«Το πρόγραμμα που θα παρακολουθήσετε έχει ως στόχο τη μείωση της βλάβης. Απευθύνεται σε ανθρώπους που είτε δεν θέλουν είτε δεν μπορούν να κόψουν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών» είναι τα πρώτα λόγια που μας λέει η Τερέζα Μιμίκου, υπεύθυνη των Γιατρών του Κόσμου για τα προγράμματα Δημόσιας Υγείας. «Πρέπει να φύγουμε αμέσως. Δεν πρέπει να αργήσουμε», συμπληρώνει. Βρισκόμαστε στα γραφεία των ΓτΚ στο κέντρο της Αθήνας και κατευθυνόμαστε στον Κεραμεικό, σε έναν δρόμο που θεωρείται πιάτσα ναρκωτικών.
Στο σημείο βρίσκονται ήδη χρήστες, που περιμένουν να ανοίξουν οι πόρτες της κινητής μονάδας των ΓτΚ για να εξυπηρετηθούν. Η διαδικασία είναι γνωστή. Δηλώνουν όνομα, ημερομηνία γέννησης και χώρα καταγωγής. Αφήνουν τις χρησιμοποιημένες σύριγγες και παραλαμβάνουν ένα κιτ που περιέχει καινούργιες σύριγγες, προφυλακτικά, σακουλάκι με «ξινό», φιαλίδια με αποστειρωμένο νερό για να διαλύσουν τη δόση τους, και αλκοολούχα ταμπόν για να υπάρξει απολύμανση πριν από τη χρήση.
«Τους παρέχουμε καινούργιες σύριγγες, άσχετα με το πόσες μας επιστρέφουν. Μπορούμε να τους δίνουμε μέχρι 10-12 τη φορά», προσθέτει η κυρία Μιμίκου. Αμέσως μετά, οι περισσότεροι επιστρέφουν στην «καβάντζα» τους, δηλαδή τον δρόμο, το πάρκο ή τη στοά όπου βρίσκουν στέγη το βράδυ.
Πρόκειται για το πρόγραμμα «Δρόμοι της Αθήνας» που έχουν αναλάβει οι ΓτΚ και στόχο έχει τον περιορισμό της μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών αλλά και την παροχή πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας και συμβουλευτικής σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Σκοπός του προγράμματος είναι η προστασία τόσο των χρηστών όσο και του κοινωνικού συνόλου.
Τρεις φορές
Το βανάκι των ΓτΚ πηγαίνει στο σημείο τρεις φορές την εβδομάδα και παραμένει για δύο ώρες. «Την Τετάρτη το απόγευμα έρχονται σε εμάς περίπου 60 χρήστες, ενώ τα Σάββατα και τις Κυριακές, που βγαίνουμε μεσημέρι, εξυπηρετούμε πάνω από 110 άτομα», διευκρινίζουν οι εθελοντές του προγράμματος. Το σημείο όπου πηγαίνει το βανάκι κατά καιρούς αλλάζει. «Παλαιότερα βρισκόμασταν στην Ομόνοια. Ομως η πιάτσα μετακινήθηκε, οπότε ”μετακομίσαμε” κι εμείς. Η φιλοσοφία μας είναι να προσεγγίσουμε εμείς τους χρήστες», αναφέρουν.
Πλέον, πέραν των συρίγγων, οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εξετάσεις ταχείας ανίχνευσης για ηπατίτιδα C και τον ιό HIV. Επίσης, ενημερώνονται για τους πιθανούς κινδύνους καθώς και για μεταδιδόμενα νοσήματα. Πόσο εύκολο όμως είναι να πείσεις έναν χρήστη ναρκωτικών ουσιών να προβεί σε εργαστηριακό έλεγχο; «Πλέον δεν είναι λίγοι αυτοί που έρχονται και μας το ζητάνε. Ξέρουν ότι το παρέχουμε και θέλουν να το κάνουν», υποστηρίζει η ομάδα.
Το «Εθνος» συνομίλησε και με ωφελούμενους του προγράμματος. Ο Δημήτρης μας εξηγεί την περιπέτειά του με τα ναρκωτικά. «Στην αρχή έκανα κοκαΐνη. Μετά ξέμεινα από λεφτά. Τότε ξεκίνησα την ηρωίνη», μας λέει. Πηγαίνει στους ΓτΚ μία φορά την εβδομάδα για να προμηθευτεί σύριγγες.
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει, κατά καιρούς το έχει κόψει και έχει πάει σε πρόγραμμα απεξάρτησης. «Τη στέρηση στο σώμα την παλεύεις. Πονάς αλλά τα καταφέρνεις. Αυτό που δεν μπορείς να νικήσεις είναι το μυαλό», μας εξομολογείται. Ο Δημήτρης μένει με τους γονείς του, σε αντίθεση με τον Διονύση που μένει στον δρόμο. «Η πρώτη μου επαφή με τα ναρκωτικά έγινε μέσω της γυναίκας μου. Στην αρχή το έλεγχα, όμως πλέον δεν μπορώ. Μπήκα στην ηρωίνη επειδή είναι φθηνή. Πλέον έχω χάσει τα πάντα. Με τη γυναίκα μου χώρισα, δεν έχω τίποτα, ούτε οικογένεια ούτε φίλους. Εχω καταστραφεί», μας λέει.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ
Θέλουμε να τους πείσουμε ότι είμαστε δίπλα τους
Το πρόγραμμα λειτουργεί από το 1998, όταν ομάδες εθελοντών των Γιατρών του Κόσμου πήγαιναν σε σημεία συγκέντρωσης εξαρτημένων ατόμων και μοίραζαν σύριγγες. Στη συνέχεια το πρόγραμμα απέκτησε κινητή μονάδα και ξεκίνησε το κομμάτι της παροχής πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας. Οι εξετάσεις για την ανίχνευση ηπατίτιδας C και του ιού HIV ακολούθησαν.
Ενας από τους ιδρυτές του προγράμματος είναι ο Φίλιππος Ολυμπίτης, ο οποίος είναι φαρμακοποιός και μοιράζει το κιτ στους ωφελούμενους. «Είμαι εδώ κάθε φορά. Δεν λείπω σχεδόν ποτέ. Για μένα το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι προσφορά. Βρισκόμαστε εδώ τρεις ημέρες την εβδομάδα, εκτός αν έχει κακό καιρό. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ωφελούμενοι εξαφανίζονται προκειμένου να προστατευθούν», μας εξηγεί. Ο κ. Ολυμπίτης συνομιλεί με τους χρήστες. Οι περισσότεροι τον ξέρουν και πιάνουν κουβέντα μαζί του.
Στην ομάδα των εθελοντών μετέχουν ψυχολόγος, νοσηλευτής, κοινωνικός λειτουργός και φυσικά γιατρός, ο οποίος παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε χρήστες που το ζητούν. «Αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα υγείας λόγω της χρήσης αλλά και των κακών συνθηκών διαβίωσης. Το πιο συνηθισμένο είναι τα αποστήματα που δημιουργούνται λόγω της χρήσης», μας εξηγεί ο Δημήτρης Τζωρτζίνης, εθελοντής γιατρός που βρίσκεται στο σημείο.
Λίγο νωρίτερα είχε προσπαθήσει να πείσει έναν χρήστη να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη θεραπεία. «Οταν πρόκειται για πληγές και τραύματα εξαιτίας της χρήσης, συνήθως υπακούουν. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν πρέπει να νοσηλευτούν. Είναι δύσκολο να τους πείσεις να πάνε εκεί. Οι περισσότεροι φοβούνται ότι μια νοσηλεία θα τους εμποδίσει να πάρουν τη δόση τους για μερικές ημέρες. Υπάρχουν κι αυτοί που νιώθουν αποκομμένοι από το σύστημα και θεωρούν ότι τους αντιμετωπίζουν με προκατάληψη», σημειώνει.
Το 2015 μοιράστηκαν 38.058 σύριγγες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι περισσότεροι ωφελούμενοι είναι άνδρες, ελληνικής καταγωγής, ηλικίας 30-35 ετών. «Η ζωή που κάνουν είναι δύσκολη. Πολλές φορές μαθαίνουμε για ανθρώπους που εξυπηρετούσαμε αλλά έχασαν τη ζωή τους. Ερχονται και μας το λένε», αναφέρει η Χριστίνα Τσορού, νοσηλεύτρια. Η κυρία Τσορού προσπαθεί να περιποιηθεί τα τραύματά τους.
«Εμείς τους παρέχουμε προσωρινή ανακούφιση για τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν. Ωστόσο το δύσκολο είναι όταν πρέπει να παραπεμφθούν σε νοσοκομείο. Είναι δύσκολο να τους πείσεις, ενώ καμιά φορά υπάρχει πρόβλημα όταν για να έρθει το ασθενοφόρο να τους παραλάβει απαιτείται πολλή ώρα», σημειώνει.
Συμβουλές
Μέσω του προγράμματος, οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να λάβουν υπηρεσίες συμβουλευτικής. Ο Γιάννης Καλυβόπουλος μετέχει στο πρόγραμμα ως ψυχολόγος και όλο το δίωρο συνομιλεί με τους ωφελούμενους. «Πέρα από σύριγγες και πρώτες βοήθειες, προσπαθούμε να τους προσφέρουμε και ψυχολογική στήριξη. Θέλουμε να νιώσουν ότι κάποιος τους προσέχει», επισημαίνει.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΗ ΕΘΝΟΣ
