Tου Γιάννη Μπαλάφα, Υφυπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης
“Στο προσκήνιο και πάλι ο σημαντικός ρόλος, αλλά και οι αδυναμίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το προσφυγικό ανέδειξε ρόλους, δυνατότητες αλλά και προβλήματα. Δοκιμάστηκαν δομές και αντοχές όλων, κυρίως Δήμων και Περιφερειών.
Το Υπουργείο Εσωτερικών και εγώ προσωπικά ως αρμόδιος υφυπουργός, νοιώθουμε ευτυχείς διότι η πλειονότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στάθηκε με εμφαντικά θετικό τρόπο στο ύψος των περιστάσεων. Ανέδειξε τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη, ως καθοριστικά στοιχεία της δράσης της. Οι εξαιρέσεις βεβαίως είναι υπαρκτές και θα κριθούν…
Την ίδια στιγμή προκύπτουν ερωτήματα: Η σημερινή δομή και λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, αλλά και στις προκλήσεις του μέλλοντος; Όλα αυτά φτάνουν με τη μορφή αγωνιωδών ερωτημάτων, λόγω της ιδιότητάς μου ως υφυπουργός με αρμοδιότητα την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Απόφαση και πρόθεσή μας είναι να προχωρήσουμε σε διαβουλεύσεις για ριζικές αλλαγές στο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτι που δεν έγινε με τον «Καλλικράτη». Δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιοριστούμε σε μια απλή νομοθετική παρέμβαση. Η νέα αυτή μεταρρύθμιση οφείλει να αναβαθμίσει λειτουργικά τον πρώτο και τον δεύτερο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά κυρίως να ενισχύσει την αυτοτέλειά τους και παράλληλα τον επιτελικό ρόλο του κράτους.
Η Νέα Μεταρρύθμιση δεν πρέπει να εξαντληθεί στην εκπόνηση ενός κανονιστικού πλαισίου (νόμου, προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων). Χρειάζεται ένα Τριετές Πρόγραμμα που να στηρίζεται στην «Τριετή Στρατηγική Μεταρρυθμίσεων της Ελληνικής Διοίκησης», η οποία προβλέπεται στο νόμο 4336 του 2015 (άρθρο 3.Γ.5.1.) και έχει ως στόχο το σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα οδηγήσουν σε «μια σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση, με σημαντική αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».
Οι καινοτομίες που πρέπει να εισάγει η Νέα Μεταρρύθμιση, σε σχέση με τις προηγούμενες διοικητικές μεταρρυθμίσεις, μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:
1. Πρέπει να αφορά και τα τρία επίπεδα της διακυβέρνησης (Κεντρική και Αποκεντρωμένη Διοίκηση – Περιφέρειες – Δήμους) με επαναοριοθέτηση των αρμοδιοτήτων κάθε επιπέδου διακυβέρνησης και με κατεύθυνση την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση, την ενίσχυση των επιτελικών λειτουργιών της Κεντρικής Διοίκησης και την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
2. Πρέπει να είναι σαφές σε όλους πως οι Δήμοι και οι Περιφέρειες:
• Υλοποιούν δημόσιες πολιτικές
• Παρέχουν υπηρεσίες στους πολίτες
• Προωθούν αναπτυξιακά προγράμματα
Συνεπώς, στη Νέα Μεταρρύθμιση δεν μπορούν παρά να εμπλέκονται και τα συναρμόδια υπουργεία ώστε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός και η μέγιστη αποτελεσματικότητα.
3. H Νέα Μεταρρύθμιση, πρέπει να περιλαμβάνει την σταδιακή αποκατάσταση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κατ’ αναλογία της αύξησης των δημοσίων εσόδων της χώρας, τη βελτίωση της εισπραξιμότητας των ιδίων πόρων της και να βρούμε καινοτόμους τρόπους διεύρυνσης των πόρων της από αναπτυξιακές παρεμβάσεις, χωρίς επιβάρυνση των δημοτών.
4. Πρέπει να συνοδεύεται από χρηματοδότηση έργων περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στην κοινωνική οικονομία και τις πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας και προώθησης της απασχόλησης.
Οι σχετικοί πόροι υπάρχουν, είναι το ΕΣΠΑ 2014–2020, το «πακέτο Γιουνκέρ» και τα νέα χρηματοδοτικά προϊόντα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων (ΤΠΔ). Αρκεί να προσανατολιστεί ένα σημαντικό τμήμα τους σε έργα των Περιφερειών και των Δήμων.
5. Θα περιέχει το ολοκληρωμένο «Πρόγραμμα Οργάνωσης και Λειτουργικού Εκσυγχρονισμού των 13 Περιφερειών και των 325 Δήμων», που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» 2014–2020 και ορισμένες οριζόντιες δράσεις του, που αφορούν συνολικά τη Δημόσια Διοίκηση.
Στο πλαίσιο αυτού του Προγράμματος μπορεί να ενισχυθεί η δημοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία των οργάνων των ΟΤΑ, να απλοποιηθούν και προτυποποιηθούν οι εσωτερικές λειτουργίες τους και να βελτιωθούν οι υπηρεσίες τους προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Επίσης, μπορεί να διευρυνθεί η συμμετοχή των πολιτών, όχι μόνο με τη νομοθέτηση αλλά και με την πολιτική και επιχειρησιακή υποστήριξη σχετικών θεσμών, όπως ο συμμετοχικός προϋπολογισμός, τα τοπικά δημοψηφίσματα και η ενίσχυση της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης.
6. Η Νέα Μεταρρύθμιση είναι αναγκαίο όχι μόνο να βελτιώσει τις νομικές ρυθμίσεις που αφορούν την καταστατική θέση των αιρετών, αλλά να συνδέσει λειτουργικά την ενημέρωση των αιρετών, την κατάρτιση των υπαλλήλων και γενικότερα την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της με τις αλλαγές του εργασιακού περιβάλλοντος
7. Ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις εκπονούσαν μόνο το νομικό πλαίσιο της εποπτείας των ΟΤΑ, η Νέα Μεταρρύθμιση είναι απαραίτητο να οργανώσει τις υπηρεσίες εποπτείας, αλλά και να επιδιώξει την ενοποίηση των εξωτερικών μηχανισμών ελέγχου της νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ.
Επίσης, ήρθε πλέον η ώρα να μειωθεί η ανάγκη εξωτερικού ελέγχου με τη συγκρότηση δομής εσωτερικού ελέγχου και την ενίσχυση του κοινωνικού ελέγχου.
8. Όλες οι παραπάνω νομικές ρυθμίσεις πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα νέο ενιαίο Κώδικα Δήμων και Περιφερειών. Με χωριστά κεφάλαια για τους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους, τις νησιωτικές Περιφέρειες και τη Μητροπολιτική Διακυβέρνηση, που δεν θα εξειδικεύουν μόνο τις αρμοδιότητες, αλλά και τα διοικητικά εργαλεία για την άσκησή τους.
9. Η Νέα Μεταρρύθμιση δεν μπορεί να είναι ένας νόμος που θα αφεθεί η εφαρμογή του στον «αυτόματο πιλότο». Πρέπει να περιέχει ένα Πρόγραμμα Υποστήριξης της Εφαρμογής του. Με τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους, οργάνωση, αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών, πρόγραμμα κατάρτισης και σύστημα διοίκησης και αξιολόγησης της εφαρμογής τους.
10. Όλα τα παραπάνω δεν αρκεί να νομοθετηθούν, χρειάζεται να θεσμοποιηθούν, δηλαδή να γίνουν πολιτικά και κοινωνικά αποδεκτοί θεσμοί. Αυτό προϋποθέτει όχι μόνο διαβούλευση με τους θεσμικούς φορείς (ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ), αλλά και με τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, τους κοινωνικούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών.
Χρειάζεται και νομίζουμε ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για την αλλαγή της κουλτούρας που διέπει το πολιτικό και διοικητικό σύστημά μας (βλέπε την ψήφιση του νόμου 4369/2016 για το Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, Βαθμολογική Διάρθρωση Θέσεων, Συστήματα Αξιολόγησης, Προαγωγών και Επιλογής Προϊσταμένων (Διαφάνεια – Αξιοκρατία και Αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης) και άλλες διατάξεις) και η βήμα με βήμα κατοχύρωση της αλλαγής, ώστε να διασφαλιστεί η καταξίωση της μεταρρύθμισης και η μετατροπή των νομοθετικών ρυθμίσεων σε πολιτικά και κοινωνικά αποδεκτούς θεσμούς.
Αυτή η κυβέρνηση δεσμεύεται στο τέλος της τετραετίας να έχει βελτιώσει την καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών. Σε αυτό πιστεύουμε ότι θα συμβάλει και η «Νέα Μεταρρύθμιση» που προωθούμε.”
epoli.gr
