Σε μία εφ΄ όλης της ύλης συνέντευξη στη «δ», με την τριπλή ιδιότητα, του αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού Δωδεκανήσου, του προέδρου της Ένωσης Τουριστικών Γραφείων Δωδεκανήσου και του ξενοδόχου, ο Χρήστος Μιχαλάκης, μιλάει όλα τα θέματα της επικαιρότητας γύρω από τον τουρισμό και τον πολιτισμό.
Ο κ. Μιχαλάκης αναφέρεται μεταξύ άλλων στην πορεία που θα έχει το τουριστικό καλοκαίρι 2024 στην περιοχή μας, που -εκτός απροόπτου- προδιαγράφεται με τους καλύτερους οιωνούς, για τα οφέλη του πρωτοποριακού project “The Rhodes-Co Lab», που υλοποιείται από τον τουριστικό κολοσσό TUI και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με τον ολιστικό μετασχηματισμό της Ρόδου σε έναν βιώσιμο τουριστικό προορισμό, συγκεντρώνοντας τα διεθνή βλέμματα ανά την υφήλιο, αφού υλοποιείται για πρώτη φορά, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, για το Τέλος Ανθεκτικότητας, για το ζήτημα του υπερκορεσμού, εξω-ξενοδοχειακό κόστος, την έλλειψη προσωπικού στον ξενοδοχειακό κλάδο, την εποχικότητα κλπ.
• Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι μπήκαμε δυναμικά στη νέα σεζόν. Τα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας προμηνύουν σταδιακή αύξηση και τον Μάιο ή θα παρατηρηθούν και σκαμπανεβάσματα μέχρι να πιάσουμε τα μέσα Ιουνίου;
Είναι γεγονός ότι έγινε ένα πολύ δυνατό ξεκίνημα και τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν σταθερή ανοδική πορεία. Βέβαια, η κρίση στις σχέσεις Ισραήλ – Ιράν «φρέναρε» κάπως τις αφίξεις από το Ισραήλ, αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό. Η συνολική εικόνα πάντως είναι πολύ ικανοποιητική για την περίοδο που διανύουμε.
• Φέτος οι κρατήσεις σε γενικό επίπεδο φαίνονται να κινούνται σε ήπια αύξηση από το 2023. Πώς εκτιμάται ότι θα κινηθεί συνολικά η χρονιά;
Εκτός απροόπτου, (παράμετρο που τα τελευταία χρόνια, λόγω των διεθνών εξελίξεων, φυσικών καταστροφών κλπ., οφείλουμε να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας), όλες οι ενδείξεις κατατείνουν σε μια εξίσου δυνατή σεζόν για τη Ρόδο. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι οι αφίξεις θα ξεπεράσουν τα 2,7 εκατομμύρια.
Αυτό που αποκαλείτε «ήπια αύξηση» είναι στην πραγματικότητα ένα ακόμα ρεκόρ για τη Ρόδο. Λάβετε υπόψιν σας ότι, μετά το ρεκόρ αφίξεων που σημειώθηκε το 2022, το οποίο θεωρήσαμε ως αντίδραση των ταξιδιωτών λόγω της περιόδου εγκλεισμού από τον κορωνοϊό, είχαμε την πεποίθηση ότι ακόμα κι αν το 2023 σημειωνόταν μια μικρή κάμψη θα έπρεπε και πάλι να είμαστε ευχαριστημένοι. Τελικά, όχι μόνο δεν σημειώθηκε κάμψη, αλλά κατακτήσαμε νέες κορυφές σε όλους τους μετρήσιμους τουριστικούς δείκτες. Σταθερά τα τελευταία χρόνια, κάθε χρονιά αποτελεί το κατεξοχήν σημείο αναφοράς για την επόμενη. Το ίδιο, όπως όλα δείχνουν, θα σημειωθεί και φέτος.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το τουριστικό προϊόν της Ρόδου αποδεικνύει αξιοσημείωτη αντοχή και προσαρμοστικότητα σε ένα διεθνές περιβάλλον δύσκολο, απρόβλεπτο, διαρκώς μεταβαλλόμενο και πολύ ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Αυτό προφανώς δεν είναι τυχαίο. Είναι αποτέλεσμα της εξαιρετικής συνεργασίας και ωριμότητας που επιδείξαμε όλοι οι εμπλεκόμενοι στις προκλήσεις και κρίσεις των προηγούμενων χρόνων.
Η επιτυχής αντιμετώπιση των κρίσεων, όπως η πανδημία και οι πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού, η πρωτοποριακή και δυναμική ψηφιακή καμπάνια της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (που έφερε την Ρόδο το 2023 στην πρώτη θέση παγκοσμίως στις τουριστικές αναζητήσεις στην Google), αλλά και το υψηλής ποιότητας προϊόν σε συνάρτηση με τον επαγγελματισμό που διέπει τον τουριστικό κλάδο στο νησί, πετυχαίνουν κάθε χρόνο αυτά τα αποτελέσματα.
• Στην αγορά αναπτύσσεται προβληματισμός για το Τέλος Ανθεκτικότητας. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ενώ θα έπρεπε να ασκηθούν πιέσεις για τη μείωση του ΦΠΑ στη διαμονή, αντ’ αυτού βρεθήκαμε και με το Τέλος Ανθεκτικότητας. που μάλιστα μπαίνει στα ταμεία του κράτους.
Όπως έχω ξαναδηλώσει για το θέμα αυτό, η Πολιτεία πρέπει να αλλάξει την οπτική με την οποία αντιμετωπίζει τον τουρισμό, και στην προκειμένη περίπτωση, τον ξενοδοχειακό κλάδο. Ανέκαθεν θεωρείτο ότι ο τουρισμός είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να γεμίσουν τα ταμεία του κράτους. Η πεποίθηση αυτή πρέπει επιτέλους να αλλάξει. Μια πεποίθηση που θα την χαρακτήριζα τιμωρητική. Πρέπει να τονιστεί ότι ο τουρισμός κράτησε όρθια την εθνική μας οικονομία μετά την πανδημία και η χώρα σταδιακά επανήλθε στην κανονικότητα. Η ανταγωνιστικότητα του προϊόντος μας πρέπει να διαφυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού.
Από εκεί και πέρα, αν το Τέλος Ανθεκτικότητας ήρθε για να μείνει, θα πρέπει να διατεθεί αποκλειστικά για τον σκοπό για τον οποίο επιβλήθηκε. Σε υποδομές και δράσεις που αφορούν την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις αυτής και όχι για να καλυφθούν άλλες ανάγκες κεντρικά. Γνωρίζετε ότι, ως περιφερειακό συμβούλιο, πήραμε την απόφαση να διεκδικήσουμε το 75% από τις εισπράξεις του Τέλους για λογαριασμό των δήμων του Νοτίου Αιγαίου, καλύπτοντας με τον τρόπο αυτό την απουσία των τομεακών προγραμμάτων των υπουργείων στα νησιά μας. Με την ευκαιρία, να σας τονίσω εδώ πόσο κρίσιμη είναι η σύμπνοια και η συνεργασία όλων μας σε τόσο σοβαρά θέματα. Όσες φορές συνεργαστήκαμε, διαπρέψαμε. Ας αποτελέσει πυξίδα για το μέλλον αυτό. Σε τέτοιες εποχές, προσωπικές ατζέντες και μικροπολιτικές δεν έχουν θέση.
• Η κλιματική κρίση είναι κάτι που απειλεί την υφήλιο. Εμείς πρωτοπορούμε σε αυτό που διεκδικεί κάθε χώρα τη βιωσιμότητα στον τουρισμό. Έχουν συνειδητοποιήσει οι εμπλεκόμενοι στην τουριστική αγορά το σημαντικό project “The Rhodes-Co Lab» ως προς τα οφέλη;
Είμαστε πραγματικά πολύ τυχεροί που ο παγκόσμιος τουριστικός κολοσσός της TUI επέλεξε τη Ρόδο για να αποτελέσει το πρώτο παγκοσμίως παράδειγμα ολιστικού μετασχηματισμού σε βιώσιμο και αειφόρο τουριστικό προορισμό σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο μέσα από το project “The Rhodes Co – Lab”. Είναι η μεγάλη μας ευκαιρία. Καθοριστικό ρόλο για την επιλογή της Ρόδου έπαιξε η αντιμετώπιση των κρίσεων που επέδειξε στην διεθνή κοινότητα στηριζόμενη στην οργάνωση, την σοβαρότητα, την υπευθυνότητα και τα γρήγορα αντανακλαστικά. Από εκεί και πέρα, οι εργασίες που έχουν ολοκληρωθεί σε καίρια ζητήματα όπως είναι η ύδρευση του νησιού με την ολοκλήρωση και λειτουργία του Φράγματος Γαδουρά, το έργο του ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου όσον αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων, έπαιξαν κι αυτά το ρόλο τους. Φυσικά, και το γεγονός ότι εδώ υπάρχουν αξιόπιστοι συνομιλητές τούς οποίους μπορείς να εμπιστευτείς κατά την πορεία υλοποίησης του προγράμματος.
Η φήμη της Ρόδου που σχετίζεται με το project έχει ήδη αρχίσει να παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις στο διεθνές ακροατήριο, για το οποίο, κριτήριο επιλογής προορισμού, αποτελεί η ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον. Η τουριστική αγορά της Ρόδου το έχει συνειδητοποιήσει, γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να προσαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό σε περιβαλλοντικά πρότυπα. Βλέπουμε, άλλωστε, να υπογράφονται το ένα μετά το άλλο τα μνημόνια συνεργασίας, όπως με το ΕΒΕΔ και την ΕΞΡ, κι έπονται κι άλλα. Καθοριστικής σημασίας είναι να το συνειδητοποιήσει ολόκληρη η τοπική κοινωνία, καθώς όλοι ανεξαιρέτως είμαστε συμμέτοχοι σε αυτό το μεγάλο στοίχημα. Βεβαίως και η ελληνική κυβέρνηση. Είδαμε προ ημερών στην παρουσίαση του project “The Rhodes Co – Lab” στην Αθήνα να ανακοινώνεται από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ η επίσπευση της ενεργειακής μετάβασης της Ρόδου, εξέλιξη πολύ σημαντική, διότι δε νοείται παγκόσμιο πρότυπο βιώσιμου τουρισμού με δύο συμβατικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος σε λειτουργία.
• Ένα από τα «γκρίζα» σημεία που δημιουργούν αρνητικές εντυπώσεις στους επισκέπτες μας οφείλεται στο εξω-ξενοδοχειακό κόστος. Έχουμε καταφέρει να το μειώσουμε ή συνεχίζουν τα παράπονα στο θέμα της ακρίβειας και των χρεώσεων στους τουρίστες;
Θίγετε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Η αντιμετώπισή του εναπόκειται στον έλεγχο της αγοράς αλλά πρωτίστως στην κουλτούρα του εκάστοτε επιχειρηματία που επιλέγει το πρόσκαιρο όφελος διά μέσου των υπέρογκων χρεώσεων και της αισχροκέρδειας. Πρέπει να αντιληφθεί ότι έτσι δυσφημεί τον προορισμό και εν τέλει πυροβολεί τα πόδια του. Σήμερα, με τη δύναμη των social media, τέτοια περιστατικά παίρνουν ταχύτατα τεράστια δημοσιότητα και, ναι, μπορούν να καταστρέψουν τον τουρισμό μιας περιοχής. Ο επισκέπτης δεν θα διστάσει να γυρίσει την πλάτη και ταυτόχρονα να μοιραστεί την κακή εμπειρία του με χιλιάδες άλλους.
• Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν προ ημερών στην Τενερίφη κατά του μαζικού τουρισμού, ζητώντας από τις αρχές να προχωρήσουν σε προσωρινούς περιορισμούς στις αφίξεις τουριστών, για να ανακόψει την ραγδαία άνοδο των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων θερινών κατοικιών και της κατασκευής ξενοδοχείων που αυξάνουν το κόστος στέγασης για τους κατοίκους. Μήπως τελικά και εμείς θα πρέπει να δούμε σοβαρά το ζήτημα του υπερκορεσμού και να σταματήσουμε για μια περίοδο την δόμηση κι άλλων κλινών στο νησί της Ρόδου;
Εδώ αναφέρεστε σε δύο διαφορετικά θέματα. Το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης θα πρέπει να το εξετάσει σοβαρά η πολιτεία, διότι, πράγματι, αποτέλεσμα αυτού είναι το οξύ στεγαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών, πρόβλημα με σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις που όλοι αντιλαμβανόμαστε. Από εκεί και πέρα, ο υπερτουρισμός, για τον οποίον πολύς λόγος γίνεται τελευταία, είναι ένας όρος που δεν ευσταθεί, διότι πολύ απλά δεν αποτελεί μονάδα μέτρησης κι έχει πάρα πολλές παραμέτρους. Την άποψή μου επί του συγκεκριμένου θέματος την έχω εκφράσει πολλές φορές.
Κατά τη γνώμη μου, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εποχικότητα. Όταν το 75-77% του τουριστικού ρεύματος συγκεντρώνεται στο διάστημα Ιουνίου – Σεπτεμβρίου, είναι αναμενόμενο ότι οι υποδομές του νησιού θα πιεστούν υπερβολικά. Το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα 2022 – 2023 (Ιούνιο – Σεπτέμβριο) είχαμε σχεδόν 1,9 εκ. επισκέπτες, αριθμό ίσο με το σύνολο επισκεπτών κατά τη διάρκεια όλου του έτους το 2014 – 2015. Αυτό όμως δεν ισχύει για τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου. Επιπλέον, ο προβληματισμός για την φέρουσα ικανότητα του προορισμού που διατυπώνουν ορισμένοι, συχνά υποκρύπτει την προσπάθεια να αποκρυφθούν οι ελλείψεις ή η δυσλειτουργία των υποδομών. Συνεπώς, η απάντησή μου για τον υπερτουρισμό είναι να υπάρξει μια πιο ισορροπημένη κατανομή του εισερχόμενου τουρισμού, κι αυτός άλλωστε θα πρέπει να είναι ο στόχος μας, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση και ενίσχυση των υποδομών μας.
• Πόσο αληθές είναι να μιλάς για αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών, όταν το μεγαλύτερο πρόβλημα πλέον εντοπίζεται στην έλλειψη προσωπικού;
Το πρόβλημα με την έλλειψη προσωπικού δεν υφίσταται μόνο στην Ελλάδα και δεν αφορά μόνο τον τουρισμό. Τα δεδομένα στην αγορά εργασίας στην μετά covid εποχή έχουν αλλάξει. Όσον αφορά τον κλάδο του τουρισμού, έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να ξαναγίνει ελκυστικός. Σε τοπικό επίπεδο, έχουμε ίσως την καλύτερη κλαδική σύμβαση εργασίας πανελλαδικά, η οποία, πέραν των οικονομικών απολαβών, διασφαλίζει και τις συνθήκες εργασίας και διαμονής. Μόνη της όμως δεν επαρκεί. Πρέπει η Πολιτεία να εξετάσει το θέμα της εποχικότητας. Επίσης, ένα μείζον εθνικό πρόβλημα αποτελεί η μείωση και γήρανση του πληθυσμού, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του εργατικού δυναμικού της χώρας μας η οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη με την αύξηση των θέσεων εργασίας.
• Με την ιδιότητα του αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού, φαντάζομαι ότι ο πρώτος σας στόχος είναι η διασύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό.
Σε έναν τόπο όπως η Ρόδος – το ίδιο ισχύει βέβαια και για όλα τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, δεν μπορείς να δεις τον τουρισμό σε διαχωρισμό από τον πολιτισμό. Είναι ούτως ή άλλως άρρηκτα συνδεδεμένα. Υπό αυτό το πρίσμα, στόχος μου από την θέση του αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού είναι η ανάδειξη του ανεκτίμητου πολιτιστικού κεφαλαίου του Δωδεκανησιακού νησιωτικού συμπλέγματος, που περιγράφεται από το τρίπτυχο «εξωστρέφεια – συνέργειες – συνεργασίες». Άλλωστε, το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας είναι ο Πολιτισμός και προσφέρεται όσο τίποτα άλλο για τουρισμό εμπειρίας, κι εδώ, τα Δωδεκάνησά μας έχουν πολλά να δώσουν.
Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε την εξωστρέφεια που χρειάζεται για να ανακαλύψουν οι επισκέπτες μας αυτό τον πλούτο που υπάρχει στα νησιά μας, με απόλυτο σεβασμό, μέσα από την διαφύλαξη, διατήρηση και συνέχιση της τοπικής πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, τη διατήρηση των εθίμων και της λαϊκής παράδοσης, αλλά, ταυτόχρονα, σε συνδυασμό με την ανάδειξη της σύγχρονης δημιουργίας μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής κι ενεργοποίησης του τοπικού πληθυσμού των νησιών αλλά και των επισκεπτών τους.
Χρήστος Μιχαλάκης: «Κατακτήσαμε νέες κορυφές σε όλους τους μετρήσιμους τουριστικούς δείκτες»
