H Ελλάδα συνεχίζει να κατέχει τη θλιβερή πρωτιά στις υποθέσεις μη συμμόρφωσης με αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ), οι οποίες πλέον ανέρχονται σε 11. Έχει όμως κερδίσει …επάξια και τη δεύτερη θέση στην Ευρώπη σε αριθμό ανοιχτών υποθέσεων (27) παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι έως σήμερα, η χώρα μας έχει καταβάλλει 105 εκατ. ευρώ σε χρηματικές ποινές μόνο για υποθέσεις διαχείρισης αποβλήτων.
Η 14η ετήσια έκθεση του WWF Ελλάς με τίτλο «Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα» που φέτος εκδόθηκε σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική εταιρεία περιβαλλοντικού δικαίου «Νόμος + Φύση» και παρουσιάστηκε σήμερα στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, φέρνει στο φως μια πολύ δυσάρεστη εικόνα για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, όσον αφορά στη διαχείριση απορριμμάτων, οι χωματερές (ΧΑΔΑ – Χώροι Ανεξέλεγκτης Απόθεσης Απορριμμάτων) αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας, αν και είναι ελάχιστα τα διαθέσιμα και αξιόπιστα στοιχεία για τη συνολική τους εικόνα ανά τη χώρα. Με δεδομένες τις αποφάσεις με τις οποίες το Δικαστήριο της ΕΕ επιβάλλει στην Ελλάδα χρηματικές ποινές για μη συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο για τα απόβλητα (στερεά και υγρά) _ με χρονικά παλαιότερη την απόφαση C-378/13 για τη λειτουργία χωματερών _, έχει από το 2015 έως σήμερα καταβληθεί στην ΕΕ από τα κρατικά ταμεία το συνολικό ποσό των 104.232.715 ευρώ.
Ωστόσο, το ύψος των προστίμων, όπως φαίνεται, δεν είναι από μόνο του ικανό να αποτρέψει τη λειτουργία χωματερών και την παράνομη διαχείριση στερεών αποβλήτων σε αρκετές περιοχές της χώρας. Αν και δεν υποτιμάται η πρόοδος που έχει συντελεστεί, το πρόβλημα παραμένει, καθώς, όπως ανέφερε ο νομικός συντονιστής της οργάνωσης κ. Γιώργος Χασιώτης, εκτιμάται ότι κατά το 2018, περίπου 160.000 τόνοι στερεών αστικών αποβλήτων εξακολουθούν να καταλήγουν σε χωματερές.
Την εικόνα για το περιβάλλον στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, κ. Δημήτρης Καραβέλλας και η υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής της οργάνωσης κυρία Θεοδότα Νάντσου,συμπληρώνουν επιγραμματικά και οι παρακάτω αρνητικές εξελίξεις:
– Δάση: Η πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι κατέδειξε τις συνέπειες της αυθαίρετης και της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά και τις συνέπειες από ένα σύστημα δασοπυρόσβεσης που εξακολουθεί να βασίζεται στην καταστολή κι όχι στην πρόληψη. Παράλληλα, οι πρώτες σημαντικής έκτασης κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στιγματίστηκαν από την παράδοξη ταυτόχρονη νομιμοποίηση παρανομιών.
– Ενέργεια: Η δρομολόγηση της πώλησης λιγνιτικών στοιχείων της ΔΕΗ, διαιωνίζει την εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα από το κάρβουνο.
– Χωρικός σχεδιασμός: Η σκανδαλώδης κάλυψη με διατάξεις τυπικού νόμου διάφορων έργων και δραστηριοτήτων που στερούνται απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων εξυπηρετεί πλέον μεγάλους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας (πχ. ξενοδοχειακά καταλύματα, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σε μη διασυνδεδεμένα νησιά και λατομεία διάφορων κατηγοριών).
– Περιβαλλοντικός έλεγχος: Η υπηρεσία των επιθεωρητών περιβάλλοντος παραμένει εξαιρετικά υποστελεχωμένη και πολιτικά εξαρτημένη από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου περιβάλλοντος.
Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθούν και θετικές εξελίξεις που συνέβησαν τους περασμένους μήνες:
– Σημαντικό ορόσημο αποτελεί η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 και ο νόμος για τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Με την επέκταση αυτή, η Ελλάδα εκπληρώνει τον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο στόχο.
– Νευραλγικής σημασίας είναι και η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα χρηματοδοτείται από τα δημόσια έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων CO2. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που αξιοποιεί αυτά τα έσοδα για τη χρηματοδότηση της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο.
– Ο νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες που ανοίγει τον δρόμο για κοινωνική συμμετοχή στην αποκεντρωμένη παραγωγή ΑΠΕ.
– Μεταφορά στην εθνική νομοθεσία, της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με σαφή κατεύθυνση για ενιαία αντιμετώπιση του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου. Παραμένει ωστόσο, αδικαιολόγητη η μη κύρωση του πρωτοκόλλου για την παράκτια ζώνη.
Σχετικά με τους πράσινους πόρους, αν και πρόστιμα για περιβαλλοντικές παραβάσεις βεβαιώνονται, εντούτοις μόνο ένα πολύ μικρό μέρος φαίνεται πως εισπράττεται από το κράτος. Ειδικά σε σχέση με το Πράσινο Ταμείο, το ποσοστό των πράσινων πόρων που καταλήγει σε αυτό και μπορεί να διοχετευθεί σε δράσεις περιβαλλοντικής προστασίας παραμένει περιορισμένο στο ετήσιο 2,5%. Φέτος, για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε εξαίρεση, με αφορμή την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι. Από τον κρατικό προϋπολογισμό τα έσοδα με περιβαλλοντικό χαρακτήρα, μέρος των οποίων εισπράττεται υπέρ του Πράσινου Ταμείου, προβλέπεται ότι θα είναι για το 2018 περίπου στα 82 εκατ. ευρώ.
