Αρθρο του Νικολάου Ευαγόρα Χημικού ΕΚΠΑ – Μ. Sc. University οf Manchester πρ. Δ/ντή Γενικού Χημείου του Κράτους (Χ.Υ. Ρόδου)
«Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΚΑΠΡΙ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ ΕΞΕΔΩΣΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΤΟΛΗ ΑΦΙΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΛΟΓΩ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ»
Με το θέμα της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στην επάρκεια πόσιμου νερού για το νησί της Ρόδου, έχω ασχοληθεί και παλαιότερα με άρθρα στον τοπικό τύπο αλλά και με γραπτή ενημέρωση των αρμοδίων, ακόμη και με ερώτημα στη Βουλή που κατατέθηκε από τον Βουλευτή κ. Μάνο Κόνσολα. Απογοητεύτηκα και μετά την τελευταίο επιστολή μου πριν από επτά χρόνια, σταμάτησα να ασχολούμαι.
Την Παρασκευή 3 Ιουλίου, είχαμε μια συνάντηση, ως πρώην μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου Καταναλωτών Ρόδου, οι Νίκος Μελισσουργός, Θεόδωρος Παπαγεωργίου, Ευαγόρας Νικολάου, Γιάννης Νιωτάκη και Γιώργος Κοντώσης.
Ανάμεσα στα καταναλωτικά θέματα, που απασχολούν τη σημερινή κοινωνία, έγινε αναφορά και στην επίκαιρη είδηση, σχετικά με την απόφαση του Δημάρχου του Κάπρι της Ιταλίας να εκδώσει περιοριστική εντολή άφιξης τουριστών στο νησί, λόγω ανεπάρκειας νερού από βλάβη της μονάδας προμήθειας νερού στο νησί από την ηπειρωτική χώρα.
Όλων η σκέψη μας πήγε στη Ρόδο, με τα ερωτήματα.
Τι θα κάνουμε αν έχουμε 2-3 χρόνια ανομβρία;
Τι προληπτικά μέτρα πρέπει να ληφθούν για να μην κινδυνεύσει ποτέ το νησί;
Υπάρχουν μέτρα για να αισθανόμαστε ασφαλείς;
Έχουμε λαμπρό παράδειγμα την Κύπρο, όπου όταν το 2009, λόγω ανομβρίας, αναγκάστηκε να μεταφέρει οκτώ εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό με τάνκερ από τον Πειραιά, παρόλο που είχε φράγματα με συνολικό αποθηκευτικό χώρο 300 εκατομμύρια κυβικά, αλλά τα φράγματα παρέμειναν άδεια λόγω ανομβρίας. Μετά από ταλαιπωρία του πληθυσμού για 2-3 χρόνια, το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε οριστικά και σήμερα η Κύπρος θα έχει νερό ανθρώπινης κατανάλωσης και με άδεια φράγματα.
Η Ρόδος έχει 67 εκατομμύρια κυβικά αποθηκευτικό χώρο στο φράγμα Γαδουρά, με ωφέλιμη ποσότητα τα 63 εκατομμύρια κυβικά. Θα αντέξει μια ανομβρία; Μπορούμε να το αποκλείσουμε ότι είναι πιθανό να έχουμε ανομβρία;
Μετά από τη συζήτηση που είχαμε, αισθάνθηκα την ανάγκη να αναδημοσιεύσω στοιχεία από τις επιστολές, τις οποίες είχα αποστείλει και στους αρμοδίους το 2017 και το 2018 με αναλυτικούς πίνακες για τις σύγχρονες ανάγκες υδροδότησης, ελπίζοντας ότι έχει γίνει μια δεύτερη σκέψη που αγνοώ.
Το φράγμα του Γαδουρά αποτελεί κεντρικό άξονα μιας μακροχρόνιας και μόνιμης λύσης για την υδροδότησης της Ρόδου, αλλά δεν μπορεί να δώσει λύση από μόνο του.
Η λειψυδρία, μια από τις σοβαρότερες απειλές που αντιμετωπίζουν οι χώρες της Μεσογείου, κάνει όλο και πιο έντονη την παρουσία της και στη Ρόδο. Οι περισσότερες περιοχές της Μεσογείου έχουν επιλύσει το πρόβλημα με αφαλατώσεις, εμείς όμως ακόμη αμφιταλαντευόμαστε. Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό και σαν τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, με τη συστράτευση όλων των τοπικών Αρχών και των παραγωγικών τάξεων, χωρίς να αποτελέσει αντικείμενο αντιπαραθέσεων. Για να έχουμε όμως τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, θα πρέπει να τηρηθούν απαράβατα δύο κανόνες.
1. Να γίνει τάχιστα μια τεκμηριωμένη επιστημονική αξιολόγηση της κατάστασης, με επισήμανση των απαραίτητων μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν από σήμερα, μέχρι την οριστική επίλυση του προβλήματος, με γνώμονα ότι καμιά περιοχή του νησιού δεν θα μείνει χωρίς νερό ανθρώπινης κατανάλωσης από το επόμενο καλοκαίρι, με όποιες καιρικές συνθήκες και αν επικρατήσουν. Με πλήρη διαφάνεια τα στοιχεία να δοθούν στον Ροδιακό λαό, για να είναι γνώστης της κρισιμότητας της κατάστασης και να δοθούν οδηγίες για μέτρα εξοικονόμησης νερού.
2. Οι αρμόδιοι φορείς, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, να καταστρώσουν το μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονοδιάγραμμα των ενεργειών, που θα ακολουθηθούν, αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη της επίλυσης του προβλήματος. Είναι αυτονόητο ότι το πρόβλημα είναι σοβαρό, γιατί από αυτό εξαρτάται άμεσα η οικονομική πορεία της Ρόδου και η επιβίωση του πληθυσμού της. Γι’ αυτό και πρέπει να υπάρχει στήριξη όλων των πολιτών. Κάποιος όμως θα πρέπει να πάρει την ευθύνη συντονισμού και μάλιστα σήμερα και να πείσει ότι το νησί δεν θα κινδυνεύσει σε περίπτωση ανομβρίας. Όταν παρουσιαστεί το πρόβλημα θα είναι αργά.
Είχα την ευκαιρία να διατυπώσω τις απόψεις μου για το θέμα πριν από οκτώ χρόνια, με τεκμηριωμένη επιστολή, που παρέδωσα σε όλους τους αρμοδίους και στη συνέχεια με δημοσίευμά μου στον τοπικό τύπο. Από τότε η κατάσταση μάλλον είναι πιο επιτακτική. Επανέρχομαι σήμερα, χωρίς να έχω ενημέρωση αν κάποιος από τους αποδέκτες διάβασε την έκθεσή μου, αφού δεν έλαβα καμιά απάντηση. Ανησυχώ όμως και αισθάνομαι την υποχρέωση να συμβάλω επιστημονικά στην αποφυγή της διαφαινόμενης επιδείνωσης της κατάστασης με απρόβλεπτες συνέπειες για το νησί.
Συνηθίσαμε να ακούμε για τις κλιματικές αλλαγές χωρίς να δίνουμε την πρέπουσα προσοχή. Σε κάποιο σεμινάριο της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας το 1992, για εκπροσώπους εργαστηρίων νερού από όλες τις χώρες της Μεσογείου, ένας Ολλανδός καθηγητής μας είπε «Τα επόμενα χρόνια τυχερές θα είναι οι περιοχές που γειτονεύουν με θάλασσα, γιατί θα έχουν νερό από τις αφαλατώσεις». Μάλλον φτάσαμε σε αυτή την χρονική περίοδο και δεν το καταλάβαμε, έχουμε ακόμη λίγο χρόνο, ας τον αξιοποιήσουμε.
Με την σε μεγάλο βαθμό καταστροφή του υδροφόρου ορίζοντα, λόγω της μόλυνσης του νερού από τα λύματα και της υφαλμύρισης λόγω της υπεράντλησης, οι επόμενες γενιές δεν θα έχουν καμιά πιθανότητα να βρουν επαρκή ποσότητα κατάλληλου νερού από γεωτρήσεις. Καταλαβαίνω τη δύσκολη θέση των αρμοδίων και την αγωνία τους να εξυπηρετήσουν τον κόσμο. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει αποσπασματικά αλλά θα πρέπει να γίνει με οριστική επίλυση του προβλήματος, όπως έκαναν όλες οι χώρες της Μεσογείου..
Ακούμε κάθε τόσο προβλήματα υδροδότησης σε περιοχές του νησιού, που δεν φανταζόμασταν παλαιότερα ότι θα έχουν πρόβλημα, αν και με τα επιστημονικά δεδομένα που υπήρχαν θα έπρεπε να το περιμέναμε. Με τις υπάρχουσες υποδομές, όσες φιλότιμες προσπάθειες και να κάνουν οι αρμόδιοι, τα προβλήματα δεν πρόκειται να λυθούν. Η πίτα είναι δεδομένη και αυτοί που την μοιράζονται αυξάνονται.
Με αριθμητικά δεδομένα, το Φράγμα του Γαδουρά δεν μπορεί να καλύψει όλο το νησί από μόνο του και ειδικά σε περιόδους ανομβρίας. Θα ήταν παρακινδυνευμένο να το επιχειρήσουμε. Για να μπορέσουμε να επικεντρωθούμε στην εξεύρεση λύσης, Θα πρέπει πρώτα να δώσουμε απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως:
1. Αν δεχθούμε ότι το Φράγμα του Γαδουρά θα μπορούσε να καλύψει προσωρινά όλο το νησί, πόσα χρόνια απαιτούνται για να γίνουν τα δίκτυα ύδρευσης και ποιο το κόστος κατασκευής τους;
2. Στα χρόνια που απαιτούνται για την κατασκευή του δικτύου, που με τα ελληνικά δεδομένα μπορεί και να διπλασιαστούν (μιλάμε για δεκαετία τουλάχιστον, εφόσον βρεθούν τα χρήματα), στο διάστημα αυτό τι θα γίνει αν έχουμε 2-3 χρόνια ανομβρία;
3. Ακόμη και αν ολοκληρωθούν τα δίκτυα, μπορεί το φράγμα να καλύψει όλο το νησί αν έχουμε ανομβρία 2-3 χρόνια; Η μέση κατανάλωση νερού σε τουριστικές περιοχές για κάλυψη των πάσης φύσεως αναγκών, ανέρχεται σε 500 λίτρα ημερησίως ανά άτομο. Αν έχουμε 2 χρόνια ανομβρία και έστω ότι το φράγμα ήταν στην αρχή γεμάτο, λαμβάνοντας υπόψη την εξάτμιση λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, του καλοκαιριού, τις απώλειες των δικτύων και τη διαφυγή στο υπέδαφος του φράγματος, το νερό θα εξαντληθεί το αργότερο σε δύο χρόνια.
Η λύση κάποια στιγμή της αφαλάτωσης θαλασσινού νερού είναι μονόδρομος. Ο συνδυασμός αφαλατώσεων και φραγμάτων λύνει 100% το πρόβλημα και είναι δοκιμασμένη τακτική σε πολλές Μεσογειακές χώρες. Η κατασκευή των μονάδων και η λειτουργία τους, γίνεται χωρίς καμία επιβάρυνση της Αρχής υδροδότησης. Η Εταιρεία που κατασκευάζει την μονάδα έχει και την ευθύνη λειτουργίας της και παραδίδει στο δίκτυο κατανάλωσης την ποσότητα νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, με την οποία έγινε η σύμβαση. Η κάθε ΔΕΥΑ τη μόνη υποχρέωση που έχει είναι να πληρώσει το νερό στη συμφωνηθείσα τιμή, η οποία είναι αρκετά κάτω από το ένα ευρώ το κυβικό. Παρέχεται επίσης η δυνατότητα, σε περίπτωση πολυομβρίας με γεμάτο το φράγμα να πληρώνουμε ένα τέλος ετοιμότητας της μονάδας αφαλάτωσης χωρίς να μας δίνει νερό και να χρησιμοποιούμε το νερό του φράγματος.
Δεδομένου ότι οι αφαλατώσεις θα λειτουργούν παράλληλα με το φράγμα, η μέση τιμή του κυβικού ελάχιστα θα αυξηθεί στον καταναλωτή.
Θα πρέπει να γίνει άμεσα η εξεύρεση των χώρων και η μελέτη για εγκατάσταση δύο μονάδων, σε πρώτη φάση δυναμικότητας 20.000 κυβικών μέτρων ημερησίως η καθεμιά και με δυνατότητα επέκτασης τους. Μια στη βόρεια και μια στη νότια παραλιακή ζώνη, με πρόβλεψη να τροφοδοτούν τα υπάρχοντα και τα υπό κατασκευή δίκτυα, ώστε να έχουμε μια συμπληρωματική υποστήριξη του φράγματος και έτοιμη τη δομή για να καλυφθούν οι ανάγκες του νησιού πλήρως από τις αφαλατώσεις, εάν και όταν χρειαστεί.
Μόνο έτσι δεν θα βρεθούμε στη θέση του Δημάρχου του Κάπρι.
Πολύ σωστός. Μπράβο.