ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ
ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΝΕΛΛΗ
«Η έξοδος από το ευρώ και η επιστροφή στη δραχμή θα είναι μια τεράστια καταστροφή, ανάλογη με τη Μικρασιατική Καταστροφή που πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία», τονίζει ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος Νίκος Οικονομίδης. Ο καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business στο New York University, και ιδρυτής και εκτελεστικός διευθυντής του NET Institute μιλά για τα λάθη που έγιναν στη διαπραγμάτευση, επικρίνει όσους κάνουν λόγο για στάση πληρωμών και αναφέρεται στο νέο παραγωγικό μοντέλο που πρέπει να αναπτύξει η χώρα.
• Κύριε Οικονομίδη, αν γυρίσουμε τέσσερις μήνες πίσω, ποια λάθη πιστεύετε ότι έγιναν από την ελληνική κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις;
Πιστεύω ότι η κυβέρνηση όταν ανέλαβε την εξουσία έπρεπε να απευθυνθεί στους Ευρωπαίους και να τους πει: «Θέλουμε να είμαστε στο ευρώ αλλά έχουμε μια λαϊκή εντολή η οποία απαιτεί καλύτερους όρους στη διαπραγμάτευση». Στην αρχή, τότε που δεν είχε δημιουργηθεί καμιά οξύτητα με τους πιστωτές, όταν οι ξένοι δεν άκουγαν όλα εκείνα τα συνθήματα του παρελθόντος περί γερμανικής κατοχής κ.λπ., ίσως υπήρχε η δυνατότητα να δοθεί στην Ελλάδα μια καλύτερη συμφωνία από εκείνη που επεδίωκε η προηγούμενη κυβέρνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε πολύτιμο χρόνο μέχρι να αρχίσει να διαπραγματεύεται. Και παράλληλα, δημιουργήθηκε ένα εξαιρετικά οξύ κλίμα στις σχέσεις των πιστωτών με την Ελλάδα, γεγονός που καθιστά τις τελευταίες εβδομάδες πάρα πολύ δύσκολη την επίτευξη συμφωνίας η οποία θα είναι και συμφέρουσα για τη χώρα μας. Νομίζω δηλαδή ότι γενικά οι χειρισμοί της Ελλάδας τους τελευταίους μήνες ήταν λανθασμένοι, με αποτέλεσμα το σημερινό αδιέξοδο.
Αρκετοί προωθούν λύσεις τύπου «στάση πληρωμών» στο εξωτερικό για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις. Τι θα σήμαινε η αδυναμία καταβολής των δόσεων στους δανειστές;
Κατ’ αρχάς πρέπει να παραδεχθούμε ότι το ελληνικό κράτος έχει κάνει ήδη στάση πληρωμών στο εσωτερικό, εκτός από τους μισθούς και τις συντάξεις. Αν σταματήσει να πληρώνει τα δάνεια, θα σημάνει πιστωτικό γεγονός, δηλαδή χρεοκοπία εντός του ευρώ. Αυτή τη χρεοκοπία είναι πάρα πολύ δύσκολο κατά τη γνώμη μου να διαχειριστεί οποιαδήποτε κυβέρνηση, αλλά ιδιαίτερα η σημερινή η οποία είναι σχετικά άπειρη. Το πρώτο βασικό πρόβλημα, λοιπόν, είναι η αδυναμία διαχείρισης μιας τέτοιας χρεοκοπίας.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι σε κατάσταση χρεοκοπίας εντός του ευρώ, το ελληνικό κράτος χρειάζεται μεγάλη υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όμως, δεν νομίζω ότι η ΕΚΤ θα είναι πρόθυμη να βοηθήσει αν η Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών προς την Ε.Ε. ή προς άλλους πιστωτές. Αν προκύψει χρεοκοπία εντός του ευρώ, γρήγορα, μέσα σε λίγες εβδομάδες θα δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα βγάλουν την Ελλάδα από το ευρώ.
• Τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ και αρκετοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι θα ήταν καλύτερο η Ελλάδα να επιστρέψει στη δραχμή. Τι πιστεύετε γι’ αυτό;
Πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουν ότι η επιστροφή στη δραχμή δεν θα ήταν και τόσο κακό. Εγώ πιστεύω ότι θα ήταν τεράστιο λάθος να οδηγηθεί η χώρα εκτός του ευρώ. Θα είναι μια καταστροφή ανάλογη σε μέγεθος της Μικρασιατικής Καταστροφής. Υπό τις σημερινές συνθήκες, με μια οικονομία σε πολύ κακή κατάσταση η Ελλάδα χρειάζεται τη βοήθεια της Ευρωζώνης. Εάν οδηγηθούμε εκτός Ευρωζώνης κατ’ αρχάς χάνουμε αυτήν τη βοήθεια με δάνεια με επιτόκια 1,8% τα οποία μας δίνουν οι Ευρωπαίοι, ζητώντας διαρθρωτικές αλλαγές που έπρεπε μόνοι μας να έχουμε κάνει ούτως ή άλλως.
Το δεύτερο πρόβλημα που θα φέρει η έξοδος από το ευρώ είναι η νέα δραχμή, ένα νόμισμα που θα είναι βαθιά υποτιμημένο. Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος θα γίνει αμέσως πολύ φτωχότερος.
Με το ίδιο εισόδημα οι πολίτες δεν θα μπορούν να αγοράσουν τα ίδια αγαθά, αλλά το μισό ή το ένα τρίτο αυτών. Κι αυτό θα συμβεί γρήγορα, μέσα σε μία εβδομάδα.
Όπως καταλαβαίνετε ο κόσμος θα βρεθεί μπροστά σε ένα πολύ ακραίο απρόοπτο. Οι πολίτες μέσα στην κρίση έχουν χάσει ένα 25%-30% της αγοραστικής τους δύναμης, αλλά δεν φαντάζονται ότι μπορεί να χάσουν άλλο ένα 50% ή 70%. Και πέρα από αυτό, με τη διολίσθηση της ισοτιμίας της νέας δραχμής, οι καταθέτες θα χάσουν σημαντικά ποσοστά των αποταμιεύσεών τους. Και δεν το φαντάζονται γιατί πολλοί είναι αυτοί που δεν του το λένε.
Παράλληλα, η κυβέρνηση, για να εφαρμόσει το πρόγραμμά της, θα τυπώσει πιο πολλά χρήματα και πολύ σύντομα θα φτάσουμε σε υπερπληθωρισμό. Να σημειώσω ότι στη διαδικασία της μετάβασης στη δραχμή οι καταθέτες θα τρέξουν να πάρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να αναγκαστεί να επιβάλει capital controls και πλαφόν στις αναλήψεις. Νομίζω ότι αυτό θα είναι η τελική καταστροφή και αρκετοί οικονομολόγοι, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, που παλιά υποστήριζαν την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα πλέον άλλαξαν γνώμη και λένε κι αυτοί ότι η νέα δραχμή θα είναι καταστροφή. Υπάρχει το προηγούμενο του 1952-54 όταν η Ελλάδα βγήκε από τον υπερπληθωρισμό του πολέμου και η ισοτιμία του δολαρίου διπλασιάστηκε, με αποτέλεσμα πολλοί να χάσουν περιουσίες. Πρόκειται για ένα δράμα που πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία.
• Ποια θα ήταν η βέλτιστη πρόταση για την Ελλάδα ώστε να εξέλθει από την κρίση οριστικά;
Πρέπει να γίνει οπωσδήποτε συμφωνία που θα απομακρύνει τον κίνδυνο χρεοκοπίας εντός ή εκτός του ευρώ. Αυτή η συμφωνία -προκειμένου να υπάρξουν ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί- θα πρέπει να βασίζεται στην περικοπή δαπανών κι όχι στην επιβολή νέων φόρων. Τι είναι προτιμότερο; Η οριζόντια μείωση μισθών και συντάξεων ή μια αξιολόγηση στο Δημόσιο ώστε να απομακρύνουμε όσους δεν είναι πραγματικά παραγωγικοί; Νομίζω το δεύτερο.
Πρέπει να δούμε και τα θέματα των διαρθρωτικών αλλαγών. Η Ελλάδα δεν θα μπορέσει μεσοπρόθεσμα να ανακάμψει αν δεν προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Πρέπει να γίνει πιο παραγωγική και πιο ανταγωνιστική χώρα. Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η μείωση της γραφειοκρατίας, ένα ευνοϊκό περιβάλλον για νέες επενδύσεις, είναι σημαντικά ζητήματα που πρέπει να προχωρήσουν. Χρήσιμο θα ήταν να μειωθούν οι φόροι στις επιχειρήσεις αλλά και να δοθούν κίνητρα σε νέους να φτιάξουν τις δικές τους επιχειρήσεις. Π.χ. μπορούμε να τους υποσχεθούμε ότι τα πρώτα πέντε χρόνια δεν θα πληρώνουν καθόλου φόρους. Πρέπει, τέλος, να προχωρήσουμε με τις ιδιωτικοποιήσεις. Δεν μπορούμε να είμαστε σε τέτοια κρίση και να πληρώνουμε για τις ελλειμματικές κρατικές επιχειρήσεις. Πολλές από αυτές τις εταιρείες στον χώρο της ενέργειας, των λιμανιών, των τρένων δεν έχουν επενδύσει εδώ και πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να έχει πέσει η ποιότητά τους. Με την πώλησή τους, οι ιδιώτες θα επενδύσουν χρήματα, θα τις κάνουν πιο ανταγωνιστικές και θα τις διοικούν πιο αποτελεσματικά σε σχέση με σήμερα που είναι δημόσιες.
• Γίνεται λόγος για τον σχεδιασμό ενός νέου παραγωγικού μοντέλου στη χώρα. Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του;
Πρέπει να ενθαρρύνουμε την επιχειρηματικότητα και να αρθούν όλοι οι περιορισμοί που θέτει το κράτος. Κυρίως πρέπει να ενισχύσουμε τις εξαγωγικές εταιρείες, γιατί αν δεν πάνε καλά οι εξαγωγές δεν θα πάει καλά και η Ελλάδα. Η ενίσχυση του επιχειρείν είναι σημαντικό στοιχείο για την αλλαγή του μοντέλου της οικονομίας. Δυστυχώς αυτή η κυβέρνηση εξελέγη με τη λογική της περαιτέρω ενίσχυσης του κράτους. Θεωρώ ότι πρέπει να κινηθούμε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Λιγότερο κράτος, το οποίο είναι ένα μεγάλο «βαρίδι» στην ιδιωτική οικονομία και ταυτόχρονα λιγότερους κανονισμούς που δημιουργούν τεράστια προβλήματα στο management καινούργιων επιχειρήσεων.
