“Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες θα συζητήσουμε για τις σχέσεις αυτών των δύο χώρων, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς το επίκεντρο της συζήτησης να είναι το Ισραήλ, η Παλαιστίνη ή η Τουρκία” επισημαίνει ο κ. Κοτζιάς και σημειώνει ότι την πρωτοβουλία της Διάσκεψης την χαιρέτησαν θετικά όλοι οι συμμετέχοντες και ειδικά οι αραβικές χώρες από τις οποίες εκφράστηκε έντονο ενδιαφέρον για ευρύτερη συμμετοχή.
Ο κ. Κοτζιάς εξηγεί ότι “την ασφάλεια δεν την ορίζουμε στρατιωτικά”, αλλά “την εννοούμε και θετικά, ως τη δημιουργία πολλών ειδών δικτύων- από ενέργεια μέχρι υποδομές- τα οποία σταθεροποιούν όλη την περιοχή, ως μία πολιτική πρωτοβουλιών και κοινών δράσεων”.
Γι’ αυτό και μετά από τις τριμερείς συνεργασίες που έχουν επιτευχθεί από την ελληνική διπλωματία -Αίγυπτο, Ισραήλ, Ιορδανία και Λίβανο- και κυρίως με τις δύο πρώτες, έχουν επεκταθεί, εφαρμόζοντας ένα νέο μοντέλο, σε όλα τα επίπεδα ιεραρχίας του ΥΠΕΞ και πάρα πολλούς τομείς και υπουργεία, η επόμενη σκέψη, όπως σημειώνει ο υπουργός Εξωτερικών, ήταν “αξιοποιώντας την πείρα μας από τις τριγωνικές σχέσεις, να φτιάξουμε μια θεσμική υπόσταση -σαν και αυτή που υλοποιούμε στη Ρόδο- η οποία θα φέρει κοντά τις διάφορες χώρες που συμμετέχουν στις τριμερείς και θα ήθελαν να συμμετάσχουν, σε ένα κοινό φόρουμ ασφάλειας και σταθερότητας”.
Στόχος είναι και η θεσμοθέτηση της Διάσκεψης της Ρόδου. Ήδη προχωρά η θεσμοθέτηση της προηγούμενης πρωτοβουλίας του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, η τετραμερής Συνεργασία της Θεσσαλονίκης με τις βόρειες γειτονικές μας χώρες- Αλβανία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ- η οποία, πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο και, όπως ανακοινώνει ο κ. Κοτζιάς, θα επαναληφθεί εκ νέου τον Οκτώβριο στη Θεσσαλονίκη, όπως επίσης και Διάσκεψη των Αθηνών για την Προστασία των Πολιτιστικών και Θρησκευτικών Κοινοτήτων η οποία πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο και θα επαναληφθεί το 2017.
Ακολουθεί η συνέντευξη:
-Την Πέμπτη 8/9 και την Παρασκευή 9/9 θα έχουμε στην Ελλάδα, και ειδικότερα στη Ρόδο, την Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, με αραβικές και ευρωπαϊκές χώρες, μία δική σας πρωτοβουλία. Θα θέλατε να μας πείτε σε τι αποσκοπεί;
-Υπάρχει ένας ιστορικός, πολιτισμικός και γεωγραφικός χώρος που αποτελείται από την Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτός ο χώρος έχει κοινά συμφέροντα. Πρέπει όμως να αποκαταστήσουμε τη λειτουργικότητά του. Τα κοινά του συμφέροντα συνδέονται με την ιστορία και τον πολιτισμό, εκτείνονται στη δημιουργία υποδομών, την κατανομή της εργασίας, την ασφάλεια και τη σταθερότητα. Για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες θα συζητήσουμε για τις σχέσεις αυτών των δύο χώρων, της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς το επίκεντρο της συζήτησης να είναι το Ισραήλ, η Παλαιστίνη ή η Τουρκία. Θα συζητήσουμε για τις σχέσεις των Αραβικών κρατών με τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
-Γιατί επιλέξατε τη Ρόδο;
-Το σημείο που συνδέει περισσότερο από κάθε άλλο τις δύο αυτές περιοχές είναι η Ρόδος, γι’ αυτό και την επέλεξα. Επίσης, πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι η πολιτική του υπουργείου Εξωτερικών είναι, ιδιαίτερα όταν το επιτρέπει και η εποχή, να επεκτείνουμε και να αποκεντρώνουμε την εξωτερική πολιτική. Κάναμε τη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό μου κ. Τσαβούσογλου στην Κρήτη, θα κάνουμε τη Διάσκεψη των τεσσάρων Βαλκανικών χωρών στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο και μάλιστα θα πάμε και στο Άγιο Όρος. Τώρα πραγματοποιούμε τη συνάντηση με τις αραβικές και άλλες ευρωπαϊκές χώρες στη Ρόδο.
-Η πρωτοβουλία σας αυτή βρήκε πρόσφορο έδαφος ή υπήρξαν δισταγμοί από τους ομολόγους σας; Πως αποδέχθηκε τη Διάσκεψη η αραβική πλευρά, η ευρωπαϊκή, πως την αντιμετώπισε η σλοβακική προεδρία;
-Στη Διάσκεψη θα συμμετάσχουν η Ελλάδα, η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Ιταλία, η Κροατία και η Σλοβακία από την Ευρώπη και από τις αραβικές χώρες η Αίγυπτος, η Ιορδανία, ο Λίβανος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Λιβύη, το Μαρόκο και η Τυνησία. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν για 8 χώρες, 4 ευρωπαϊκές και 4 αραβικές, και, όπως βλέπετε, φθάσαμε στις 14. Εδώ θέλω να σημειώσω ότι παρακάλεσαν να έρθουν και άλλα κράτη, αλλά σε αυτήν την περίπτωση η Διάσκεψη θα απομακρυνόταν από το σκοπό για τον οποίο κάνουμε όλο αυτόν τον σχεδιασμό. Οι Άραβες αντιμετώπισαν με μεγάλο ενδιαφέρον την πρωτοβουλία και αυτοί είναι που ήθελαν να συμμετάσχουν περισσότερες χώρες. Η Σλοβακική Προεδρία από την πλευρά της θεώρησε τη Διάσκεψη μία μεγάλη ευκαιρία να γνωρίσει μια σειρά από αραβικά κράτη.
-Έχετε αναπτύξει μία ιδιαίτερα καλή σχέση με τον Αιγύπτιο ομόλογό σας τον κ. Σούκρι, στον οποίο είχατε προτείνει κατά την επίσκεψή σας στο Κάιρο τον περασμένο Φεβρουάριο, τη Διάσκεψη αυτή. Υπήρξε συνεργασία των δυο ΥΠΕΞ;
-Ναι, τα κείμενα για τη Διάσκεψη τα στείλαμε πρώτα στην Αίγυπτο, τα συμφωνήσαμε και μετά τα μοιράσαμε στους υπολοίπους. Έχουμε μια ειδική σχέση με την Αίγυπτο, η οποία συνδέεται με μία ιστορική σχέση με τον αραβικό κόσμο. Εγώ πάντα λαμβάνω υπόψη μου ότι στις αρχές του εικοστού αιώνα η Αίγυπτος ήταν η χώρα που παρήγαγε τον αραβικό πολιτισμό της νεωτερικότητας, στην Αίγυπτο πρωτοξεκίνησε ο αραβικός κινηματογράφος, εκεί αναδείχθηκαν σημαντικοί Άραβες ποιητές και μεγάλοι τραγουδιστές, οργανώθηκαν μεγάλα αραβικά πανεπιστήμια και οι μεταρρυθμιστικές σχολές του Ισλάμ.
-Έχετε μιλήσει επανειλημμένα για το τρίγωνο αστάθειας στην περιοχή μας. Τι είδους συνεργασίες θα πρέπει να αναπτύξουν οι χώρες της περιοχής για την ασφάλεια και τη σταθερότητα;
-Για να αντιμετωπιστεί το τρίγωνο της αστάθειας εμείς έχουμε κάνει σειρά από τριμερείς συνεργασίες. Έχουμε κάνει τριμερείς με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία και τον Λίβανο και θα κάνουμε και με την Παλαιστίνη. Δεν έχουμε όμως επεκτείνει μόνο σε σειρά κρατών τις τριμερείς, το σημαντικότερο είναι ότι στο Ισραήλ και την Αίγυπτο έχουμε εφαρμόσει ένα νέο μοντέλο, οι τριμερείς να αφορούν όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας του ΥΠΕΞ: γενικές διευθύνσεις, γενικούς γραμματείς, υπουργούς, προέδρους, πρωθυπουργούς. Η συνεργασία θα αφορά πάρα πολλούς τομείς, επί παραδείγματι με την Αίγυπτο συνεργάζεται και το υπουργείο Γεωργίας, το Υπουργείο Τουρισμού και το υπουργείο Μεταφορών.
Σκεφτείτε αυτή την τριγωνική σχέση σαν μια σφαίρα, η οποία είναι πολυεπίπεδη, πολύπλευρη και αναφέρεται σε όλη τη θεματολογία. Η σκέψη μας με τους Αιγύπτιους ήταν, αξιοποιώντας την πείρα μας από τις τριγωνικές σχέσεις, να φτιάξουμε μια θεσμική υπόσταση, σαν και αυτή που υλοποιούμε στη Ρόδο, η οποία θα φέρει κοντά τις διάφορες χώρες που συμμετέχουν στις τριμερείς και θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε ένα κοινό φόρουμ ασφάλειας και σταθερότητας. Την ασφάλεια δεν την ορίζουμε στρατιωτικά, δεν την ορίζουμε μόνο σε σχέση με την τρομοκρατία, τις προκλήσεις και τις καταστροφές, αλλά την εννοούμε και θετικά. Την εννοούμε ως τη δημιουργία πολλών δικτύων -από την ενέργεια μέχρι τις υποδομές- τα οποία σταθεροποιούν όλη την περιοχή, ως μία πολιτική πρωτοβουλιών και κοινών δράσεων.
-Η Ελλάδα επιστρέφει στο χώρο των Βαλκανίων και της Μ. Ανατολής με μία πρωτοβουλία “γεφύρωσης” των δύο κόσμων, ευρωπαϊκού και αραβικού, σε μία πολύ δύσκολη συγκυρία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι σηματοδοτεί μία νέα σελίδα στην πολιτική της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή;
-Πράγματι, η Ελλάδα επέστρεψε στα Βαλκάνια. Επιδιώκουμε να συνδέσουμε την πολιτική που ασκούσαμε στη δεκαετία του ΄90, δηλαδή την ανάπτυξη δικτύων και ενδοχώρας στα Βαλκάνια με την πολιτική της τελευταίας δεκαετίας, δηλαδή την ενίσχυση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού των κρατών της περιοχής. Θέλουμε να οικοδομήσουμε μια ενδοχώρα σε μια ευρωπαϊκά προσανατολισμένη νοτιοανατολική Ευρώπη. Τώρα προσπαθούμε να κάνουμε τη γεφύρωση αυτού του χώρου με τον αραβικό.
-Φιλοδοξείτε τη θεσμοθέτηση της Διάσκεψης της Ρόδου, σε ετήσια βάση; Το έχετε συζητήσει με τους συμμετέχοντες;
-Ναι, θέλουμε να θεσμοθετήσουμε τη διάσκεψη της Ρόδου. Επίσης, προχωρούμε και στη θεσμοθέτηση της Βαλκανικής Συνεργασίας, αλλά και της Διάσκεψης, ανά διετία όμως, για την Προστασία των Πολιτιστικών και Θρησκευτικών Κοινοτήτων. Όπως μάλιστα είπα πρόσφατα σε ομιλία μου στο Πανεπιστήμιο στα Σκόπια, όπου ήμουν προσκεκλημένος, τον επόμενο χρόνο η πρωτοβουλία θα είναι δική μας, δέχθηκαν όμως να στηρίξουν την πρωτοβουλία και να συνεργαστούν εξ’ αρχής μια αραβική χώρα και η Αυστρία.
-Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να διευρυνθεί αυτό το σχήμα της Ρόδου περισσότερο;
-Αν είναι να διευρυνθεί αυτό το σχήμα θα πρέπει να το αποφασίσουμε από κοινού με όλους τους συμμετέχοντες. Όταν προσκάλεσα για πρώτη φορά τη διασυνοριακή Διάσκεψη των τεσσάρων βαλκανικών χωρών είχα στο μυαλό μου, πέρα από αυτές τις τέσσερις χώρες, να καλέσουμε όποιες άλλες θα θέλαμε να συμμετάσχουν. Όμως οι υπόλοιπες τρεις χώρες δεν επιθυμούσαν τη διεύρυνση του σχήματος, ήθελαν να είναι “μαζί μας” σε μία ιδιαίτερη θεσμική σχέση. Και έτσι παραμείναμε στο αρχικό σχήμα, το οποίο θα επαναληφθεί φέτος τον Οκτώβριο στη Θεσσαλονίκη.
