«Η επόμενη ημέρα για την οικονομία, όποτε και αν αυτή έρθει, εξαρτάται από την πορεία της νόσου και θα πρόκειται σίγουρα για μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση», δηλώνει σήμερα σε συνέντευξή του στη «δημοκρατική» ο κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος, πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, και πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, αναφορικά με την κρίση που αντιμετωπίζουν η αγορά και οι επιχειρήσεις λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας του κορωνοϊού. Επίσης, αναφέρεται στις προτάσεις που επεξεργάζονται τα επιμελητήρια για την στήριξη του Τουρισμού, τα μέτρα για τις ΜμΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση για την στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.
• Κύριε Μίχαλε, θα ήθελα κατ’ αρχήν να σας ζητήσω ένα σχόλιο για τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση ενδεχομένως να ανακοινώσει και άλλα εν ευθέτω χρόνω για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Κινούνται προς την σωστή κατεύθυνση;
Η δέσμη μέτρων που έχουν εξαγγελθεί μέχρι σήμερα κινείται προς την σωστή κατεύθυνση. Και βέβαια, κάθε επέκταση των μέτρων σε μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων και εργαζομένων, χωρίς καμία αμφιβολία, αποτελεί μια θετική ενέργεια. Τα τελευταία μάλιστα μέτρα που εξαγγέλθηκαν επεκτείνονται και σε πολύ περισσότερες επιχειρήσεις και σε πολύ περισσότερους μισθωτούς.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι, πέραν των γενικών αυτών μέτρων, η Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα και στις αναγκαίες εξειδικεύσεις που αφορούν κλάδους ζωτικής σημασίας για την ελληνική οικονομία, όπως για παράδειγμα, ο τουριστικός κλάδος. Στα εξαγγελθέντα μέτρα θα πρέπει να τονίσουμε και τη δημιουργία χρηματοδοτικού σχήματος «επιστρεπτέας προκαταβολής» για την περαιτέρω στήριξη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που προβλέπει τη διάθεση ενός δισ. ευρώ στις επιχειρήσεις από το κράτος.
Και η πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Οικονομικών για παράταση 75 ημερών στην πληρωμή επιταγών από τους εκδότες τους, ήταν απόλυτα επιβεβλημένη και αναμφίβολα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, απαιτείται μια ολοκληρωμένη λύση στο θέμα των μεταχρονολογημένων επιταγών. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η μεταχρονολογημένη επιταγή χρησιμοποιείται ως μέσο πίστωσης σε μεγάλο μέρος των εμπορικών συναλλαγών και στις τράπεζες υπάρχουν σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες τέτοια αξιόγραφα. Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να προβλεφθούν τρόποι, ώστε οι τράπεζες που κατέχουν τις μεταχρονολογημένες επιταγές, να συνεργαστούν για την εφαρμογή του μέτρου. Αυτό αποτελεί βασική προϋπόθεση για να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα η θετική, κατά τα άλλα, πρωτοβουλία του υπουργείου Οικονομικών.
Γενικότερα, η συμμετοχή των τραπεζικών ιδρυμάτων είναι ένα μεγάλο ζητούμενο για την υλοποίηση των θετικών μέτρων που ήδη έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση. Οι τράπεζες θα πρέπει να υλοποιήσουν πλήρως τις κυβερνητικές αποφάσεις και να ελεγχθούν από τους αρμόδιους φορείς κατά πόσον πραγματικά διευκολύνουν την πληρωμή δόσεων των ενήμερων δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι αποφάσεις της κυβέρνησης κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς έχουν ληφθεί έως αυτή τη στιγμή μέτρα για την ενίσχυση των εργαζομένων, που είτε έχουν απολυθεί είτε έχουν ανασταλεί οι συμβάσεις εργασίας τους, μιας και πρώτιστο καθήκον είναι να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή αλλά και για τις επιχειρήσεις που πλήττονται.
• Πρόσφατα δηλώσατε ότι τα Επιμελητήρια ανά την χώρα, έχουν αρχίσει να επεξεργάζονται προτάσεις για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων στον κλάδο του τουρισμού. Θα ήθελα το σχόλιό σας μιας και οι τοπικές οικονομίες σε πολλές περιοχές της χώρας στηρίζονται αποκλειστικά στον τουρισμό.
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδιών (WTTC) έχει προειδοποιήσει επίσημα ότι η πανδημία του κορωνοϊού απειλεί 50 εκατ. θέσεις εργασίας στην τουριστική βιομηχανία διεθνώς, ενώ προβλέπει ότι ο κλάδος μπορεί να υποχωρήσει μέχρι και κατά 25% το 2020. Για την Ελλάδα, μια χώρα στην οποία ο τουρισμός αποτελεί βασικό πυλώνα εξωστρέφειας, με καθοριστικό ρόλο στην απασχόληση και στην περιφερειακή ανάπτυξη, η ενίσχυση του κλάδου πρέπει να αναδειχθεί σε προτεραιότητα, με κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων και εργαλείων.
Σύμφωνα με το άρθρο 107, παρ. 2β της Συνθήκης της Ε.Ε. θεωρείται ότι συμβιβάζονται με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς οι ενισχύσεις για την επανόρθωση ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει χρήση της δυνατότητας αυτής για να στηρίξει κρίσιμους για την οικονομία κλάδους, που πλήττονται από την πανδημία, με προτεραιότητα στον τουρισμό.
Όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η χορήγηση των συγκεκριμένων ενισχύσεων είναι επιτρεπτή, εφόσον οι αρμόδιες αρχές ενός κράτους – μέλους έχουν αναγνωρίσει επίσημα το χαρακτήρα ενός γεγονός ως θεομηνία και υπάρχει άμεσος αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της θεομηνίας και των ζημιών που υπέστησαν οι πληττόμενες επιχειρήσεις. Με βάση αυτές τις διαδικασίες, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα να ζητήσει ενεργοποίηση του άρθρου, για την ενίσχυση του τουριστικού κλάδου. Οι ενισχύσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν την επιδότηση ενοικίου για το διάστημα που επιχείρηση υπολειτουργεί ή παραμένει κλειστή εξαιτίας της κρίσης, τη χορήγηση άτοκου κεφαλαίου κίνησης για την κάλυψη υποχρεώσεων, την επιχορήγηση μισθών εργαζομένων και ασφαλιστικών εισφορών, την επιχορήγηση τόκων των δανείων και αναστολή πληρωμής κεφαλαίου και τη δανειοδότηση των τουριστικών επιχειρήσεων από τις τράπεζες, με ποσά που ανέρχονται μέχρι και το 25% του ετήσιου κύκλου εργασιών τους, όπως αυτός αποτυπώνεται σε επίσημα στοιχεία.Παράλληλα με τις έκτακτες ενισχύσεις, θα πρέπει να διατεθούν κονδύλια που θα επιτρέψουν την υπαγωγή στη δράση «Ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας νέων τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» όσων επιχειρήσεων είχαν υποβάλει αίτηση και δεν κατάφεραν να ενταχθούν, λόγω έλλειψης πόρων. Επιπλέον, προτείνεται να γίνει σε συνεννόηση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς εφαρμογή προσωρινού κανονισμού, που θα επιτρέπει τη χορήγηση ενισχύσεων ήσσονος σημασίας de minimis) ύψους άνω των 200.000 ευρώ ανά επιχείρηση στην τριετία, που θα μπορούσε να φτάσει και τα 500.000 ευρώ κατ’ αναλογία των μέτρων που είχαν ληφθεί κατά την οικονομική κρίση του 2008. Τέλος, προτείνεται η χορήγηση άμεσης αξιολόγησης, χωρίς βαθμολογικά κριτήρια, για όλες τις αιτήσεις υπαγωγής του Γ’ κύκλου στον 4399/16.
Ο τουρισμός είναι ο κλάδος που στήριξε όσο κανείς άλλος την ελληνική οικονομία, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Σήμερα, υπό τις συνθήκες μιας πρωτόγνωρης παγκόσμιας πανδημίας, πρέπει να στηριχθεί με κάθε μέσο, ώστε να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της «καθίζησης» που αναμένεται τη φετινή χρονιά, αλλά και να μπορέσει να ανακάμψει το συντομότερο δυνατόν και να συμβάλει στην ανάπτυξη της επόμενης ημέρας.
• Πώς θα πρέπει να στηριχθούν οι ΜμΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις; Θα χρειαστούν περαιτέρω ενίσχυση; Υπάρχει έντονη ανησυχία ότι πολλές ίσως δεν καταφέρουν να επανέλθουν στην προηγούμενη κατάστασή τους.
Καθώς τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού επεκτείνονται χρονικά, οι οικονομικές συνέπειες της πρωτόγνωρης αυτής υγειονομικής κρίσης αγγίζουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της αγοράς και της κοινωνίας .
Ιδιαίτερα στην περίπτωση που η τρέχουσα κρίση διαρκέσει επί μακρόν, ο κίνδυνος να οδηγηθεί η οικονομία σε βαθιά ύφεση είναι σημαντικός. Για να περιοριστεί η απειλή αυτή, χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και συνεργασία μεταξύ της Πολιτείας, των παραγωγικών φορέων και των κοινωνικών εταίρων.
Και στο πλαίσιο αυτό, είναι λογικό να απαιτηθεί και διεύρυνση των πρωτοβουλιών στήριξης που αναλαμβάνει η Πολιτεία. Και αν ως προς την ενίσχυση των επιχειρήσεων, οι ως τώρα παρεμβάσεις είναι θετικές, απαιτείται όμως ένας εμπεριστατωμένος και εξειδικευμένος σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα. Ιδιαίτερα για πληττόμενους κλάδους με καθοριστική συμβολή στην ανάπτυξη και στην απασχόληση, όπως αυτός του τουρισμού.
Μια από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις ήταν η δημιουργία του χρηματοδοτικού σχήματος «επιστρεπτέας προκαταβολής», για την περαιτέρω στήριξη Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων, που προβλέπει τη διάθεση ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στις επιχειρήσεις από το κράτος. Η υλοποίηση του μέτρου αυτού θα πρέπει να είναι άμεση, αλλά και να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε τα ποσά που προβλέπονται να κατευθυνθούν στο σύνολό τους προς την αγορά και στις επιχειρήσεις που τα έχουν ανάγκη.
Βέβαια, στην παρούσα φάση, η προστασία της δημόσιας υγείας και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, αποτελούν αδιαμφισβήτητες προτεραιότητες. Είναι, επομένως, επιβεβλημένα τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, για την ενίσχυση των εργαζομένων που είτε έχουν απολυθεί, είτε έχουν ανασταλεί οι συμβάσεις εργασίας τους και για τη στήριξη των επιχειρήσεων που πλήττονται. Εξίσου απαραίτητο, όμως, είναι να υπάρξει ένας εμπεριστατωμένος σχεδιασμός, με εξειδικευμένες παρεμβάσεις ανά κλάδο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος μιας βαθιάς ύφεσης και να δημιουργηθούν συνθήκες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας μετά την κρίση.
• Είναι γεγονός πως η πανδημία του κορωνοϊού, έχει ‘καθηλώσει’ την παγκόσμια οικονομία. Παρακολουθούμε μεγάλες επιχειρήσεις, αυτοκινητοβιομηχανίες, αεροπορικές εταιρείες κ.λπ. να έχουν αναστείλει τις δραστηριότητές τους. Κατά την δική σας εκτίμηση, πώς θα μας βρει η «επόμενη μέρα» στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση στην δική μας χώρα που μόλις κατάφερε να βγει από μια μακροχρόνια οικονομική ύφεση;
Η επόμενη ημέρα για την οικονομία, όποτε και αν αυτή έρθει, εξαρτάται από την πορεία της νόσου και θα πρόκειται σίγουρα για μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Και θα χρειάζεται ιδιαίτερους και πολύ προσεκτικούς χειρισμούς. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μέριμνα στη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, πράγμα που σημαίνει ότι όπου απαιτηθεί θα πρέπει να διατεθούν πρόσθετα κονδύλια στις χειμαζόμενες επιχειρήσεις με στόχο τόσο να μείνουν όρθιες όσο και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας.
Σχεδόν όλοι οι τομείς της ελληνικής οικονομίας θα επηρεαστούν και μάλιστα σημαντικά από τις συνέπειες της πανδημίας. Χρειάζεται ένας πολύ προσεκτικός σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα που θα δίνει ιδιαίτερη βάση στην επαρκή χρηματοδότηση των επιχειρήσεων αλλά και στη δυναμική ενίσχυση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Δε θα είναι διόλου εύκολο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που έχουν ήδη δημιουργηθεί και ενδεχομένως θα οξυνθούν τους επόμενους μήνες και χρειάζεται όλοι μαζί, Πολιτεία, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι να δώσουν μια ακόμη μάχη, την οποία και είμαστε υποχρεωμένοι να κερδίσουμε.
