Ιωάννης Ματθαίος
MD, MSc, PhD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου
Αθηνών
Ειδικός Καρδιολόγος
Συνεργάτης Ιατρός
Euromedica Δωδεκανήσου
Eχουν περάσει σχεδόν 70 χρόνια από τότε που οι Edler και Hertz ανέπτυξαν την ιδέα της χρήσης των υπερήχων στη εκτίμηση της καρδιακής λειτουργίας γεγονός που οδήγησε στη γέννηση της υπερηχοκαρδιογραφίας.
Η εξέλιξη της μεθόδου ήταν ραγδαία και από τις πρώτες δυσνόητες γραμμοειδείς καταγραφές φτάσαμε στις δισδιάστατες ευκρινείς εικόνες ενώ η προσθήκη του Doppler έδωσε επιπλέον τη δυνατότητα μέτρησης λειτουργικών φαινομένων όπως της ταχύτητας κίνησης του αίματος μέσα στην καρδιά.
Εν τούτοις την τελευταία εικοσαετία η αλματώδης πρόοδος των υπολογιστών και η ενσωμάτωσή τους στα μηχανήματα των υπερήχων είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων τεχνικών στην υπερηχοκαρδιογραφία.
Ανάμεσα σε αυτές τις νέες τεχνικές είναι η δυναμική υπερηχοκαρδιογραφία (stress echo/στρές έκο), η υπερηχοκαρδιογραφία με τη χρήση υλικών ηχοαντίθεσης (contrast echo) καθώς και η μελέτη παραμόρφωσης του μυοκαρδίου (strain echo).
Από τις παραπάνω τεχνικές η πλέον διαδεδομένη είναι το στρές έκο καθώς πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη εξέταση παρέχει πολύτιμες πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προβλέψουν μελλοντικά θανατηφόρα καρδιακά επεισόδια.
Στην ουσία βοηθά στην έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, της στένωσης δηλαδή των στεφανιαίων αρτηριών που οδηγεί στο έμφραγμα. Έχει εξαιρετικά υψηλή διαγνωστική αξία, αρκετά μεγαλύτερη από το απλό τέστ κόπωσης ενώ σε αντίθεση με άλλες τεχνικές όπως το σπινθηρογράφημα ή την αξονική στεφανιογραφία είναι εξαιρετικά ασφαλής καθώς δεν χρησιμοποιεί ακτινοβολία.
Παράλληλα είναι η πλέον ενδεδειγμένη εξέταση σε ασθενείς που έχουν υποστεί έμφραγμα, έχουν υποβληθεί σε μπάϊ πας ή αγγειοπλαστική, πάσχουν από άσθμα, είναι παχύσαρκοι ή ηλικιωμένοι.
Η τεχνική συνίσταται στη χρήση φαρμάκου που ‘’στρεσάρει’’ την καρδιά με τη σύγχρονη λήψη υπερηχοκαρδιογραφικών εικόνων για εκτίμηση της απόδοσης της. Η εξέταση είναι εξαιρετικά χρήσιμη και σε ασθενείς με προβλήματα στις καρδιακές βαλβίδες καθώς παρέχει επιπλέον πληροφορίες για το αν και πότε πρέπει να χειρουργηθούν.
Η υπερηχοκαρδιογραφία με τη χρήση υλικών ηχοαντίθεσης (contrast echo) παρότι σαν ιδέα υπάρχει από τη δεκαετία του 1960 μόλις τελευταία κατέστη δυνατή η ευρεία χρήση της με την εμφάνιση των ‘’σκιαγραφικών’’ των υπερήχων.
Στην ουσία τα ‘’σκιαγραφικά’’ αυτά, που δεν είναι νεφροτοξικά, αποτελούν ένα μείγμα ορού και μικροφυσαλίδων αερίου που δεν καταστρέφονται από τα πνευμονικά τριχοειδή και οδηγούν σε εξαιρετικά βελτιωμένη απεικόνιση των καρδιακών κοιλοτήτων.
Παράλληλα με τη χρήση ειδικού λογισμικού και τεχνικής είναι εφικτός ο έλεγχος της διάχυσης αυτών των μικροφυσαλίδων εντός των αιμοφόρων αγγείων του μυοκαρδιακού τοιχώματος, ελέγχοντας με τον τρόπο αυτό τη μυοκαρδιακή αιματική κυκλοφορία παρέχοντας έτσι πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για την ύπαρξη στενώσεων στις αρτηρίες της καρδιάς.
Η μελέτη παραμόρφωσης (strain echo) αποτελεί στην ουσία επίτευγμα της τελευταίας δεκαετίας. Με τη χρήση ειδικής τεχνικής μπορεί και αναλύει την κίνηση των μυοκαρδιακών ινών στο χώρο παρέχοντας προγνωστικές πληροφορίες εξαιρετικά χρήσιμες.
Μπορεί να ανακαλύψει πρώιμα ασθενείς που είτε λόγω βαλβιδοπάθειας είτε λόγω μυοκαρδίτιδας είτε λόγω εμφράγματος θα αναπτύξουν καρδιακή ανεπάρκεια.
Αξιοσημείωτη είναι η χρήση της μεθόδου και σε ογκολογικούς ασθενείς υπό χημειοθεραπεία καθώς μπορεί να διακρίνει πριν ακόμα και από την εμφάνιση συμπτωμάτων ποιοι θα αναπτύξουν καρδιακή ανεπάρκεια εξαιτίας των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.
Πρέπει να τονιστεί ότι όλες αυτές οι νέες μέθοδοι παρότι αποτελούν πολύτιμο όπλο στη διαγνωστική φαρέτρα της σύγχρονης καρδιολογίας απαιτούν μοντέρνα μηχανήματα υπερήχων κι εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες.
Η ομάδα μας εφαρμόζει ήδη τις τεχνικές αυτές και ειδικά τα αποτελέσματα από τα στρές έκο έχουν ενσωματωθεί σε μελέτη της ελληνικής καρδιολογικής εταιρείας που αξιολογεί την εφαρμογή των νεότερων υπερηχοκαρδιογραφικών τεχνικών στον ελληνικό πληθυσμό.
