Της Στεφανίας Σούκη
Το 2016 δεν ήταν η μοναδική χρονιά κατά την οποία αφίξεις και έσοδα στον ελληνικό τουρισμό κινήθηκαν σε αντίθετες κατευθύνσεις, ανοδικά οι μεν, πτωτικά τα δε. Απόκλιση στα δύο μεγέθη υπήρξαν ακόμη τρεις φορές κατά την τελευταία δωδεκαετία από το 2005 έως σήμερα, εν έτει 2007, 2010 και 2012, δηλαδή σε 4 από τις 12 χρονιές από το 2005.
Αυτό επισημαίνει στη μηνιαία ανάλυσή του το Sete Intelligence του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, σε μία προσπάθεια να αποτυπώσει τις αιτίες για την απόκλιση σε αφίξεις και εισπράξεις τη φετινή χρονιά των ρεκόρ των αφίξεων, για την οποία πολύς λόγος έχει γίνει φέτος λόγω της πτώσης των εισπράξεων στο εννιάμηνο του 2016 με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (-7,1%, στα 10,47 δισ. ευρώ, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι). Όπως επισημαίνει το Sete Intelligence, τις ίδιες χρονιές 2007, 2010 και 2012 υπήρξε επίσης απόκλιση των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων. Αντίθετα, δεν υπάρχει ούτε μια χρονιά που να παρατηρείται απόκλιση εσόδων και διανυκτερεύσεων.
«Κύριος παράγοντας συνεπώς του καθορισμού των εσόδων αποτελούν οι διανυκτερεύσεις και όχι οι αφίξεις. Η μέση ημερήσια δαπάνη έχει μείνει εντυπωσιακά σταθερή (70 – 75 ευρώ) τα 10 τελευταία χρόνια ενώ η μέση διάρκεια παραμονής έχει μειωθεί κατά -26% (από 10,7 σε 7,8 ημέρες), με την ΜΚΔ (Μέση κατά Κεφαλήν Δαπάνη) να ακολουθεί κατά πόδας με -22% (από 746 ευρώ σε 580 ευρώ).
Η πορεία το 2016
Φέτος, η απόκλιση της πορείας των αφίξεων και των εσόδων, βάσει της Έρευνας Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος, ανακόπηκε τον Σεπτέμβριο, αν και η Μέση κατά Κεφαλήν Δαπάνη παρέμεινε σημαντικά μειωμένη σε σχέση με πέρυσι.
Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 13,7% ενώ οι εισπράξεις κατά μόλις 2,3% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Η μείωση της ΜΚΔ δεν είναι μόνον ελληνικό φαινόμενο αλλά παρατηρείται και στους ανταγωνιστικούς προορισμούς αν και η μείωση της ΜΚΔ στην Ελλάδα τους μήνες αιχμής (Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο 2016) στη χώρα μας υπήρξε αισθητά υψηλότερη, πιθανόν λόγω προσφορών last minute.
Αξίζει να σημειωθεί πως αν η μείωση της ΜΚΔ στην Ελλάδα τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο είχε περιοριστεί στα επίπεδα του ανταγωνισμού, τα έσοδα των μηνών αυτών θα ήταν αυξημένα κατά 500 ευρώ έως 550 εκατ. ευρώ, δηλαδή δεν θα είχε υπάρξει μείωση εσόδων σε σχέση με πέρυσι.
Μείωση ταξιδιών εξωτερικού και δαπάνης από κύριες αγορές μας
Τέλος, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Phocuswright2 , η συνολική δαπάνη ανά άτομο από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία εμφανίζει σημαντική μείωση δαπάνης κατ’ άτομο σε Ευρώ, για τη χρονική περίοδο 2014-2016. Η θετική μεταβολή της ΜΚΔ (σε €) από τη Βρετανία μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην ανατίμηση της λίρας μεταξύ 2014 και 2016. Ακόμα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία φαίνεται ότι οι κάτοικοι των σημαντικών αυτών αγορών μας έστρεψαν την δαπάνη τους από τα ταξίδια εξωτερικού στα ταξίδια εσωτερικού.
Το Sete Intelligence σχολιάζει και την κριτική που έχει ασκηθεί εσχάτως αναφορικά με την απόκλιση σε έσοδα και αφίξεις:
«Τους τελευταίους μήνες, με αφορμή την απόκλιση τάσεων ταξιδιωτικών εσόδων (που μειώθηκαν) και αφίξεων από το εξωτερικό (που αυξήθηκαν), υπήρξαν εκτενείς αναφορές και δηλώσεις στον Τύπο και τα ηλεκτρονικά Μέσα, κατά πόσον αυτό μπορεί να ευσταθεί ή να οφείλεται σε σφάλμα στην μέτρηση ή σε κάποια άλλη αιτία. Μάλιστα, συχνά – ακόμα και από κατά τα άλλα έγκριτους αναλυτές και σχολιαστές – αναφέρθηκε ως πιθανή αιτία η φοροδιαφυγή από πλευράς των τουριστικών επιχειρήσεων.
Ξεκινώντας από το τελευταίο, το επιχείρημα αυτό είναι απολύτως έωλο αφού η Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος από την οποία προκύπτουν οι εκτιμήσεις ταξιδιωτικών εσόδων και αφίξεων βασίζεται αποκλειστικά σε ερωτηματολόγια σε επισκέπτες της χώρας (δείτε εδώ μια σύντομη παρουσίαση της μεθοδολογίας της Έρευνας Συνόρων). Οι επισκέπτες αυτοί δηλώνουν τι ξόδεψαν χωρίς να γνωρίζουν αν κάποιο μέρος της δαπάνης τους δεν δηλώθηκε από τις επιχειρήσεις στην εφορία. Άρα είναι παντελώς άτοπο να εξάγει κανείς με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Συνόρων της ΤτΕ το συμπέρασμα ότι τα έσοδα από τον τουρισμό μειώθηκαν λόγω φοροδιαφυγής. Επιπλέον, σε τεχνικό επίπεδο και σύμφωνα με τις πληροφορίες που λάβαμε από τους υπεύθυνους μελετητές της Έρευνας Συνόρων, η μεθοδολογία της δεν έχει αλλάξει από τότε που ξεκίνησε και συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να υποθέσει κανείς ότι η απόκλιση τάσεων εσόδων και αφίξεων μπορεί να οφείλεται σε σφάλμα ή αλλαγή στον τρόπο μέτρησης. Τα αίτια συνεπώς της παρατηρούμενης απόκλισης θα πρέπει να αναζητηθούν σε άλλους παράγοντες (π.χ. ΜΚΔ, διάρκεια παραμονής κ.τ.λ.)», επισημαίνει το Sete Intelligence.
