Ο Χένρι Κίσσιγκερ, συνήθιζε να λέει ότι «κάθε επιτυχία απλά εξασφαλίζει ένα εισιτήριο για ένα πιο δύσκολο πρόβλημα» και στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού συνέβη ακριβώς αυτό.
Η επιτυχής διαχείριση της πανδημίας κατά τη χειμερινή περίοδο, οδήγησε σε ένα δύσκολο σταυρόλεξο κατά τη θερινή περίοδο, που εκτιμάται ότι θα γίνει ακόμα πιο δύσκολο τον χειμώνα.
Ο Επιχειρησιακός Ερευνητής – Επιχειρηματίας Τροφίμων & Τουρισμού BEng, MSc, κ. Δημήτρης Η. Βασιλείου, ένας εκ των 10 Ελλήνων από όλο τον κόσμο που ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία του FLATOD 19 -μιας τεράστιας καινοτομίας παγκοσμίως στον τομέα του τουρισμού- στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του σήμερα στη «δ», θέτει τα πράγματα στη ρεαλιστική τους βάση.
Παρουσιάζει το καινοτόμο μοντέλο του FLATOD 19, δίνει ουσιαστικές απαντήσεις για τις επιπτώσεις του covid-19 στην τουριστική βιομηχανία, εξηγεί γιατί η Ρόδος και η Κως θα «ταλαιπωρηθούν» λιγότερο τον χειμώνα, δίνει άλλη υπόσταση στην ορθή διαχείριση του «τουριστικού προορισμού» και υποστηρίζει ότι ο ιός θα επιβάλει μια “νέα Αειφορία” κι ένα «Νέο Τουριστικό Προϊόν».
• Κύριε Βασιλείου, θα ήθελα να ξεκινήσουμε λέγοντάς μας με δύο λόγια τι είναι η μεθοδολογία “FLATOD 19-Ευέλικτοι Τουριστικοί Προορισμοί”;
Η Μεθοδολογία “FLATOD-19”, προϊόν συνεργασίας ομάδας 10 Ελλήνων, 7 ειδικοτήτων, από όλο τον κόσμο, αντιμετωπίζει την ανάγκη των Τουριστικών Προορισμών, δηλαδή τόπων που δέχονται μεγάλες εισροές επισκεπτών σε σχέση με τον πληθυσμό τους, να έχουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης του Covid-19. Πυρήνας είναι η ομαδοποίηση των επισκεπτών και η ήπια ελεγχόμενη δρομολόγηση των μετακινήσεών τους, ώστε να υπάρχει προκαταβολικός περιορισμός της διασποράς και πολύ γρήγορη ιχνηλάτηση.
• Ακούγεται ως μια πολύ καινοτομική σύλληψη και θα ήθελα να μας πείτε πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του FLATOD 19.
Υπήρξε ένας συνδυασμός πραγμάτων που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2020. Τις ημέρες που η Κίνα κατέβασε τον στρατό στους δρόμους της Γιουχάν, είμαστε έτοιμοι με την ΠΟΞ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων) και άλλους φορείς, να ξεκινήσουμε ένα έργο για την ανάδειξη των Τουριστικών Προορισμών μέσω της Γαστρονομίας. Το θέμα λοιπόν “Τουριστικός Προορισμός” μας είχε ήδη απασχολήσει ερευνητικά πάνω από 2 χρόνια. Μέσα και από τις επικοινωνίες με φίλους στο εξωτερικό και ειδικά με την Άπω Ανατολή, που ήταν “μπροστά” στις εξελίξεις, καταλάβαμε ότι ο Τουρισμός θα πάθαινε καταστροφή. Είδαμε όμως και ότι οι μεγάλες παγκόσμιες αλυσίδες των ξενοδοχείων, με την εμπειρία και του SARS, πολύ γρήγορα ανέπτυξαν Πρωτόκολλα. Το θέμα “Τουριστικός Προορισμός” όμως ως σύνολο δεν το αντιμετώπιζε κανείς. Ακόμη χειρότερα, όλες οι χώρες αντιμετωπίζονταν ως ενιαίος προορισμός – και καμία χώρα δεν είχε την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, με τα πολλά νησιά που είναι ανεξάρτητοι “προορισμοί”, ώστε να δανειστούμε τεχνογνωσία.
• Ουσιαστικά δηλαδή η ομάδα συστάθηκε για να βοηθήσει τους ελληνικούς προορισμούς να δώσουν πρακτικές λύσεις, σε πολυσύνθετα προβλήματα στη “Διαχείριση Προορισμών την εποχή των επιδημιών”.
Ακριβώς. Στη συγκυρία που σας περιέγραψα, διαβάσαμε εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας) που προειδοποιούσε ότι με δεδομένη την ανθεκτικότητα του COVID-19, και τις πρώτες εμπειρίες, οι χώρες πρέπει να μάθουν να “ανοιγοκλείνουν”. Εμείς συνδέσαμε τη λέξη “χώρα” με “Προορισμός” και ανησυχήσαμε, γιατί σκεφτήκαμε ότι εκεί που επισκέπτες συνεχώς εναλλάσσονται “ανοργάνωτα”, τα επιδημιολογικά προβλήματα θα ήταν μεγαλύτερα, για κάθε Προορισμό που θα λειτουργούσε με το κλασσικό μοντέλο του τουρισμού. Επιπλέον ξέραμε ήδη ότι στο περιβάλλον του Τουρισμού, η ιχνηλάτηση είναι σχεδόν αδύνατη, πόσω μάλλον η γρήγορη ιχνηλάτηση, που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον έλεγχο μιας επιδημίας. Έτσι σκεφτήκαμε να αναπτύξουμε μια μεθοδολογία που να δυσκολεύει τη διασπορά του ιού σε τουριστικούς προορισμούς και να διευκολύνει την ιχνηλάτηση, φέρνοντας μαζί τεχνογνωσίες και ειδικότητες από αρκετούς κλάδους – από τον Τουρισμό και όχι μόνο: Διαχείριση Προορισμών, Επιχειρησιακή Έρευνα, Ιατρική, Συστήματα Ποιότητας κλπ. Για να το πετύχουμε αυτό, μαζευτήκαμε Έλληνες από όλο τον κόσμο, και την Ελλάδα, με γνώση και των ίδιων των ελληνικών προορισμών.
• Ποια είναι η εικόνα που έχετε για τη Ρόδο και την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί με το άνοιγμα του τουρισμού;
Ο ελληνικός τουρισμός άνοιξε φέτος με πολλές ταχύτητες και με διαφορετικό τρόπο στους διαφορετικούς προορισμούς. Η βάση ήταν τα υγειονομικά πρωτόκολλα του κράτους, με έμφαση στα ξενοδοχειακά, ενώ υπήρξαν και άλλα “περιφερειακά” για εστιατόρια, πούλμαν κλπ. Η Ρόδος δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Γρήγορα όμως φάνηκε ότι οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες είχαν καλύτερη επαγγελματική οργάνωση και νοοτροπία να τηρήσουν πρωτόκολλα, ενώ στους άλλους κλάδους υπήρξαν περισσότερες αστοχίες. Αυτό σε συνδυασμό με τις αργές αντιδράσεις της χώρας, την παλινωδία σε επικοινωνιακές δράσεις και τα προβλήματα των χωρών προέλευσης των τουριστών, έδωσε ένα προβάδισμα στα μεγάλα resort που τόλμησαν να ανοίξουν και συνεργάστηκαν με Tour Operators. Αυτό έγινε ακόμη εντονότερο στη Ρόδο που έχει και αδύναμο εσωτερικό τουρισμό. Τα στατιστικά τα έχετε δημοσιεύσει και εσείς ως εφημερίδα από τα στοιχεία της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ότι άνοιξαν οι μισές μονάδες με τη μισή πληρότητα, αλλά και ότι οι τουρίστες που ήρθαν δεν «κυκλοφόρησαν» πολύ, για λόγους ασφάλειας, στους χώρους εκτός ξενοδοχείων: εστιατόρια και bar, παραλίες και σοκάκια, προκάλεσαν ανησυχία. Συνέπεια αυτού ήταν να μην “πέσει χρήμα” στο νησί, καθώς αυτό συγκράτησε τα κρούσματα, αλλά κράτησε τα έσοδα ακόμη χαμηλότερα.
• Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, θα λέγατε ότι έπειτα από την επιτυχημένη διαχείριση του χειμώνα, η κατάσταση ξέφυγε;
Αρχικά να πούμε ότι η επιτυχημένη διαχείριση του χειμώνα βασίστηκε στη γενναία απόφαση του Πρωθυπουργού προσωπικά να “κλείσει” τη χώρα. Αυτό όμως δεν είχε τίποτε “διαχειριστικό”. O κόσμος υπάκουσε για λόγους που ήταν συνδυασμός φόβου, προστίμων και χρηματικών ενισχύσεων. Τα καλά νέα ήταν ότι ειδικά οι τουριστικές περιοχές είχαν σχεδόν μηδενικά κρούσματα. Όταν όμως χρειάστηκε να κάνουμε πραγματική “διαχείριση” δεν νομίζω ότι υπήρξε καν “διαχείριση”. Για να το πω όσο πιο κομψά μπορώ, τρέχαμε πίσω από τις εξελίξεις. Εξαίρεση αποτέλεσαν 2-3 περιφέρειες, που έκαναν σχεδόν ό,τι μπορούσαν για να αντιμετωπίσουν ένα ομολογουμένως ΠΟΛΥ δύσκολο πρόβλημα, που δεν θέλαμε να παραδεχθούμε ότι μας ξεπέρναγε. Και ο βασικός λόγος ήταν ότι βιαστήκαμε να ανοίξουμε. Και, μοιραία, πολύ ανοργάνωτα. Κατ’ αρχήν χάσαμε στο ιδεολογικό επίπεδο, και μάλιστα μόνοι μας. Η Μεθοδολογία FLATOD-19, όπως και κάθε μεθοδολογία προϋποθέτει το να αποδεχθείς ότι υπάρχει πρόβλημα, υφιστάμενο ή εν δυνάμει. Και μάλιστα η μεθοδολογία μας έχει ενσωματωμένη στρατηγική την επικοινωνία προς τους πελάτες σου ότι αναγνωρίζεις το πρόβλημα και έχεις αναπτύξει λύσεις, ώστε να τους προσελκύσεις. Η χώρα όμως επέλεξε να διαφημίσει “χαλαρό ελληνικό καλοκαίρι”, αρχίσαμε να περηφανευόμαστε μεταξύ μας πόσο ασφαλείς είμαστε, αγνοώντας τον ξένο καταναλωτή που (θα έπρεπε να) στοχεύαμε, και ανοίξαμε με ένα χαλαρό τρόπο, θεωρώντας ότι ο κορωνοϊός «πέρασε».
Αυτό ήταν ξεκάθαρα λάθος, έδιωξε «σωστό» κόσμο και προσέλκυσε «λάθος» κόσμο, χαλάρωσε εμάς τους ίδιους και – επιπλέον – δεν μας επέτρεψε να αναρωτηθούμε και να ανασχεδιάσουμε το ίδιο το τουριστικό προϊόν με την συλλογικότητα που απαιτείται σε τοπικό επίπεδο (ξενοδόχοι, εστιάτορες, οργανωτές εκδρομών κλπ). Αν με το «ξέφυγε» εννοείτε τα κρούσματα, οι αριθμοί έχουν ανέβει ανησυχητικά – και μάλιστα ενώ είχαμε μια “κοντή” σεζόν και με ένα ποσοστό τουριστών που κυμάνθηκε από το 10% έως το 30% στους προορισμούς.Σίγουρα όμως «ξέφυγε», με την έννοια ότι φάνηκε ότι δεν ορίζαμε την τύχη μας και συρόμασταν πίσω από τις εξελίξεις. Αυτό φάνηκε απλοϊκά και από τις χώρες που μας έβαζαν σε λίστες διαφόρων χρωμάτων (πορτοκαλί, κόκκινες κλπ). Δεν είχαμε καν στόχο πόσους επισκέπτες στοχεύαμε (όχι «ελπίζαμε» ή «προβλέπαμε») είτε ως χώρα είτε ως μεμονωμένοι προορισμοί. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα είναι η βάση για κάθε επόμενο βήμα, αλλά από μόνα τους δεν αποτελούν συνολικό σχεδιασμό.
• Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κατάσταση το φθινόπωρο στην περιοχή μας, αλλά γενικότερα στη χώρα μας, με την αποχώρηση των τουριστών;
Δεν μπορούμε να κάνουμε ακόμη πλήρη απολογισμό της τουριστικής σεζόν και άρα είναι λίγο πρώιμο να έχουμε ακριβείς εκτιμήσεις. Ωστόσο μερικά πράγματα είναι ξεκάθαρα, κυρίως στο κομμάτι το οικονομικό. Με την απασχόληση και την τουριστική κατανάλωση σε πλήρη καθίζηση, είναι βέβαιο ότι μας περιμένει όλους ένα δύσκολο φθινόπωρο και ένας ακόμη πιο δύσκολος χειμώνας. Όμως το πραγματικό στοίχημα είναι το επιδημιολογικό, γιατί πλέον οι λύσεις και οι παρεμβάσεις στο οικονομικό μέρος είναι πολιτικές της κεντρικής Κυβέρνησης και μόνο. Ο,τι μπορεί φαντάζομαι θα το κάνει. Επιδημιολογικά τα πράγματα είναι πιο αβέβαια και είναι λίγο νωρίς. Εχω μια επιφύλαξη για το πώς κάνουμε test και πόσο στοχευμένα και αναλογικά των περιστάσεων είναι. Νομίζω ότι και στα test δεν έχουμε πλήρη στρατηγική και δεν είναι τυχαίο ότι μόλις προχθές το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας ενημέρωσε τις ΥΔΕ των Περιφερειών ότι δεν μπορεί να εξυπηρετήσει πλέον άλλα test λόγω “αλόγιστης χρήσης”. Δεν ξέρουμε επίσης πως λειτουργεί το θέμα με τα ξενοδοχεία καραντίνας, καθώς αρκετά κρούσματα δεν έχουν ιχνηλατηθεί και σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν καταγγελίες ότι κάποια δεν έχουν καν καταγραφεί. Με δύο λόγια δεν ξέρουμε ακόμη πόσο η έξαρση που παρατηρείται έχει “περάσει στην κοινότητα”, δηλαδή σε ποιο βαθμό έχουμε θύματα ντόπιους στους περιφερειακούς τουριστικούς προορισμούς. Θα ξέρουμε σε ένα μήνα. Συνολικά μιλώντας δεν είμαι πολύ αισιόδοξος, τουλάχιστον σε επίπεδο χώρας. Θεωρώ ότι πολλές περιοχές θα έχουν μεγάλα προβλήματα που τώρα δεν φαίνονται. Ωστόσο φαίνεται, και τα λέω όλα αυτά από την αίσθηση συνεργατών μας, ότι η Ρόδος (όπως και η Κως και δευτερευόντως η Κρήτη) θα ταλαιπωρηθεί σχετικά λιγότερο από πχ τις Κυκλάδες ή την Αθήνα, καθώς λόγω των resort που δούλεψαν αρκετά επαγγελματικά τα πρωτόκολλα και κράτησαν τον κόσμο τους μέσα, δεν φαίνεται να είχαμε μεγάλη ανάμειξη με τους ντόπιους και ειδικά σε μαζικές εκδηλώσεις (παραλίες, party κλπ).
• Ο σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα τι θα πρέπει να περιλαμβάνει;
Η άποψη που έχει υιοθετήσει η Ομάδα μας από τις επιστημονικές ιατρικές πηγές, είναι ότι ο κορωνοϊός θα μας “συντροφέψει” για αρκετό χρονικό διάστημα, ενώ συγχρόνως το εμβόλιο μπορεί να ακούγεται ότι είναι προ των πυλών, είναι αμφίβολο όμως πότε θα είναι πρακτικά διαθέσιμο σε πολύ κόσμο. Άρα και η επόμενη τουριστική σεζόν θα έχει πολλά χαρακτηριστικά της φετινής – και ίσως δεν πρέπει να είμαστε πολύ εφησυχασμένοι ούτε για τη μεθεπόμενη. Επίσης εξαρτόμαστε από παράγοντες που θα προσθέσουν προβλήματα στην εξίσωση πχ αερομεταφορές. Επιπλέον, είναι πιθανό να αλλάξουν σημαντικά οι τουριστικές συνήθειες μερίδας καταναλωτών, καθώς φαίνεται ότι για πολλά πράγματα ο κορωνοϊός ίσως είναι ο καταλύτης των εξελίξεων και ακόμη και μια δικαιολογία. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η φέρουσα ικανότητα των προορισμών και τελικά η Αειφορία και η επιδίωξη πιο “προσωπικών”, ποιοτικών και αυθεντικών διακοπών. Ακόμη και στην Ελλάδα είναι μια ανάγκη που θα προκύψει επιτακτικά, αν φανταστούμε ότι τα φετινά προβλήματα τα είχαμε με το 20% του περυσινού αριθμού τουριστών και με μια τουριστική σεζόν 50-60 ημερών. Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα γίνει αν υποτιμήσουμε πάλι το πρόβλημα, έχουμε σημαντική αύξηση των τουριστών και επαρκή χρόνο επώασης μιας επιδημίας, αν η σεζόν αρχίσει πχ τον Μάιο. Σε κάθε περίπτωση η γνώμη μας είναι ότι ο Τουρισμός θα αναγκαστεί να ενσωματώσει μεθοδολογίες και γνώσεις και από άλλους κλάδους και όχι μόνο από τις ψηφιακές τεχνολογίες – και μια τέτοια ανάγκη θα είναι η τεχνοκρατική και ολιστική διαχείριση των Προορισμών. Δηλαδή ο ιός θα επιβάλει μια “νέα Αειφορία”, σε κάποιο βαθμό. Ένα νέο Τουριστικό Προϊόν. Για να γίνουν όλα αυτά θα χρειαστεί βέβαια να αλλάξουν πολλά. Ένα από αυτά είναι να αρχίζουμε να υπολογίζουμε τον Δημόσιο Χώρο (πχ παραλίες, σοκάκια) ως φυσικό πόρο. Το βασικό όμως είναι να αναπτύξουμε τοπικές συνεργασίες, υπό τη σκέπη των τοπικών φορέων πχ Ενώσεις Ξενοδόχων, Εστιατόρων κλπ αλλά και της Αυτοδιοίκησης – Δήμων και Περιφερειών. Είναι σημαντικό να υπάρχει Ηγεσία αλλά και ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο μεταξύ τοπικών φορέων, ώστε να υιοθετούνται κάποιοι ήπιοι περιορισμοί, διατηρώντας παράλληλα την ικανοποίηση τουριστών και ντόπιων σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο – και όλο αυτό να επικοινωνείται ως παροχή “φροντίδας” στους επισκέπτες. Δηλαδή θα πρέπει να συνεργαζόμαστε και να προγραμματίζουμε λίγο παραπάνω. Ισως δεν είναι και τόσο κακό νομίζω. Θα είναι για όλους μας ένα στοίχημα, που όμως θέλει να το πάρουμε νωρίς.Σίγουρα όμως «ξέφυγε», με την έννοια ότι φάνηκε ότι δεν ορίζαμε την τύχη μας και συρόμασταν πίσω από τις εξελίξεις. Αυτό φάνηκε απλοϊκά και από τις χώρες που μας έβαζαν σε λίστες διαφόρων χρωμάτων (πορτοκαλί, κόκκινες κλπ). Δεν είχαμε καν στόχο πόσους επισκέπτες στοχεύαμε (όχι «ελπίζαμε» ή «προβλέπαμε») είτε ως χώρα είτε ως μεμονωμένοι προορισμοί. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα είναι η βάση για κάθε επόμενο βήμα, αλλά από μόνα τους δεν αποτελούν συνολικό σχεδιασμό.
• Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κατάσταση το φθινόπωρο στην περιοχή μας, αλλά γενικότερα στη χώρα μας, με την αποχώρηση των τουριστών;
Δεν μπορούμε να κάνουμε ακόμη πλήρη απολογισμό της τουριστικής σεζόν και άρα είναι λίγο πρώιμο να έχουμε ακριβείς εκτιμήσεις. Ωστόσο μερικά πράγματα είναι ξεκάθαρα, κυρίως στο κομμάτι το οικονομικό. Με την απασχόληση και την τουριστική κατανάλωση σε πλήρη καθίζηση, είναι βέβαιο ότι μας περιμένει όλους ένα δύσκολο φθινόπωρο και ένας ακόμη πιο δύσκολος χειμώνας. Όμως το πραγματικό στοίχημα είναι το επιδημιολογικό, γιατί πλέον οι λύσεις και οι παρεμβάσεις στο οικονομικό μέρος είναι πολιτικές της κεντρικής Κυβέρνησης και μόνο. Ο,τι μπορεί φαντάζομαι θα το κάνει. Επιδημιολογικά τα πράγματα είναι πιο αβέβαια και είναι λίγο νωρίς. Εχω μια επιφύλαξη για το πώς κάνουμε test και πόσο στοχευμένα και αναλογικά των περιστάσεων είναι. Νομίζω ότι και στα test δεν έχουμε πλήρη στρατηγική και δεν είναι τυχαίο ότι μόλις προχθές το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας ενημέρωσε τις ΥΔΕ των Περιφερειών ότι δεν μπορεί να εξυπηρετήσει πλέον άλλα test λόγω “αλόγιστης χρήσης”. Δεν ξέρουμε επίσης πως λειτουργεί το θέμα με τα ξενοδοχεία καραντίνας, καθώς αρκετά κρούσματα δεν έχουν ιχνηλατηθεί και σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν καταγγελίες ότι κάποια δεν έχουν καν καταγραφεί. Με δύο λόγια δεν ξέρουμε ακόμη πόσο η έξαρση που παρατηρείται έχει “περάσει στην κοινότητα”, δηλαδή σε ποιο βαθμό έχουμε θύματα ντόπιους στους περιφερειακούς τουριστικούς προορισμούς. Θα ξέρουμε σε ένα μήνα. Συνολικά μιλώντας δεν είμαι πολύ αισιόδοξος, τουλάχιστον σε επίπεδο χώρας. Θεωρώ ότι πολλές περιοχές θα έχουν μεγάλα προβλήματα που τώρα δεν φαίνονται. Ωστόσο φαίνεται, και τα λέω όλα αυτά από την αίσθηση συνεργατών μας, ότι η Ρόδος (όπως και η Κως και δευτερευόντως η Κρήτη) θα ταλαιπωρηθεί σχετικά λιγότερο από πχ τις Κυκλάδες ή την Αθήνα, καθώς λόγω των resort που δούλεψαν αρκετά επαγγελματικά τα πρωτόκολλα και κράτησαν τον κόσμο τους μέσα, δεν φαίνεται να είχαμε μεγάλη ανάμειξη με τους ντόπιους και ειδικά σε μαζικές εκδηλώσεις (παραλίες, party κλπ).
• Ο σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα τι θα πρέπει να περιλαμβάνει;
Η άποψη που έχει υιοθετήσει η Ομάδα μας από τις επιστημονικές ιατρικές πηγές, είναι ότι ο κορωνοϊός θα μας “συντροφέψει” για αρκετό χρονικό διάστημα, ενώ συγχρόνως το εμβόλιο μπορεί να ακούγεται ότι είναι προ των πυλών, είναι αμφίβολο όμως πότε θα είναι πρακτικά διαθέσιμο σε πολύ κόσμο. Άρα και η επόμενη τουριστική σεζόν θα έχει πολλά χαρακτηριστικά της φετινής – και ίσως δεν πρέπει να είμαστε πολύ εφησυχασμένοι ούτε για τη μεθεπόμενη. Επίσης εξαρτόμαστε από παράγοντες που θα προσθέσουν προβλήματα στην εξίσωση πχ αερομεταφορές. Επιπλέον, είναι πιθανό να αλλάξουν σημαντικά οι τουριστικές συνήθειες μερίδας καταναλωτών, καθώς φαίνεται ότι για πολλά πράγματα ο κορωνοϊός ίσως είναι ο καταλύτης των εξελίξεων και ακόμη και μια δικαιολογία. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η φέρουσα ικανότητα των προορισμών και τελικά η Αειφορία και η επιδίωξη πιο “προσωπικών”, ποιοτικών και αυθεντικών διακοπών. Ακόμη και στην Ελλάδα είναι μια ανάγκη που θα προκύψει επιτακτικά, αν φανταστούμε ότι τα φετινά προβλήματα τα είχαμε με το 20% του περυσινού αριθμού τουριστών και με μια τουριστική σεζόν 50-60 ημερών. Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα γίνει αν υποτιμήσουμε πάλι το πρόβλημα, έχουμε σημαντική αύξηση των τουριστών και επαρκή χρόνο επώασης μιας επιδημίας, αν η σεζόν αρχίσει πχ τον Μάιο. Σε κάθε περίπτωση η γνώμη μας είναι ότι ο Τουρισμός θα αναγκαστεί να ενσωματώσει μεθοδολογίες και γνώσεις και από άλλους κλάδους και όχι μόνο από τις ψηφιακές τεχνολογίες – και μια τέτοια ανάγκη θα είναι η τεχνοκρατική και ολιστική διαχείριση των Προορισμών. Δηλαδή ο ιός θα επιβάλει μια “νέα Αειφορία”, σε κάποιο βαθμό. Ένα νέο Τουριστικό Προϊόν. Για να γίνουν όλα αυτά θα χρειαστεί βέβαια να αλλάξουν πολλά. Ένα από αυτά είναι να αρχίζουμε να υπολογίζουμε τον Δημόσιο Χώρο (πχ παραλίες, σοκάκια) ως φυσικό πόρο. Το βασικό όμως είναι να αναπτύξουμε τοπικές συνεργασίες, υπό τη σκέπη των τοπικών φορέων πχ Ενώσεις Ξενοδόχων, Εστιατόρων κλπ αλλά και της Αυτοδιοίκησης – Δήμων και Περιφερειών. Είναι σημαντικό να υπάρχει Ηγεσία αλλά και ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο μεταξύ τοπικών φορέων, ώστε να υιοθετούνται κάποιοι ήπιοι περιορισμοί, διατηρώντας παράλληλα την ικανοποίηση τουριστών και ντόπιων σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο – και όλο αυτό να επικοινωνείται ως παροχή “φροντίδας” στους επισκέπτες. Δηλαδή θα πρέπει να συνεργαζόμαστε και να προγραμματίζουμε λίγο παραπάνω. Ισως δεν είναι και τόσο κακό νομίζω. Θα είναι για όλους μας ένα στοίχημα, που όμως θέλει να το πάρουμε νωρίς.
