Λίγο πάνω από το 50% αναμένεται να φτάνουν και να τερματίζουν οι νέοι συντελεστές αναπλήρωσης των κύριων ανταποδοτικών συντάξεων για όσους αποχωρούν με 40 έτη ασφάλισης και πάνω. Το ασφαλιστικό νομοσχέδιο βρίσκεται λίγο πριν από τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, στόχος είναι η 40ετία ασφαλιστικού βίου να οριοθετεί στο καινούργιο σύστημα το πλαφόν των νέων συντελεστών αναπλήρωσης. Αυτό σημαίνει πως μετά τα 40 έτη (ή το πολύ τα 42) τα ποσοστά δεν θα αυξάνονται περαιτέρω, αλλά θα παραμένουν σταθερά στο ανώτατο όριό τους.
«Καρδιά» του συστήματος
Η αναπροσαρμογή των συντελεστών που δείχνουν το ύψος της ανταποδοτικής παροχής βρίσκεται στην καρδιά του νέου Ασφαλιστικού και στόχος είναι να «χτιστεί» ένα ασφαλές, ελκυστικό και βιώσιμο σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, η αναπροσαρμογή των συντελεστών αναμένεται να ξεκινά τελικά από τα 33 έτη και να αυξάνεται προοδευτικά ώστε να αγγίζει το 40%- 40,5% στην 35ετία (έναντι 33,81% σήμερα) και το 50%-50,5% στη 40ετία (έναντι 42,80% σήμερα). Στο σημείο αυτό η σωρευτική αύξηση των επίμαχων συντελεστών αναμένεται να πιάνει «ταβάνι».
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες που δημοσίευσε το «Εθνος της Κυριακής», οι ωφελημένοι από τους νέους συντελεστές, παλαιοί και νέοι συνταξιούχοι (που έχουν δηλαδή αποχωρήσει πριν ή μετά τον Μάιο του 2016), ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο. Με αυτό το σενάριο και εφόσον συμπεριληφθεί και η εθνική σύνταξη των 384 ευρώ, τα ανώτατα επίπεδα παροχών του νέου συστήματος αναμένεται να κυμαίνονται από 887 ευρώ για συντάξιμες αποδοχές της τάξης των 1.000 ευρώ έως και 3.650 ευρώ για το ανώτατο πλαφόν συντάξιμων αποδοχών των 6.500 ευρώ.
Συντάξιμες αποδοχές είναι ο μισθός ή οι αποδοχές επί των οποίων υπολογίζονται οι εισφορές. Αντίστοιχα, η συνολική αναπλήρωση (ανταποδοτική και εθνική σύνταξη) θα κυμαίνεται από 56% έως 88% περίπου. Για συντάξιμες αποδοχές μικρότερες των 1.000 ευρώ η συνολική αναπλήρωση θα είναι υψηλότερη λόγω και της εθνικής σύνταξης. Για παράδειγμα:
– Μέσες συντάξιμες αποδοχές 900 ευρώ για 40 έτη ασφάλισης θα αποδίδουν σύνταξη 835 ευρώ, θα έχουν δηλαδή αναπλήρωση 92,7%.
Οι αλλαγές των ποσοστών αναπλήρωσης στις κύριες συντάξεις επηρεάζουν όλους τους συνταξιούχους, παλαιούς και νέους, που έχουν αποχωρήσει ή αποχωρούν με περισσότερα από 33 έτη. Οι ωφελημένοι ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο.
Οι περισσότεροι ωστόσο, κυρίως παλαιοί συνταξιούχοι (πριν από τον Μάιο του 2016), δεν θα δουν αυξήσεις στην τσέπη, αλλά έναν λογιστικό συμψηφισμό στο εκκαθαριστικό τους, καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά, η οποία θα πρέπει να συμψηφιστεί ώστε να μειωθεί αντίστοιχα με την αύξηση της ανταποδοτικής παροχής. Οι εν λόγω συνταξιούχοι θα πρέπει να περιμένουν αυξήσεις στην τσέπη μετά το 2023 και αφού συμψηφιστεί στο 100% η προσωπική διαφορά τους με τις γενικές ετήσιες αυξήσεις που θα δίνονται με βάση την εξέλιξη του ΑΕΠ (50%) και του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (50%).
Αύξηση από 5 έως 196 ευρώ
Οσοι δεν έχουν προσωπική διαφορά (ή έχουν αρνητική προσωπική διαφορά) και έχουν αποχωρήσει με πάνω από 33 έτη θα πρέπει να λάβουν αυξήσεις κύριων συντάξεων στην τσέπη. Αυτή η κατηγορία όπως και οι 300.000-320.000 δικαιούχοι επικουρικών που θα δουν αυξήσεις από 5 έως 196 ευρώ θα είναι και οι συνταξιούχοι που θα εισπράξουν τα αναδρομικά στις αρχές του 2020. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα αναδρομικά που απορρέουν από τις τελευταίες αποφάσεις του ΣτΕ (4 Οκτωβρίου 2019) εξετάζεται να δοθούν εφάπαξ σε μία δόση, μετά την ψήφιση του νόμου και αφού προηγηθούν οι απαραίτητοι επανυπολογισμοί των συντάξεων. Πρόκειται για αναδρομικά τουλάχιστον 5 μηνών, δεδομένου ότι οι συντάξεις Φεβρουαρίου θα πληρωθούν τέλη Ιανουαρίου.
Για όλες τις αναπροσαρμογές η αφετηρία μπαίνει στις 4 Οκτωβρίου 2019. Εκτός από τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης, τις αυξήσεις των παλαιών επικουρικών και το νέο σύστημα εισφορών για μη μισθωτούς, στο νομοσχέδιο θα υπάρχουν και τρία ξεχωριστά κεφάλαια για την οργανωτική και διοικητική ενοποίηση του ΕΦΚΑ με το ΕΤΕΑΕΠ, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΕΦΚΑ και τις ρυθμίσεις που απαιτούνται για την «ψηφιακή σύνταξη» μέσω του συστήματος «Ατλας» από τον Ιούνιο του 2020. Στα ζητήματα αυτά έχει αναφερθεί στο παρελθόν και ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννης Βρούτσης, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, πως «προχωράμε σε μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση που δημιουργεί περιβάλλον ασφάλειας και σιγουριάς για το μέλλον. Ενα δημόσιο σύστημα που θα καλλιεργεί την ασφαλιστική συνείδηση σε όλο τον ελληνικό λαό.
Μέσα από τη διοικητική και οργανωτική ενοποίηση του ΕΦΚΑ με το ΕΤΕΑΕΠ στον e-ΕΦΚΑ, θα προκύψουν οικονομίες κλίμακος και θα βελτιωθεί ο χρόνος απονομής των συντάξεων. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ΕΦΚΑ θα ολοκληρωθεί τα επόμενα τρία χρόνια και μέχρι το τέλος του 2022». Ο σχεδιασμός του υπουργείου Εργασίας προβλέπει το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός της περιόδου 10- 15 Ιανουαρίου περίπου, ώστε ακολούθως να εισαχθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί προς τα τέλη Ιανουαρίου.
Αναλογιστική μελέτη
Κύκλοι του υπουργείου Εργασίας εκτιμούν πως η αναλογιστική μελέτη που συνοδεύει το νομοσχέδιο και μετράει πολλές μεταβλητές «αποδεικνύει ότι η χώρα πληροί απόλυτα τις διεθνείς δεσμεύσεις της, χτίζοντας ένα ασφαλές και υγιές σύστημα που εκπληρώνει τους όρους βιωσιμότητάς του έως το 2070». Οι ίδιες πηγές παρατηρούν πως μετά το 2030 η Ελλάδα φαίνεται πως μπαίνει στον λεγόμενο «ενάρετο κύκλο», εντός του οποίου η συνταξιοδοτική δαπάνη θα βρίσκεται στο επίπεδο του στενού πυρήνα των χωρών της Ευρωζώνης.
Στην κρίσιμη αναλογιστική μελέτη ενσωματώνεται η παραδοχή πως μια διαρκής χρηματοδότηση ύψους 0,5% του εκάστοτε ΑΕΠ θα διατρέχει ενισχυτικά το ασφαλιστικό σύστημα μέχρι το 2070, καλύπτοντας τις αυξήσεις των επικουρικών και των κύριων συντάξεων που θα προκύψουν. Στο μέτωπο των εισφορών, το νέο σύστημα θα επιτρέπει σε όλους να ασφαλίζονται προαιρετικά στον κλάδο επικούρησης εφόσον το επιθυμούν. Θα δοθεί έτσι πρόσβαση σε αγρότες και γιατρούς να ασφαλιστούν προαιρετικά για επικουρική σύνταξη με το νέο σύστημα των προκαθορισμένων ποσών εισφορών (42 ευρώ, 51 και 61 ευρώ). Οποιος επιλέξει να μπει στην επικούρηση θα πρέπει μετά να ακολουθεί την υποχρεωτικότητα και δεν θα μπορεί να βγαίνει και να ξαναμπαίνει όποτε θέλει.
Ξεκινά η δίκη στο ΣτΕ για αναδρομικά 26 δισ. ευρώ
Σε πέντε ημέρες ξεκινά η «μητέρα των μαχών» στο ΣτΕ για τα παλαιά αναδρομικά του 2015, που αφορούν 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους. Την περασμένη Παρασκευή κατατέθηκε η σχετική εισήγηση από τον αρμόδιο σύμβουλο Επικρατείας, γεγονός που δείχνει πως δεν τίθεται θέμα αναβολής. Στην επίμαχη εισήγηση, την οποία έχει στη διάθεσή του το «Εθνος της Κυριακής», αποκαλύπτεται πως υπέρ των εναγόντων παρεμβαίνουν 17 φυσικά πρόσωπα και σύλλογοι συνταξιούχων (όπως ο Πανελλήνιος Σύλλογος Συνταξιούχων ΟΤΕ, οι σύλλογοι συνταξιούχων της Εθνικής, της Εμπορικής, της Ιονικής-Λαϊκής Τράπεζας κ.ά). Υπέρ του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ παρεμβαίνει το ελληνικό Δημόσιο. Στα σχετικά έγγραφα αποκαλύπτεται το ακριβές κόστος των διεκδικούμενων αναδρομικών από τις περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις:
- 10,690 δισ. ευρώ για την περίοδο 1/1/2013-9/6/2015
- 3,985 δισ. ευρώ για το «περίφημο» 11μηνο 10/6/2015-11/5/2016
- 11,580 δισ. ευρώ για την περίοδο 12/5/2016-31/12/2018
«Ο επανυπολογισμός του νόμου Κατρούγκαλου δεν μπορεί αναδρομικά να σβήσει αποζημιωτικές αξιώσεις. Πρέπει να ισχύσει από το 2019 και στην έσχατη περίπτωση από τον Μάιο του 2016 και μετά, αλλά σε καμία περίπτωση αναδρομικά πριν από το 2016» δηλώνει ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, που έχει υποβάλει την αγωγή της πιλοτικής δίκης.
Ο εισηγητής σύμβουλος Επικρατείας επισημαίνει πως ο ΕΦΚΑ με το έγγραφο των απόψεών του προς το δικαστήριο υποστηρίζει ότι το ΣτΕ δέχθηκε με την τελευταία απόφασή του (4 Οκτωβρίου 2019) πως η αντισυνταγματικότητα του 2015 διεγνώσθη για τυπικούς λόγους -λόγω έλλειψης μελέτης- και όχι για ουσιαστικούς. Και εφόσον η απόφαση του 2019 κρίνει συνταγματικό τον επανυπολογισμό που ενσωματώνει τις περικοπές του 2012, τότε έμμεσα κρίνονται – πάντα κατά τον ΕΦΚΑ – συνταγματικές και οι περικοπές του 2012. Σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ, εφόσον οι περικοπές του 2012 κρίθηκαν συνταγματικές εν όψει του επανυπολογισμού του νόμου Κατρούγκαλου, η διαπίστωση αυτή ισχύει όχι μόνο για τον επανυπολογισμό αλλά και για «κάθε άλλη προβολή αξιώσεων», όπως συμβαίνει στην υπό κρίση αγωγή της πιλοτικής δίκης.
