρχει πολιτική για το νερό στην Ελλάδα, άρα δεν αντιμετωπίζεται ουσιαστικά και το θέμα της αξιοποίησης του βρόχινου νερού», υπογραμμίζει η καθηγήτρια του ΕΜΠ. Μετράμε κάθε χρόνο τα ύψη της βροχής, αλλά και το μέγεθος της έλλειψης πολιτικής.
Πλημμύρες σε Αιγαίο, Ηπειρο
Υψηλά επίπεδα βροχοπτώσεων είχαμε φέτος σε πολλά σημεία της χώρας. Για παράδειγμα, το τριήμερο 30-31 Ιανουαρίου-1η Φεβρουαρίου 2015, η ποσότητα της βροχής έφτασε σε πολύ υψηλά επίπεδα, συχνά ξεπερνώντας μέσα σε τρεις ημέρες το νερό που έπεφτε έναν ολόκληρο μήνα κατά μέσο όρο. Ετσι, μετρήθηκαν 350 χιλιοστά βροχής στην Τύρια Ιωαννίνων, 345 χιλιοστά στα Δερβίζιανα Ιωαννίνων, 315 χιλ. στον Καταρράκτη Αρτας και 310 χιλ. στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας. Γενικά, το πέρασμα της βροχής ήταν πολύ έντονο φέτος σε όλη τη Δυτική Ελλάδα (και ειδικά στην Ηπειρο), αλλά και στα νησιά του Αιγαίου, καθώς και την Κρήτη.
Στην Ηπειρο, τα πλημμυρικά φαινόμενα έλαβαν μεγάλη έκταση, καθώς η έντονη και παρατεταμένη βροχόπτωση συνδυάστηκε με υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες, που οδήγησαν σε λιώσιμο του χιονιού.
Προωθήθηκαν έτσι στις λεκάνες απορροής και στα ρέματα μεγάλοι όγκοι νερού. Είχαν προηγηθεί αρκετές βροχοπτώσεις το τρίτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, με αποτέλεσμα το έδαφος να είναι κορεσμένο. Βάσει
αυτών, δεν είναι τυχαίο πως και τα τέσσερα ποτάμια της περιφέρειας Ηπείρου (Αραχθος, Αχέροντας, Λούρος, Καλαμάς) παρουσίασαν πλημμυρικά φαινόμενα.
Στο άλλο άκρο της Ελλάδας, στον Εβρο, οι πλημμύρες οφείλονται στον συνδυασμό των υψηλών βροχοπτώσεων με την εισροή υδάτων από τη Βουλγαρία, όπου η υπερχείλιση της στάθμης σε υδροηλεκτρικά φράγματα οδήγησε σε απελευθέρωση μεγάλων ροών προς την Ελλάδα. Η ευρωπαϊκή οδηγία για τα διασυνοριακά ύδατα δεν προβλέπει δεσμευτικές συμφωνίες, με αποτέλεσμα το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας να εξαντλείται στην ενημέρωση.
Καθημερινή
