Ζήσαμε, πράγματι, μια καλή σεζόν ή μήπως όλο αυτό το ξέσπασμα αφίξεων και διανυκτερεύσεων ήταν μια πλάνη μεγεθών, χωρίς οικονομικό, κοινωνικό ή άλλο αντίκρυσμα; Διότι είναι αρκετοί οι κλάδοι που φέτος βίωσαν ένα θαύμα εργασιών, όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που απλώς είδαν τον κόσμο να περνά χωρίς να τους αγγίζει. Ποιοι ήταν οι μεγάλοι κερδισμένοι και ποιοι οι μεγάλοι χαμένοι της φετινής τουριστικής περιόδου; Άραγε, έχει γίνει αντιληπτό το μέγεθος των αλλαγών που ήδη συντελούνται για την τουριστική βιομηχανία και η ατζέντα των νέων θεμάτων όπως αυτή άνοιξε, συμπεριλαμβάνοντας ζητήματα επιρροής ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο χωριό;
Bye – bye all inclusive
Ο κλάδος της φιλοξενίας φέτος έζησε και θα ζει μέχρι το τέλος Οκτωβρίου επικές στιγμές. Παλαιά στελέχη του ξενοδοχειακού κλάδου εκτιμούν ότι τα αριθμητικά μεγέθη του 2022 δεν πρόκειται να ξανάρθουν στο μέλλον. Βέβαια, οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις συνήθως γίνονται για να διαψευστούν στη συνέχεια από τα γεγονότα. Εκείνο που σίγουρα δεν διαψεύσθηκε φέτος, ήταν το περυσινό ρεπορτάζ της ‘δημοκρατικής’ για την μετά-covid-19 θέληση των ανά τον κόσμο ταξιδιωτών να κάνουν στο 2022 το ταξίδι της ζωής τους.
Η φετινή σεζόν ήταν τόσο καλή, ώστε δεν είναι λίγοι οι ξενοδόχοι που μετρούν τις δυνάμεις τους σε μια προσπάθεια να απαγκιστρωθούν από τους tour operators και να δοκιμαστούν διεκδικώντας την απευθείας πώληση δωματίων. Άλλωστε, το ποσοστό των επαναλαμβανόμενων επισκεπτών είναι αξιοπρόσεκτο και για ορισμένα ξενοδοχεία είναι εξαιρετικά μεγάλο και αποτέλεσμα καθόλου τυχαίο. Φροντίδα, στρατηγική και διαρκής προσοχή στις ανάγκες και στις χαρούμενες στιγμές του επισκέπτη θρέφουν τη ψυχή του repeater.
Η μετάβαση από την ασφάλεια του tour operator στην ελεύθερη αγορά δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά και ο κόσμος δεν χτίστηκε σε μια μέρα. Άλλωστε, για να υλοποιηθεί όλο αυτό δεν αρκεί μόνο η πρόθεση του ξενοδόχου, αλλά θα κληθεί η πολιτεία να ρυθμίσει και κυρίως να ελέγξει καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ολόκληρη η υπόλοιπη, εξωξενοδοχειακή αγορά φιλοξενίας (κυρίως εκείνη της οικονομίας διαμοιρασμού).
Θεαματική υπήρξε φέτος η απόφαση ορισμένων ξενοδόχων να μη συνεχίσουν το πακέτο All Inclusive, αναβιώνοντας το παλιό και αγαπημένο half board. Άλλωστε, δεν συνάδει να γίνονται τόσες πολλές εκδρομές, τα ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα και τα μοτό να μετρούν ολύμπιες κρατήσεις και ταυτόχρονα να παραμένει σε άνθιση το all inclusive. Η στροφή προς την ‘ημιδιατροφή’ δεν έγινε από μικρά ξενοδοχεία, αλλά ούτε και από «ανώνυμα» brands. Τα ονόματα των ξενοδοχείων που φέτος τόλμησαν, αποτελούν έκπληξη και αυτό είναι δεικτικό της τάσης που αναπτύσσεται στην τουριστική αγορά. (Αναλυτικά στοιχεία θα δοθούν σε επόμενο ρεπορτάζ της ‘δ’).
Ο άγραφος κανόνας της τουριστικής βιομηχανίας θέλει τη συνέχιση μιας στροφής προς κάποια τάση, εφόσον οι παράγοντες που πυροδότησαν τη στροφή αυτή συνεχίσουν να υφίστανται. Ο κανόνας αυτός δείχνει και τον βαθμό προσαρμοστικότητας του τουριστικού προϊόντος στις εκάστοτε συνθήκες (κοινωνικές, οικονομικές, υγειονομικές κλπ).
Η έλλειψη
προσωπικού δρομολογεί τεράστιες ανατροπές στα εργασιακά
Είναι μάλλον απίθανο να υπήρξε φέτος επιχείρηση τουρισμού, φιλοξενίας ή εστίασης, που να λειτούργησε με πλήρη στελέχωση. Βέβαια, την ίδια στιγμή ο αριθμός των επιδοτούμενων από τον ΟΑΕΔ ανέργων στη Ρόδο, τον περασμένο Αύγουστο, ήταν εξίσου υψηλός. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες θα κληθούν κάποια στιγμή να εξηγήσουν τις αιτίες που οδηγούν ένα πρόσωπο στο να υποσιτίζεται μ’ ένα επίδομα ανεργίας και να συμπληρώνει τις ανάγκες του με ‘μαύρη εργασία’, από το να εργάζεται και να συντηρείται με αξιοπρέπεια.
Η έλλειψη προσωπικού της φετινής σεζόν έχει ανοίξει δύο μεγάλα θέματα προς συζήτηση:
Το πρώτο αφορά στην παροχή δυνατότητας εργασίας σε όλους τους κατοίκους ενός τόπου. Οι λύσεις που ετοιμάζονται για το τραπέζι των συζητήσεων είναι τόσο ρηξικέλευθες, ώστε από μόνες τους να είναι ικανές να αναμορφώσουν τον χάρτη του τουρισμού. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της επερχόμενης αλλαγής, αρκεί να γίνει ένας αναλογισμός στη δυνατότητα π.χ. να υπάρχουν τουριστικά πακέτα διακοπών με στόχο (από τα έσοδα) να δίδεται δουλειά σε πρόσφυγες. Eco δεν είναι μόνο ό,τι σέβεται το φυσικό περιβάλλον, αλλά και ό,τι σέβεται τον άνθρωπο. Οι δράσεις που ίσως μπορούν να τον ελαφρύνουν, αν όχι να τον απαλλάξουν, από προβλήματα μη δικής του υπαιτιότητας π.χ. πόλεμοι, τρομοκρατία, οικολογικές καταστροφές κλπ, συμφωνούν με το σήμα ‘eco’.
Το δεύτερο αφορά στις ανάγκες στέγασης του προσωπικού. Οι απομακρυσμένες ξενοδοχειακές μονάδες είναι πια πολλές, με το ενεργειακό και το οικολογικό κόστος μετακίνησης με οχήματα να είναι εξίσου υψηλό. Επί τάπητος, θα τεθεί η ανάγκη επέκτασης των πολεοδομικών ορίων δόμησης των μικρών χωριών κάθε τουριστικής περιοχής της χώρας. Σήμερα στη Ρόδο οι ξενοδόχοι στεγάζουν, σε δικά τους καταλύματα, χιλιάδες εργαζομένων. Ο οικισμός (διάσπαρτες κατοικίες στο νησί) των εργαζομένων στα ξενοδοχεία αποτελεί το 25ο χωριό της Ρόδου.
Στους μήνες που θα ακολουθήσουν το θέμα επέκτασης των πολεοδομικών ορίων οικισμών στα χωριά με τουριστική ανάπτυξη θα τεθεί σε κυβερνητικό επίπεδο. Υπό ποιους όρους και προϋποθέσεις, ώστε οι «ξενοδοχειακές εργατικές κατοικίες» δεν θα αποτελέσουν την κερκόπορτα της ακόμα μεγαλύτερης επέκτασης στην οικονομία διαμοιρασμού, είναι ένα μεγάλο θέμα συζήτησης.
Σε ό,τι αφορά στο αρχικό ερώτημα για τους μεγάλους κερδισμένους και χαμένους της φετινής σεζόν, αυτή είναι μια απάντηση που θα δοθεί μόνο κατ’ εκτίμηση, καθόσον οι καθημερινές μετρήσεις για τον τουρισμό (τη σημαντικότερη βιομηχανία της χώρας) εξακολουθούν και λείπουν. Και είναι πράγματι οξύμωρο, ακόμα και η τελευταία πλατφόρμα πανελλήνιας δικτύωσης ψητοπωλείων delivery να μπορεί ανά πάσα στιγμή να δώσει στοιχεία για τον αριθμό σουβλακίων που πουλήθηκαν από το δίκτυό της, το τζίρο που έγινε, τις περιοχές που κατανάλωσαν τις περισσότερες σαλάτες και να μην έχει βρεθεί ένας / μία στο υπουργείο Τουρισμού να αποφασίσει τη δικτύωση των επιχειρήσεων τουρισμού, με σκοπό την εξαγωγή των τόσο πολύτιμων στοιχείων προτιμήσεων και κίνησης των επισκεπτών.
