Αρθρο του κ. Δ. Κρεμαστινού στην εφημερίδα “Καθημερινή”
Οι διεθνείς αξιολογήσεις των ΑΕΙ γίνονται πάντα βάσει ορισμένων κριτηρίων, διαφορετικών σε κάθε οργανισμό αξιολόγησης, ώστε να αλλάζει η σειρά των πανεπιστημίων ανάλογα με τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται. Αυτό γίνεται γιατί, βάσει των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, διεκδικούνται τεράστια ποσά για την έρευνα και επηρεάζεται η προτίμηση διδασκόντων καθηγητών, ερευνητών και υποψηφίων φοιτητών που διεκδικούν θέσεις στα πανεπιστήμια. Παρ’ όλα αυτά, σε όλες τις αξιολογήσεις, τα δέκα πρώτα πανεπιστήμια είναι περίπου τα ίδια, απλώς αλλάζει η μεταξύ τους κατάταξη. Σε άλλες π.χ. λίστες πρώτα έρχονται τα αγγλικά πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ και ακολουθούν τα αμερικανικά MIT, Χάρβαρντ και Στάνφορντ, ενώ σε άλλες προηγούνται τα αμερικανικά και έπονται τα αγγλικά.
Ομως, το ερώτημα είναι ποιο είναι το βασικότερο κριτήριο της σωστής αξιολόγησης; Το ερευνητικό έργο του πανεπιστημίου; Το εκπαιδευτικό του έργο ή είναι ο αριθμός των φοιτητών; Και πώς απεικονίζονται όλα αυτά; Η πεμπτουσία της έννοιας «πανεπιστήμιο» είναι η αναζήτηση της νέας γνώσης μέσω της έρευνας. Εάν αυτό δεν υπάρχει, τότε καταργείται η έννοια «πανεπιστήμιο», γιατί ποιοτικό εκπαιδευτικό έργο και αριθμό σπουδαστών έχουν όλα τα ιδρύματα, ακόμα και της μέσης ή βασικής παιδείας, ενώ το πανεπιστήμιο διακρίνεται για τη μοναδικότητα της έρευνας, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε η σημερινή επιστήμη και τεχνολογία. Τα αποτελέσματα της έρευνας απεικονίζονται με τις δημοσιευμένες εργασίες και τις θετικές αναφορές στη βιβλιογραφία. Εάν ληφθεί υπόψη μόνον ο απόλυτος αριθμός των εργασιών και των αναφορών, η κατάταξη των πανεπιστημίων θα είναι διαφορετική. Εάν ληφθεί υπόψη η ουσία, δηλαδή η ποιότητα και η πρωτοτυπία της έρευνας, θα πρέπει να εκτιμώνται μόνον οι θετικές βιβλιογραφικές αναφορές και όχι οι αρνητικές που παρουσιάζουν τη διαφωνία της επιστημονικής κοινότητας με τη συγκεκριμένη έρευνα. Η μη αξιολόγηση αποκλειστικά των θετικών αναφορών γίνεται σκόπιμα, προκειμένου να αλλοιωθεί η κατάταξη των πανεπιστημίων καθώς και του ερευνητικού έργου του εκάστοτε ερευνητή-καθηγητή.
Για τους λόγους αυτούς και προκειμένου να γίνει σοβαρή αξιολόγηση των ΑΕΙ, ως πρόσθετα κριτήρια λαμβάνονται οι μεγάλες διακρίσεις και τα βραβεία, όπως π.χ. τα Νομπέλ, καθώς και η απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας. Ετσι, παρακάμπτονται οι διάφορες υποκειμενικές κατατάξεις των ΑΕΙ.
Οι περισσότερες αξιολογήσεις πανεπιστημίων παγκοσμίως αναφέρονται στα πρώτα 500 πανεπιστήμια και σπανιότερα στα πρώτα 1.000. Στις περισσότερες και σοβαρότερες αξιολογήσεις των πρώτων 500 θέσεων, καλύτερη θέση από πλευράς ελληνικών ΑΕΙ έχουν το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ακολουθούν τα Πανεπιστήμια Πάτρας, Κρήτης και Ιωαννίνων. Ιδού ποιο είναι το πρόβλημα: δυστυχώς μόνον 6 ελληνικά ΑΕΙ συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των 1.000 πρώτων της παγκόσμιας κατάταξης. Εντούτοις, σε ορισμένες αξιολογήσεις εμφανίζεται πρώτο το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο, γιατί το ίδιο συμβαίνει διεθνώς και με τα πανεπιστήμια Οξφόρδης, Κέμπριτζ, Χάρβαρντ και ΜΙΤ στη μεταξύ τους κατάταξη.
Κατά συνέπεια, με σωστή αξιολόγηση, τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια δεν μπορεί να υπερβαίνουν τα 10 από ένα σύνολο 46. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να επιδιωχθεί συγχώνευση ΑΕΙ και οικονομική ενίσχυση της ερευνητικής τους προσπάθειας. Δεν έχει κανένα νόημα να υπάρχει π.χ. ξεχωριστό πανεπιστήμιο στην Πάτρα και έτερο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Τρίπολη, όταν μάλιστα το δεύτερο δεν υπάρχει μέσα στα πρώτα 1.000 της παγκόσμιας κατάταξης. Σκοπός των συγχωνεύσεων είναι να συγκεντρωθεί όλο το επιστημονικό δυναμικό σε λιγότερα ΑΕΙ, ώστε να επιτύχουν αυξημένη χρηματοδότηση με στόχο τη βελτίωση ερευνητικού και εκπαιδευτικού τους έργου, προκειμένου να διεκδικούν θέσεις μεταξύ των 100 καλυτέρων της παγκόσμιας κατάταξης και όχι μεταξύ των 500 ή 1.000. Συμπερασματικά, η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει στη συγχώνευση ανωτάτων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, εάν επιθυμούμε να γίνουν ανταγωνιστικά με τα μεγάλα σύγχρονα πανεπιστήμια.
