Ενα 3χρονο προσφυγόπουλο από το Κομπάνι, πνιγμένο στην παραλία της Αλικαρνασσού. Ενα καραβάνι 1.000 ανθρώπων που προσπαθεί με τα πόδια να φθάσει από τη Βουδαπέστη στη Γερμανία. Ενας αστυνομικός που σηκώνει ψηλά ένα μωρό για να το προστατεύσει από τον επικίνδυνο συνωστισμό στα σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ.
Οι εικόνες της εβδομάδας που πέρασε εναλλάσσονται με ταχύτητα, καθώς η προσφυγική κρίση βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής όχι μόνο των κυβερνήσεων, αλλά, όλο και περισσότερο, των ευρωπαϊκών λαών. Η πρωτοσέλιδη φωτογραφία του 3χρονου Αϊλάν, που άφησε την τελευταία του πνοή μαζί με τον αδελφό του και τη μητέρα του, προσπαθώντας να φθάσoυν στην Κω, λειτούργησε ως ηλεκτροσόκ στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Βρετανοί βουλευτές δήλωσαν ότι προσφέρουν διαμονή στα σπίτια τους σε πρόσφυγες, ολλανδικό συντονιστικό όργανο που ασχολείται με το άσυλο χρειάστηκε να προσλάβει έξι επιπλέον άτομα στο τηλεφωνικό κέντρο του για να διαχειριστεί τον καταιγισμό κλήσεων, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά. «Το τείχος της αδιαφορίας έσπασε» ήταν η χαρακτηριστική δήλωση του υπευθύνου της ανθρωπιστικής οργάνωσης ΜOAS, που διασώζει με ίδια μέσα ανθρώπους στη Μεσόγειο.
Η πίεση της κοινής γνώμης προς τις κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση για να προστατευθούν οι πρόσφυγες συνδυάζεται με την πίεση που τους ασκούν οι ίδιες οι συνθήκες. Μόνο στη Γερμανία προβλέπεται φέτος να φθάσει τετραπλάσιος αριθμός προσφύγων σε σχέση με πέρυσι. Οι συμβάσεις που τυπικά διέπουν το καθεστώς ασύλου στην Ευρώπη έχουν κουρελιαστεί εκ των πραγμάτων.
«Πρέπει να δημιουργηθεί ένα κεντρικό σύστημα για την καταγραφή των προσφύγων», είπε στην εφημερίδα Financial Times η Γιούτε Κλάουσεν, καθηγήτρια Διεθνούς Συνεργασίας στο Πανεπιστήμιο Μπραντάις των ΗΠΑ «Ή θα συμβεί αυτό ή το Σένγκεν θα καταρρεύσει και θα έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να ζουν σε καθεστώς ημινομιμότητας στην Ευρώπη».
Η ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων στο εσωτερικό της Ζώνης Σένγκεν είναι μία από τις βασικότερες κατακτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η κατάργησή της δεν είναι κάτι που συζητείται. Ομως η παράκληση, π.χ., της Βαυαρίας προς την Ιταλία να κλείσει το αλπικό πέρασμα Μπρένερο ή το κατά καιρούς άνοιγμα και κλείσιμο των γαλλοϊταλικών συνόρων είναι δείγματα των εντάσεων που σοβούν. Κυρίως, το φάσμα κατάρρευσης της ζώνης ελεύθερης μετακίνησης χρησιμοποιείται ως μοχλός από τη Γερμανία για να εγκριθεί το ταχύτερο δυνατό μια αναθεωρημένη κοινή πολιτική ασύλου.
Η νέα αυτή πολιτική, που θα ανακοινωθεί την επόμενη εβδομάδα, προβλέπει μετεγκατάσταση πάνω από 100.000 προσφύγων από τις χώρες πρώτης εισόδου σε ολόκληρη την Ε.Ε. Επίσης θα απαγορεύει την υποβολή αιτημάτων ασύλου από πολίτες των χωρών που βρίσκονται υπό ένταξη στην Ε.Ε., προκειμένου να σταματήσει η μαζική μετακίνηση κατοίκων των δυτικών Βαλκανίων προς βορράν και θα επισπεύδει τους επαναπατρισμούς οικονομικών μεταναστών.
Αβέβαιο είναι αν η Γερμανία θα επισημοποιήσει αυτό που ήδη εφαρμόζει στην πράξη, δηλαδή την κατάργηση των κανόνων του Δουβλίνου σε ό,τι αφορά τους Σύρους πρόσφυγες. Οι κανόνες του Δουβλίνου προβλέπουν ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού κέντρου μπορούν να στέλνουν πίσω στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ουγγαρία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα πρώτης εισόδου τούς αιτούντες άσυλο που έχουν καταγραφεί στις χώρες αυτές. Ομως οι Σύροι γίνονται δεκτοί στη Γερμανία, έστω και αν οι υποδομές υποδοχής βρίσκονται στα όριά τους.
Την Παρασκευή η Τσεχία και η Σλοβακία προσφέρθηκαν να παράσχουν ασφαλή διέλευση από το έδαφός τους στους πρόσφυγες που κατευθύνονται προς τη Γερμανία, υποχρεώνοντας έτσι το Βερολίνο να σταματήσει να μεταθέτει ευθύνες στην Ουγγαρία. Η στάση της κυβέρνησης Ορμπάν στην Ουγγαρία είναι ανοικτά εχθρική προς τους πρόσφυγες, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Ομως η Ουγγαρία λειτουργεί παράλληλα ως ανάχωμα, κάτι που έγινε απολύτως σαφές την εβδομάδα που πέρασε, από τις αντιδράσεις της κυβέρνησης της Βιέννης. Τη Δευτέρα η κυβέρνηση Ορμπάν επέτρεψε σε ειδικά τρένα να φύγουν από τη Βουδαπέστη, μεταφέροντας περίπου 2.000 πρόσφυγες προς τη Βιέννη και το Μόναχο, προς μεγάλη δυσαρέσκεια των Αρχών της Αυστρίας.
Εν συνεχεία, ο Ορμπάν έκλεισε και πάλι τη βαλβίδα εξόδου, με αποτέλεσμα η εβδομάδα να περάσει με όλο και μεγαλύτερο συνωστισμό έξω από τον σταθμό Κέλετι της Βουδαπέστης, ο οποίος οδήγησε στο απεγνωσμένο βήμα της αναχώρησης με τα πόδια για τα σύνορα.
«Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι υποχρεώθηκαν να διαφύγουν από τη Γερμανία στη διάρκεια του ναζισμού», σημείωσε η συγγραφέας Χέρτα Μίλερ, που έχει υπάρξει και η ίδια πρόσφυγας. «Οποιος ξεχνά την αλληλεγγύη έχει την ίδια στρεβλή αντίληψη για την πατρίδα που κάποτε έδιωξε τόσους Γερμανούς από τη χώρα».
