Στο μικροσκόπιο Εισαγγελικού ελέγχου των δράσεων και των χρηματοδοτήσεων της έχει τεθεί η μη κυβερνητική οργάνωση (Μ.Κ.Ο.) με την επωνυμία «Πάρκο Τήλου».
Η έρευνα, που ξεκίνησε από την Εισαγγελία της Κω μετά από εξώδικη καταγγελία – διαμαρτυρία του Κυνηγετικού Συλλόγου Καλύμνου, αναμένεται να συνεχιστεί στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Ρόδου, λόγω χωρικής αρμοδιότητας, ενώ ήδη έχουν ληφθεί καταθέσεις από μέλη του συλλόγου.
Στις 4 Οκτωβρίου 2003, μία ομάδα κατοίκων της Τήλου, επιστημόνων, εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, Πανεπιστημιακών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων και Οργανισμών καθώς και διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων, συναντήθηκαν στα Λιβάδια της Τήλου με σκοπό να ιδρύσουν ένα μη κερδοσκοπικό Σωματείο με την επωνυμία «Πάρκο Τήλου».
Στις 5 Ιουλίου 2004, το Πρωτοδικείο Ρόδου εξέδωσε απόφαση με την οποία νομιμοποίησε το Σωματείο και επικύρωσε το καταστατικό του.
Η Μ.Κ.Ο. έκανε τον κύκλο της και τα τελευταία δύο έτη βρίσκεται σε αδράνεια.
Ο Κυνηγετικός Σύλλογος Καλύμνου σε εξώδικη δήλωση του, που κοινοποιήθηκε σε 12 φορείς, διαμαρτυρήθηκε συγκεκριμένα, κατόπιν ομόφωνης απόφασης της γενικής του συνέλευσης, για την ισόβια απαγόρευση του κυνηγιού στην Τήλο.
Μεταξύ άλλων ζήτησε να ενημερωθεί εάν έχουν γίνει επιστημονικές μελέτες, που τεκμηριώνουν τους λόγους της 20ετούς απαγόρευσης και τι θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα είχε αυτή η απαγόρευση, στην ορνιθοπανίδα του νησιού ενώ ταυτόχρονα επεσήμανε ότι υφίστανται στο νησί Μ.Κ.Ο., οι οποίες με βάση ορισμένα προγράμματα, έχουν επιχορηγηθεί με χρήματα του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την επίτευξη ορισμένων σκοπών και δράσεων, χωρίς να γνωρίζουν, εάν αυτοί οι σκοποί έχουν υλοποιηθεί και τι αποτελέσματα αποδεδειγμένα, έχουν προκύψει.
Αναφέρθηκαν μάλιστα στο άρθρο Ιταλού επιστήμονα ο οποίος υποστήριξε ότι ο υπερπληθυσμός των περδικών στην Τήλο, προκαλεί αρρώστιες και θάνατο πολλών πληθυσμών του είδους, με αποτέλεσμα οι απώλειες να έχουν φθάσει το 80%. Ο ίδιος επίσης ανέφερε ότι ερημώνεται από αρρώστιες η άγρια πανίδα του νησιού. Η μη ανανέωση του πληθυσμού και η αιμομιξία μεταξύ των περδικών και των αγριοκούνελων, όπως τόνισαν, δημιουργεί σοβαρά γενετικά προβλήματα, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί.
«Οι συνεχόμενες απαγορεύσεις του κυνηγιού στην νήσο Τήλο, είναι αποτέλεσμα και έχουν άμεση σχέση, με την λειτουργία των Μ.Κ.Ο., μέλη των οποίων είναι και ανώτερα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, χωρίς να αμφισβητούμε την ακεραιότητα τους, όμως εκείνο που αμφισβητούμε είναι τα αποτελέσματα των ενεργειών που έγιναν, των προγραμμάτων, που αυτές φαίνεται να υλοποιούν, με χρηματοδότηση τους από το Ελληνικό Δημόσιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση» τόνισαν στην εξώδικη καταγγελία τους προσθέτοντας ότι «επειδή πιστεύουμε ότι μερικές Μ.Κ.Ο., έχουν αναλάβει την υλοποίηση ορισμένων προγραμμάτων , χωρίς να έχουν υλοποιήσει τους στόχους αυτών και να έχουν λάβει μεγάλα χρηματικά ποσά, όπως ανωτέρω αναφέρουμε, με αποτέλεσμα αφενός να έχουν σπαταληθεί αυτά, χωρίς κανένα αποτέλεσμα, αφετέρου να έχουν δημιουργηθεί σοβαρά προβλήματα στην άγρια πανίδα της εν λόγω νήσου (ΤΗΛΟΥ) και τέλος εμείς (τα μέλη μας), να έχουμε στερηθεί την δυνατότητα κυνηγιού στο εν λόγω νησί, χωρίς λόγο και αιτία. Η απαγόρευση του κυνηγιού ήταν το προαπαιτούμενο για να εισπραχθούν τα χρήματα της επιδότησης των προγραμμάτων, της προστασίας δήθεν της άγριας πανίδας του νησιού, η οποία δεν διαφέρει σε τίποτε από τα γύρω νησιά, στα οποία επιτρέπεται το κυνήγι».
Ζήτησαν έτσι από τον Μαϊο του 2014 τον οικονομικό έλεγχο των προγραμμάτων αυτών, των Μ.Κ.Ο. και του Δήμου Τήλου κι όσων εμπλέκονται σε αυτά, αλλά και τον έλεγχο των αποτελεσμάτων αυτών των προγραμμάτων από τους αρμόδιους φορείς, ώστε να δικαιολογηθεί ή όχι η 20ετής απαγόρευση του κυνηγιού στο νησί.
Παρότι η Μ.Κ.Ο. έχει τεθεί πλέον σε αδράνεια μέλη της έχουν προβάλλει το έργο τους ποικιλόμορφα.
Στις 7 Οκτωβρίου 2009, μάλιστα, στην λίμνη της Κωνστάντζας στη Γερμανία και στο νησί Μαϊνάου απενεμήθη το βραβείο «European Nature Heritage Fund Award for Environmental Excellence» στην Τήλο για την «προστασία της πολύτιμης φύσης της Τήλου γενικά και ειδικά για την απαγόρευση του κυνηγιού».
Όπως αναφέρουν σε κείμενα τους, η ύπαρξη στο νησί τριών πολύ σημαντικών -για την Ευρώπη-, ειδών πουλιών καθιστούν το νησί της Τήλου πολύ σπουδαία περιοχή για την διατήρηση της ορνιθοπανίδας στο Αιγαίο και είναι ήδη χαρακτηρισμένο ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (IBA) και Ειδική Περιοχή Προστασίας των Πουλιών (SPA). Τα είδη αυτά είναι ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus), ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonaorae) και ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis desmarestii).
Για την προστασία των τριών αυτών ειδών πουλιών αλλά και για τη προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού υλοποιήθηκε το πρόγραμμα LIFE – Φύση.
Όπως προκύπτει το πρόγραμμα LIFE – Φύση με τίτλο «Tilos: conservation management of an island SPA», ξεκίνησε να υλοποιείται τον Νοέμβριο του 2004.
Η διάρκειά του LIFE ήταν 40 μήνες και ο προϋπολογισμός του ανήλθε στα 824.212 ευρώ.
Συγχρηματοδοτήθηκε κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δικαιούχος του προγράμματος ήταν ο Δήμος Τήλου και εταίροι στο πρόγραμμα είναι η Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Νοτίου Αιγαίου, η Μ.Κ.Ο. «Πάρκο Τήλου», και η ΟΙΚΟΣ ΕΠΕ. Ολοκληρώθηκε δε στις 28 Φεβρουαρίου 2008.
Ο στόχος του προγράμματος ήταν η υλοποίηση διαχειριστικών μέτρων τα οποία θα βελτίωναν την κατάσταση προστασίας των ειδών πουλιών και θα έθεταν μια βάση για τις απαιτήσεις διαχείρισης της Ζώνης Ειδικής Προστασίας της Τήλου.
Ο Δήμος Τήλου παραχώρησε τους χώρους για τη στέγαση των γραφείων του προγράμματος και για την εγκατάσταση της έκθεσης ενημέρωσης του κοινού σε κτίριο σε κεντρικό σημείο στα Λιβάδια. Ο χώρος που παραχωρήθηκε ανακαινίστηκε και εγκαταστάθηκε ο εξοπλισμός των γραφείων του προγράμματος και αργότερα και η έκθεση ερμηνείας περιβάλλοντος. Τα γραφεία του προγράμματος ονομάστηκαν «Κέντρο Ενημέρωσης Τήλου» και αποτέλεσαν έτσι το σημείο επαφής των επισκεπτών με το νησί και το πρόγραμμα LIFE.
Οι δράσεις και τα μέσα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα LIFE για την αντιμετώπιση των απειλών ήταν:
• Διαχείριση πουλιών: Δημιουργία νερόλακκων γλυκού νερού, πειραματική σπορά ντόπιων ποικιλιών δημητριακών, φύτευση γηγενών δέντρων και προστασίας τους από τη βόσκηση, πιλοτική διαχείριση τρωκτικών σε νησίδα, επιστημονική παρακολούθηση και επιτήρηση των αποικιών αναπαραγωγής
• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση: δημιουργία φυλλαδίων και υλικού σχετικά με τα είδη πουλιών προτεραιότητας και το πρόγραμμα, λειτουργία Κέντρου Ενημέρωσης, δημιουργία καθοδηγούμενων διαδρομών (ξεναγήσεις), συνέδριο με θέμα την προστασία μικρών νησιών
• Διαχείριση περιοχής: εκπόνηση προτάσεων για τη μελλοντική διαχείριση των ειδών προτεραιότητας και την ενίσχυση των παραδοσιακών καλλιεργειών.
Όπως προκύπτει από σχετική έκθεση της υλοποίησης του προγράμματος η οικονομική διαχείριση της κοινοτικής συνδρομής γινόταν αποκλειστικά από τον Δήμο Τήλου.
Η διαχείριση του προγράμματος παρουσίασε αδυναμίες κυρίως λόγω της έλλειψης εμπειρίας στην διαχείριση προγραμμάτων LIFE από τον δικαιούχο. Η αδυναμίες κυρίως παρουσιάστηκαν στην οικονομική διαχείριση και στη διαχείριση των καθυστερήσεων και των εκκρεμοτήτων.
Η συμμετοχή του Δήμου Τήλου και της Διεύθυνσης Δασών Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στην υλοποίηση του προγράμματος επέφερε καθυστερήσεις στην έγκαιρη λήψη αποφάσεων, λόγω των απαραίτητων εγκρίσεων που χρειάζονταν ως δημόσιοι φορείς και της έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού για τη στελέχωσή τους. Από τη άλλη, τη διαχείριση του προγράμματος δυσχέραινε η έλλειψη τακτικής συγκοινωνίας του νησιού και τακτικής επικοινωνίας μεταξύ των εταίρων λόγω των μεγάλων αποστάσεων που υπήρχαν μεταξύ των δυο εταίρων ΟΙΚΟΣ ΕΠΕ και ΔΔΠΝΑ από το νησί, οι οποίες δυσχέραιναν αρκετά τη διεξαγωγή συναντήσεων.
Επιτυχημένη θεωρείται, στην ίδια έκθεση, η προβολή της Τήλου μέσα από το πρόγραμμα LIFE, ως ένα νησί με σεβασμό στο περιβάλλον του, που προσπαθεί να διατηρήσει και να διαχειριστεί αειφορικά τον φυσικό του πλούτο και που μπορεί να επιτύχει ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, διαφοροποιημένων από το μοντέλο μαζικού τουρισμού γειτονικών νησιών.
Η διατήρηση της απαγόρευσης του κυνηγιού, παρά τις αντίθετες απόψεις που εκφράστηκαν από κυνηγητικούς συλλόγους, θεωρήθηκε, σύμφωνα με την έκθεση, μια επιτυχία του προγράμματος.
Τα προγράμματα παρακολούθησης που εφαρμόστηκαν, σύμφωνα με την έκθεση, είχαν ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα για τον Σπιζαετό και τον Μαυροπετρίτη όπου επιβεβαιώθηκαν πληθυσμοί που ξεπερνούν κατά πολύ και τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις.
Το αξιοσέβαστο ποσό των 824.212 ευρώ που δαπανήθηκε για την υλοποίηση του ως άνω προγράμματος σε 40 μήνες, σύμφωνα με την έκθεση, δεν πήγε χαμένο.
«Δεκαέξι βιότοποι με 378 είδη φυτών και 155 είδη άγριων πουλιών, ανάμεσά τους 28 είδη ορχιδέας και σπάνια πτηνά υπό καθεστώς προστασίας κι εξαφάνισης, σαν το μαυροπετρίτη, το θαλασσοκόρακα και το σπιζαετό, δεν είναι λίγα για ένα νησάκι 63 τ. χιλιομέτρων στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο» αναφέρεται σε δημοσίευμα του Ελεύθερου Τύπου.
Οι διαμαρτυρίες των κυνηγών έφτασαν ωστόσο μέχρι τις εφημερίδες πανελλήνιας κυκλοφορίας που φιλοξενούν ειδικά ένθετα για το κυνήγι:
«Οι, περί προστασίας, δηλώσεις θα είχαν αντίκρισμα αν γίνονταν πρακτικά πράγματα για την προστασία. Και πρώτο βήμα στην Ελλάδα των «ρεντ ρουμς» και της αυθαίρετης εξοχικής κατοικίας είναι αν έχει απαγορευτεί το εκτός σχεδίου κτίσιμο. Η απαγόρευση θα ήταν άμεσο αποτέλεσμα της ανακήρυξης του νησιού σε καταφύγιο άγριας ζωής. Ομως αυτό δεν έγινε, απλά υπογράφτηκε μια απαγόρευση του κυνηγίου για να έχουμε να επιδεικνύουμε δήθεν οικολογικές περγαμηνές» αναφέρεται σε σχετικό με το θέμα ένθετο για το Κυνήγι στο «Εθνος».
Από άλλα δημοσιεύματα που αφορούν σε χρηματοδοτήσεις Μ.Κ.Ο. και αναφέρονται στις επιχορηγήσεις που δόθηκαν για την λειτουργία τους η Μ.Κ.Ο. «Πάρκο Τήλου» συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που έλαβαν χρήματα για να καλύψουν το κόστος απασχόλησης προσωπικού. Στους οικείους πίνακες αναφέρεται ότι έχει εισπράξει επιχορήγηση ύψους 30.000 ευρώ.
Εισαγγελική έρευνα για τις δράσεις της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Πάρκο Τήλου»
