Pένα Παυλάκη, από την “κόλαση” της Aγγλίας: «Ο φόβος σκοτώνει την ελευθερία, σκοτώνει τη Δημοκρατία»

Η δημοσιογράφος και υπεύθυνη του Γραφείου Τύπου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, Ρένα Παυλάκη, βρέθηκε εν μέσω της δίνης του covid-19, στην Αγγλία.
Στη συνέντευξή της σήμερα στη «δημοκρατική» περιγράφει πώς πήρε την απόφαση της μετακίνησης μέσα σε λιγα λεπτά γνωρίζοντας ότι θα αποκλειστεί εκεί, μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Αγγλία, εκτιμά ότι βρισκόμαστε στο ξεκίνημα της κατάρρευσης των πολιτικοοικονομικών δομών όπως τις ξέρουμε, επισημαίνει ότι ο φόβος σκοτώνει την ελευθερία και τονίζει ότι η πανδημία θα δοκιμάσει και τις ανθρώπινες σχέσεις με τη γενιά μας να καλείται «να ζήσει τον δικό της πόλεμο».

• Σε μια περίοδο που πολλοί Ελληνες κάτοικοι του εξωτερικού επέλεξαν να επιστρέψουν με κάθε τρόπο και κάθε κόστος, εσύ βρέθηκες στην Αγγλία στη δίνη του covid-19. Τι σε οδήγησε εκεί;
Βρέθηκα στην Αγγλία από τη μια μέρα στην άλλη, για σοβαρούς οικογενειακούς λόγους, που δεν μου άφησαν περιθώρια επιλογής. Έπρεπε οπωσδήποτε να είμαι εδώ. Η κόρη μου με την οικογένειά της ζει μόνιμα στην Αγγλία. Στη συγκεκριμένη συγκυρία, για λόγους ανωτέρας βίας, δεν ήταν δυνατόν να επιστρέψουν εκείνοι στην Ελλάδα όπως έκαναν άλλοι. Βλέποντας την καταιγίδα να πλησιάζει, χωρίς να είναι ορατή η εξέλιξη και η διάρκειά της, η μόνη εφικτή επιλογή, ήταν να έρθω εγώ στην Αγγλία, άμεσα και πριν σταματήσουν οι πτήσεις, όπως και έγινε.
• Τι έκανε την απόφαση εύκολη και τι δύσκολη; Η Αγγλία δεν είναι μια οποιαδήποτε χώρα. Όλο το προηγούμενο διάστημα συζητήθηκε αρνητικά η τακτική της απέναντι στην πανδημία. Δεν φοβήθηκες;
Την απόφαση την πήρα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Χωρίς δεύτερη σκέψη. Εκείνες τις μέρες οι αεροπορικές εταιρείες ανακοίνωναν τη διακοπή των πτήσεων η μια πίσω από την άλλη και η ΕΕ συζητούσε το κλείσιμο των συνόρων των χωρών. Έπρεπε να προλάβω. Δεν σκέφτηκα καν αν φοβάμαι. Μάλιστα, επειδή όλο το προηγούμενο διάστημα παρακολουθούσα από τα ΜΜΕ τι γινόταν στην Αγγλία, τον παραλογισμό της κυβέρνησης να θέλει να επιτύχει την “ανοσία της αγέλης”, που σήμαινε ότι οι κάτοικοι της χώρας θα ήταν εκτεθειμένοι στον ιό χωρίς μέτρα προστασίας, αυτό ενίσχυσε περισσότερο την απόφασή μου να έρθω.
Δεν θα μπορούσα να αφήσω την οικογένειά μου μόνη της σε μια τέτοια δίνη κι εγώ να παραμείνω “ασφαλής” στη σιγουριά του σπιτιού μου. Πάντως, Μαίρη, δεν σου κρύβω ότι φτιάχνοντας τη βαλίτσα μου, ένιωθα ότι πήγαινα σε εμπόλεμη ζώνη, με άγνωστη και απρόβλεπτη την έκβαση του πολέμου. Να που η δική μας τυχερή γενιά που τίποτα δεν της έδωσε η ιστορία, για να θυμηθώ και το τραγούδι του Νίκου Πορτοκάλογλου, ήρθε η ώρα να ζήσει τον δικό της πόλεμο.

• Έχοντας και την εμπειρία της Ελλάδας, με δεδομένο ότι έφυγες λίγες ώρες πριν διακοπούν οι πτήσεις, ποιες διαφορές ή ομοιότητες εντοπίζεις στη συμπεριφορά των πολιτών;
Έφυγα από την Ελλάδα στις 20 Μαρτίου. Το ό,τι όλα είχαν αλλάξει πια δραματικά στη ζωή μας, το κατάλαβα όταν βρέθηκα στα αεροδρόμια. Τόσο στο “Ελευθέριος Βενιζέλος”, όσο και στο “Χίθροου”. Τα αεροδρόμια ήταν σχεδόν έρημα. Ειδικά στην Αγγλία η εικόνα ήταν σοκαριστική, αφού οι περισσότερες πτήσεις είχαν διακοπεί. Η ερημιά σε ένα από τα μεγαλύτερα αεροδρόμια του κόσμου μου θύμισε σκηνή από ταινία δυστοπίας! Από εκεί και πέρα όμως, ήταν σαν να ήρθα σε άλλο πλανήτη.
Ο κόσμος έδειχνε να ζει και να συμπεριφέρεται σαν να μην υπάρχει καμία απειλή και κανένας κίνδυνος. Φυσικά, υπεύθυνη για αυτό ήταν η βρετανική κυβέρνηση, που μέχρι τότε, μόνο τα σχολεία είχε κλείσει. Η χαλαρότητα αντιμετώπισης της πανδημίας, ήταν φυσικό να αποτυπωθεί και στην συμπεριφορά των ανθρώπων εδώ, που μάλλον εμένα έβλεπαν σαν… εξωγήινη, όταν πήγαινα με τη μάσκα στο σούπερ μάρκετ!
• Πώς είναι οι ρυθμοί της καθημερινότητας σε σχέση με άλλες φορές που έχεις ταξιδέψει στην Αγγλία;
Τώρα πια, υποθέτω ότι είναι όπως παντού. Είτε επειδή άρχισαν να αυξάνονται τα κρούσματα και τα θύματα, είτε επειδή η Βρετανία δέχθηκε την απειλή του αποκλεισμού της από τις άλλες χώρες, ήρθε η αναδίπλωση. Από τις 23 Μαρτίου τέθηκε σε ισχύ κι εδώ το lockdown. Η Αγγλία κατέβασε ρολά. Τα πάντα είναι έρημα. Μόνο στα σούπερ μάρκετ υπάρχει ένδειξη ζωής. Μπορεί να περπατάς χιλιόμετρα και να συναντήσεις έναν ή δύο πεζούς. Φόβος, άγνοια, ανασφάλεια κι εδώ. Ο κόσμος πάντως δείχνει πειθαρχημένος. Είναι στην ιδιοσυγκρασία τους άλλωστε να πηγαίνουν “by the book”. Από την ώρα μάλιστα που νόσησαν από τον κορωνοϊό ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Υγείας της Βρετανίας, ακόμα και ο Κάρολος, νομίζω όλοι κατάλαβαν ότι τα πράγματα δεν είναι αστεία. Εκεί που εντοπίζεται η ανυπακοή, είναι στους έφηβους. Εξακολουθούν να μαζεύονται μεγάλες παρέες, μη έχοντας συναίσθηση της κατάστασης. Ένα κλίμα τρόμου περνάει πάντως μέσα από τα πρωτοσέλιδα των αγγλικών εφημερίδων. Εκπρόσωπος της κυβέρνησης είπε προχθές ότι μετά από 6 μήνες τουλάχιστον θα πρέπει να περιμένουμε μια κάποια επιστροφή στην κανονικότητα. Υπάρχει επίσης και ένα πολύ μεγάλο κίνημα εθελοντών, πάνω από 500.000 άτομα, όπως και το στήσιμο νοσοκομείων 4.000 κλινών, αφού οι αριθμοί κρουσμάτων και θανάτων αυξάνονται μέρα με τη μέρα. Ελπίζω και εύχομαι να μην είναι αργά για αυτήν την τόσο μεγάλη κινητοποίηση. Πάντως ο Μπόρις Τζόνσον με επιστολή του που έστειλε σε εκατομμύρια νοικοκυριά, είπε ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω, πριν αρχίσει να βελτιώνεται. Με ό,τι αυτό σημαίνει.

• Πώς περνάς την ημέρα σου;
Εργάζομαι κανονικά για τις ανάγκες του Γραφείου Τύπου της Περιφέρειας, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και αυτήν την περίοδο, με πρωτοβουλίες θωράκισης των νησιών από την πανδημία. Ευτυχώς είναι το είδος της δουλειάς που μπορείς να κάνεις από μακριά και μέσω διαδικτύου, οπότε αυτό δεν επηρεάζει σε τίποτα την καθημερινή εργασιακή ρουτίνα. Κι εγώ όπως εκατομμύρια άλλοι, εργαζόμαστε πια στο σπίτι. Στον ελεύθερο χρόνο ασχολούμαι με την ιστοσελίδα μου, βλέπω ταινίες που είναι το πάθος μου, διαβάζω, μιλάω με φίλους στα social media και μέρα παρά μέρα έχουμε την… ιεροτελεστία της εξόδου στο σούπερ μάρκετ, αφού εδώ απαγορεύουν τις μαζικές αγορές, μετά τη “λεηλασία” των πρώτων ημερών. Ναι, έχει κι εδώ έλλειψη σε χαρτιά υγείας!!! Και μη χειρότερα!!!• Κι από ψυχολογία; Πώς είσαι;
Προς το παρόν έχω σώας τα φρένας (γέλια). Είναι γεμάτες οι μέρες, δεν λέω, αλλά ο αποκλεισμός, όσο άνετος κι αν είναι, δεν παύει να είναι αποκλεισμός. Πρόκειται για την ίδια τη ζωή μας φυσικά και πειθαρχούμε, αλλά από εκεί και πέρα είναι πολλές οι παράμετροι που διαμορφώνουν την ψυχολογία μας. Λείπει η φυσική επαφή, που καμία εικονική πραγματικότητα δεν μπορεί να υποκαταστήσει. Είμαι φύσει αισιόδοξη και γενικά δεν φοβάμαι. Θεωρώ τον φόβο περιττό και ανασταλτικό συναίσθημα. Όμως αυτή τη φορά, έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάτι άγνωστο που δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει. Όλος ο κόσμος κινείται στη λογική του βλέποντας και κάνοντας. Αχαρτογράφητα νερά. Μπορεί τα πράγματα να βελτιωθούν, αλλά μπορεί και να χειροτερέψουν. Φοβάμαι όχι τόσο για μένα, αλλά για τους ανθρώπους που αγαπώ, τον πατέρα μου, τα παιδιά μου, την οικογένειά μου, τους φίλους μου, όπου κι αν βρίσκονται. Το ό,τι η ασφάλειά τους δεν εξαρτάται από μένα, είναι κάτι που με αποσυντονίζει.
• Βρίσκεται και ο γιος σου στο εξωτερικό από όσο ξέρω.
Ναι, ζει μόνιμα στη Μάλτα. Έχει τη δική του οικογένεια. Μακάρι να μπορούσα να… κλωνοποιηθώ, για να είμαι κι εκεί!
• Αγωνία, πού αισθάνθηκες περισσότερο;
Μόνιμη πηγή αγωνίας για μένα είναι το σύστημα υγείας της Βρετανίας. Θα πρέπει να κάνουμε άλλη μια συνέντευξη για να το περιγράψω. Η πρόσβαση σε γιατρό ή σε νοσοκομείο δεν είναι εύκολη, χρειάζεται πολύς χρόνος για να προγραμματιστεί. Τώρα με τον κορωνοϊό, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη. Όλο το σύστημα ασχολείται με τον ιό. Αν σου τύχει κάτι άλλο, θα είσαι πολύ τυχερός αν τύχεις προσοχής. Τα πρωτόκολλά τους είναι πολύ αυστηρά και προσαρμοσμένα στη λογική του κόστους. Πολλοί σχολιάζουν αυτήν την περίοδο ότι οικονομικοί λόγοι ήταν που υπαγόρευσαν στην βρετανική κυβέρνηση την αρχική επιλογή της “ανοσίας της αγέλης” και ότι ο Θατσερισμός παραμένει παρών. Η ανάγκη να μην επωμιστεί το κράτος το κόστος της πανδημίας, αλλά να αποτελέσει ζήτημα ατομικής ευθύνης. Η συζήτηση τώρα και εδώ αλλά και διεθνώς είναι η ανάγκη ενός κράτους που θα ξοδέψει χωρίς φόβο για να στηρίξει τα δημόσια νοσοκομεία, να εγγυηθεί την ασφάλεια, να συνδράμει τους πιο αδύναμους, να διασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την ομαλή πορεία της οικονομικής ζωής. Ήδη κάποιες χώρες άρχισαν να προχωρούν στην κρατικοποίηση των ιδιωτικών δομών υγείας. Πώς αλλάζουν οι καιροί αλήθεια από τη μια μέρα στην άλλη!

• Τι πιστεύεις για το μέλλον; Τι νομίζεις ότι θα βγει από όλα αυτή την περιπέτεια;
Για ένα είμαι σίγουρη: Οτι βρισκόμαστε στο ξεκίνημα της κατάρρευσης των πολιτικοοικονομικών δομών όπως τις ξέρουμε. Φοβάμαι ότι το ίδιο θα συμβεί και σε κοινωνικό επίπεδο. Πριν λίγες μέρες, με αφορμή τα μέτρα, κυκλοφόρησε η Daily Telegraph, με πρωτοσέλιδο τίτλο “End of freedom”. Δεν θέλω να πιστέψω ότι ο αυστηρός έλεγχος της ιδιωτικότητας θα παγιωθεί, έστω και σε κάποιο βαθμό, μετά την πανδημία. Είναι όμως ένα ενδεχόμενο. Την “κανονικότητα” όπως την ξέραμε, ίσως θα πρέπει να την ξεχάσουμε. Εύχομαι όταν η πανδημία περάσει, να μην μείνει πίσω μια κοινωνία βαθιά τραυματισμένη και φοβική. Ο φόβος σκοτώνει την ελευθερία, σκοτώνει τη Δημοκρατία.
• Και σε επίπεδο συμπεριφορών; Θα αλλάξουμε; Θα αξιοποιήσουμε αυτή την περιπέτεια για ενδοσκόπηση και για να επαναξιολογήσουμε τις προτεραιότητές μας;
Θα ήταν ευχής έργον. Επειδή η δουλειά μας είναι τα social media, τα παρακολουθώ και με μια κοινωνιολογική ματιά και βγάζω συμπεράσματα. Διαπιστώνω ότι κρίσεις όπως αυτή, πέφτουν σαν μεγεθυντικός φακός πάνω σε κάθε ατομική ή συλλογική δράση και συμπεριφορά. Μεγεθύνουν το καλό, αλλά μεγεθύνουν και το κακό. Ο φόβος είναι συνήθως κακός σύμβουλος. Το είδαμε να συμβαίνει και στη μικρή μας κοινωνία τις τελευταίες μέρες. Φοβάμαι ότι δεν έχουμε δει ακόμη τίποτα από όσα αυτή η κρίση θα φέρει στην επιφάνεια, σε επίπεδο αντιλήψεων και συμπεριφορών. Θέλω να πιστεύω ότι θα βγει κάτι καλό τελικά, αλλά δεν είμαι πολύ αισιόδοξη. Δεν πιστεύω ότι αλλάζουν οι άνθρωποι. Υποκρίνονται ότι αλλάζουν, όταν βρεθούν σε αδιέξοδο. Όταν νοιώσουν την ανάγκη να μοιραστούν τον φόβο τους για τον θάνατο με τους άλλους. Μόλις ο κίνδυνος περάσει, οι ανθρώπινες ιδιότητες επιστρέφουν.
• Η επιστροφή στην Ελλάδα, στη Ρόδο, σε απασχολεί στη δεδομένη περίοδο;
Προς το παρόν δεν μπορώ να κάνω σχέδια για επιστροφή. Ελπίζω το συντομότερο δυνατόν, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από το πότε θα αποκατασταθούν οι πτήσεις. Όταν όλοι υποστηρίζουν ότι η κορύφωση της πανδημίας δεν έχει έρθει ακόμη, δεν μπορώ να προγραμματίσω τίποτα. Βλέποντας και κάνοντας…
• Ποιο μήνυμα θα ήθελες να στείλεις με την ευκαιρία αυτής της συνομιλίας μας;
Θέλω να πω ότι αυτή η περιπέτεια δεν θα δοκιμάσει μόνο την αντοχή μας στην πανδημία. Θα δοκιμάσει και τις ανθρώπινες σχέσεις. Τώρα, στα δύσκολα, θα φανεί ποιος πραγματικά νοιάζεται. Το “μαζί” δεν είναι μόνο στη φυσική παρουσία. Το “μαζί” είναι στη σκέψη, είναι στην καρδιά, είναι στην επικοινωνία. Distance means so little, when someone means so much… για να το πω κι έτσι. Η απόσταση έχει τόσο μικρή σημασία, όταν ο άλλος σημαίνει τόσα πολλά. Γι αυτό, μέχρι να περάσει η μπόρα, Stay In Touch με τους αγαπημένους σας, όπου κι αν βρίσκεστε, όπου κι αν βρίσκονται.