Στις 14 Οκτωβρίου 2014 εγκαινιάζεται στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου, η αναδρομική έκθεση: Ναυσικά Πάστρα 1921-2011, Τα σχέδια, τα γλυπτά και τα Θεωρητικά Κείμενα, με την παρουσίαση του συνολικού της έργου από το 1957 μέχρι τις αρχές των χρόνων 2000.
Η έκθεση πραγματοποιείται στη συνέχεια της ομώνυμης έκθεσης στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη
Η Ναυσικά Πάστρα γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1921 και τίμησε με το έργο της την πόλη της καταγωγής της και την πατρίδα της σε δεκάδες εκθέσεων και δημοσιεύσεων σε ευρωπαϊκά κέντρα. Στο διάστημα του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου εργάστηκε ως εθελόντρια νοσοκόμος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και τιμήθηκε με παράσημο, μετά τον πόλεμο, το 1949, τόσο από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό όσο και από το Υπουργείο Στρατιωτικών, για την συνεισφορά της στην πατρίδα. Το 1957 παρακολούθησε το σεμινάριο γλυπτικής του Ewald Mataré στo Salzburg της Αυστρίας και από τον ίδιο χρόνο σπούδασε γλυπτική στην Akademie der Bildenden Künste, στη Βιέννη, στο εργαστήριο του καθηγητή Fritz Wotruba από όπου και αποφοίτησε το 1962. Από το 1967 έως το 1973 παρακολούθησε το σεμινάριο “Κοινωνιολογίας της Τέχνης” του καθηγητή Jean Cassou στην École Pratique des Hautes Études, στο Παρίσι, όπου και παρέμεινε μόνιμα εγκατεστημένη μέχρι το 1984.
Η εργασία της Ναυσικάς Πάστρα ορίζεται από μαθηματικές σχέσεις και εκτυλίχθηκε ως η λογική ανάπτυξη ενός συλλογισμού. Αρχικά, από το 1957 έως το 1963 στη Βιέννη δημιούργησε σε πηλό, γλυπτά μελέτης της ανθρώπινης φιγούρας ως προς τους εσωτερικούς νόμους της ισορροπίας του σώματος μέσα στο χώρο και τα μετέφερε στη συνέχεια, σε γύψο, σε τσιμέντο και σε μπρούτζο. Η εργασία αυτή παρουσιάστηκε το 1963 στην πρώτη της ατομική έκθεση στην γκαλερί Würthle της Βιέννης. Εγκατεστημένη στο Παρίσι, από τα τέλη του 1963, εργάστηκε μέχρι το 1968 στη βαθμιαία απλοποίηση των παραστατικών μορφών του ανθρώπινου σώματος, διατηρώντας ως αντικείμενο της εργασίας, αυτές καθεαυτές τις σχέσεις μεταξύ τους, των όγκων-μορφών ως προς το χώρο. Αυτή την ενδιάμεση περίοδο πραγματοποίησε ένα μεγάλο αριθμό από σχέδια και μακέτες “περιβάλλοντος” και πειραματίστηκε σε καινούργια υλικά όπως ο πολυεστέρας. Η σειρά εργασιών Αναλογικά 1 (1968-1976), αντιπροσωπεύει την ακραία κατάληξη της απλοποίησης των μορφών στην εργασία της με τελικό όριο τις βασικές έννοιες του τετραγώνου και του κύκλου, των οποίων η ανάλυση των ιδιοτήτων καθοδήγησε και την επακόλουθη σύνθεσή τους μεταξύ τους, μέσω της διατομής τους.
Η διατομή του τετραγώνου και του κύκλου έδωσε τη μορφή “Σύνεκτρον”, για την οποία πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1970 στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, η εκ νέου σύνθεση της μορφής “Σύνεκτρον”, με το τετράγωνο και με τον κύκλο από τα οποία προήλθε, προκάλεσε την επόμενη μορφή-γλυπτό, “Τετράγωνο-κύκλος-Σύνεκτρον”, του οποίου η εκδοχή, ως μακέτα περιβάλλοντος 500 τ.μ., βραβεύθηκε το 1974, σε δημόσιο διαγωνισμό του Δήμου Μοntreuil του Παρισιού μεταξύ 100 υποψηφίων καλλιτεχνών. Λίγο μετά, το 1976, το
γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού χρηματοδότησε ως παραγγελία αυτό το έργο-γλυπτό για το Mirepoix, στο νότο της Γαλλίας, στο Lycée Polyvalent, ως “γλυπτό-περιβάλλον” σε πέτρα εμβαδού 68 τ.μ. Αυτή η σειρά των εργασιών, σε σχέδια και σε μέταλλο, εξετέθη με την ονομασία Αναλογικά 1.
Με την ίδια πάντοτε μέθοδο της επαγωγικής ανάπτυξης των σχέσεων του τετραγώνου και του κύκλου και των διατομών τους, διαμορφώθηκε το επόμενο στάδιο της εργασίας (Αναλογικά 2, 1979-1982), όπου η Ναυσικά προσέθεσε στις δύο προηγούμενες γλυπτικές διαστάσεις στην επιφάνεια, του τετραγώνου και του κύκλου, ένα τρίτο εξωτερικό και νοητό περιφερόμενο κινητό σημείο που προσδιορίζει τις εκάστοτε σχέσεις τους με το χώρο: η συνέπεια ήταν τα επόμενα γλυπτά (οι “Συναρτήσεις”), να σηκωθούν από το επίπεδο και να μεταβληθούν σε γλυπτά χώρου.
Η εργασία της Ναυσικάς στο διάστημα τριάντα περίπου χρόνων από τα πρώτα της μαθηματικά γλυπτά της δεκαετίας 1960, χαρακτηρίζεται από τη συστηματική και από την έμμονη επεξεργασία ενός συγκεκριμένου και του ίδιου πάντοτε προβλήματος το οποίο είναι η συνεχής μεταβλητότητα του χώρου. Αυτή προκύπτει στο έργο της ως μια μορφή που τροποποιείται συνεχώς από την εκάστοτε μεταβολή των διαφορετικών συσχετισμών των οργανώσεων του ίδιου του χώρου, μεταξύ τους. Οι συσχετισμοί αλλάζουν, οι μορφές επίσης αλλάζουν, αλλά το σύστημα των σχέσεων παραμένει το ίδιο. Προέκυψαν γλυπτά τα οποία ήταν ταυτόχρονα οι υλοποιημένες αναλύσεις της εκάστοτε φάσης του εκάστοτε προβλήματος. Το έργο της Πάστρα εμφανίζεται ως μια συνεχής ανάλυση και διατύπωση της μεθόδου του, η οποία είναι η ίδια, στο κάθε φορά επόμενο, αντικείμενο επεξεργασίας.
΄Εργα της έχουν αποκτηθεί από το Ελληνικό και από το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, την Εθνική Πινακοθήκη, το ΄Ιδρυμα Ζωής και Γιάννη Σπυρόπουλου, το Μουσείο Γουλανδρή της Άνδρου, το Τελλόγλειο ΄Ιδρυμα Θεσσαλονίκης, τo Μουσείo της Helm (Πολωνία), τη Συλλογή C. Ruppert, Constructivist art in Europe after 1945 (Municipal Art Gallery Würzburg, Γερμανία), το Museum of Modern Art του Hünfeld (Γερμανία), το Mondriaanhuis Art Foundation, Amersfoort (Ολλανδία), τα Musées d’Art Contemporain του Montbéliard, στη Γαλλία. Εργο της επίσης υπάρχει στη Συλλογή του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου, στη Συλλογή Εμφιεζόγλου στην Αθήνα, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, -και σε άλλους δημόσιους θεσμούς. Τα τελευταία χρόνια έργα της είναι εγκατεστημένα στον τρίτο όροφο του κτηρίου της Commission, στις Βρυξέλλες και ανήκουν στη συλλογή της. Έχει πραγματοποιηθεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων για την εργασία της στον ελληνικό και στον ευρωπαϊκό, στον γενικό και στον ειδικευμένο τύπο. Επίσης, έχουν εκδοθεί εργασίες της από τις αριθμημένες συλλεκτικές εκδόσεις Blank Page του Λονδίνου και Mesure Art International του Βελγίου.
Η αναδρομική έκθεση της Ναυσικά Πάστρα στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου δεν είναι η πρώτη της συνεργασία με την Ρόδο. Το 2000 και το 2002 είχε λάβει μέρος στα συνέδρια στην Ρόδο, του Δικτύου FAM των Γυναικών Δημιουργών της Μεσογείου και το 2004 στην έκθεση του ίδιου Δικτύου των Γυναικών Δημιουργών, στην Τουρκία.
Με την ευκαιρία της έκθεσης εκδόθηκε ογκώδης κατάλογος (456 σελίδες) που περιλαμβάνει τους χαιρετισμούς της Υφυπουργού Πολιτισμού ΄Αντζελας Γκερέκου, η οποία και θα εγκαινιάσει την έκθεση, του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιώργου Χατζημάρκου, του Δημάρχου της Ρόδου Φώτη Χατζηδιάκου, του Προέδρου του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου δρ. Νικoλάου Φρόνα του Συμβούλου του Πρωθυπουργού καθηγητή Δημοσθένη Δαββέτα, της Προέδρου της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Μουσείου, Αθηνάς Σχινά και του τέως Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιάννη Μαχαιρίδη.
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η κα. Αθηνά Σχινά κριτικός και ιστορικός τέχνης.
Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 14 Οκτωβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου 2014 και συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
