Προς παντελή κατάργηση οδεύει ο εκκλησιασμός στα Δημοτικά σχολεία, σύμφωνα με σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, όπως επισημαίνει το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), ενώ παράλληλα οι σύμβουλοι Επικρατείας θέτουν θέματα σχετικά με τις ώρες διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών, τις εκδηλώσεις κατά τη θρησκευτική εορτή των Τριών Ιεραρχών, κ.λπ. Παράλληλα αποκαλύπτεται το περιεχόμενο του επίμαχου διατάγματος και όσα οι δικαστές είπαν εγγράφως στον υπουργό Παιδείας.
Κατ΄αρχάς, «ναι» είπε το ΣτΕ στην επιλογή των σημαιοφόρων, παραστατών, κ.λπ. στα Δημοτικά σχολεία δια κληρώσεως και μάλιστα με διπλή, αφού θα κληρώνεται ένας μαθητής ανά 6μήνο, ενώ δεν αποκλείεται λόγω ατέλειας της σχετική διάταξης να μην υπάρχει καθόλου σημαιοφόρος ή να είναι λιγότεροι οι παραστάτες, σε περίπτωση αιφνιδίου ατυχήματος ή ασθένειας.
Ειδικότερα, το άρθρο 3 παράγραφος 4 αναφέρει:
«Σημαιοφόροι, παραστάτες και υπεύθυνοι για την κατάθεση στεφάνου ορίζονται μαθητές της ΣΤ΄ τάξης. Σημαιοφόροι ορίζονται δυο μαθητές της ΣΤ΄ τάξης, ο ένας για το χρονικό διάστημα μέχρι 31 Ιανουαρίου και ο άλλος από 1η Φεβρουαρίου μέχρι το τέλος του διδακτικού έτους.
Η επιλογή σημαιοφόρων, παραστατών και υπευθύνων κατάθεσης στεφάνου πραγματοποιείται με κλήρωση ανάμεσα στο σύνολο των μαθητών της τάξης. Η κλήρωση διενεργείται παρουσία του συνόλου των μαθητών της ΣΤ΄ τάξης με ευθύνη του διευθυντή της σχολικής μονάδας ή του νόμιμου αναπληρωτή του και συντάσσεται σχετικό πρακτικό του Συλλόγου Διδασκόντων».
Όμως, στην συνέχεια το Προεδρικό Διάταγμα επιφυλάσσει στον υπουργό Παιδείας το δικαίωμα να εκδώσει σχετική απόφαση με την οποία να καθορίζει:
1) τον τρόπο επιλογής των σημαιοφόρων, παραστατών και υπευθύνων κατάθεσης στεφάνου, εφόσον στο Δημοτικό λειτουργούν ένα και πάνω τμήματα της ΣΤ΄ τάξης και 2) καθώς και για «κάθε άλλο σχετικό θέμα εφαρμογής της παρούσας παραγράφου», δηλαδή για θέματα που έχουν σχέση με τους σημαιοφόρους, κ.λπ.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ μετά την νομοπαρασκευαστική επεξεργασία του επίμαχου σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, εξέδωσαν την υπ΄ αριθμ 140/2017 γνωμοδότησή τους (πρόεδρος ο αντιπρόεδρος Αθανάσιος Ράντος και εισηγήτρια η πάρεδρος
Μαρία Παπαδημήτρη).
Σχετικά με την επιλογή των σημαιοφόρων, κ.λπ. με κλήρωση, επισημαίνουν ότι είναι «νόμιμη, εν όψει του ότι δεν αντίκειται, πάντως, στην εξουσιοδότηση του άρθρου 4 παράγραφος 11 του νόμου 1566/1985». Ο τελευταίος αυτός νόμος αφορά τη «δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» και η σχετική παράγραφος παρέχει εξουσιοδότηση στον υπουργό Παιδείας, μεταξύ των άλλων, να καθορίζει «την αξιολόγηση των μαθητών, την οργάνωση της μαθητικής ζωής και το γενικό πλαίσιο των σχολικών εκδηλώσεων».
Πάντως, δεν αποκλείεται η παρέλαση να γίνεται και χωρίς σημαιοφόρο ή με λιγότερους παραστάτες, αφού δεν προβλέπει το διάταγμα την κλήρωση αναπληρωματικών σημαιοφόρων και παραστατών για τις περιπτώσεις εκείνες που υπάρξει αιφνίδια ασθένεια ή ατύχημα στους ήδη κληρωθέντες σημαιοφόρους ή παραστάτες.
Σημαία – εορταστικές εκδηλώσεις
Το ίδιο άρθρο 3, αλλά η παράγραφος 7 του διατάγματος του κ. Γαβρόγλου έχει μόνο μια πρόταση για ανάρτηση της σημαίας, η οποία πλέον δεν είναι καθημερινή, αλλά εβδομαδιαία. Συγκεκριμένα η επίμαχος παράγραφος αναφέρει: «Η σημαία παραμένει ανηρτημένη στον ιστό του σχολείου, όπως προβλέπεται σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες».
Με άλλα λόγια, το υπουργείο Παιδείας, καταργεί από τα Δημοτικά σχολεία το έως τώρα τελετουργικό καθεστώς βάσει του οποίου τα παιδιά τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο με το βλέμμα στη σημαία.
Με την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου 3 καθορίζονται όλες οι εκδηλώσεις της σχολικής χρονιάς, όπως είναι οι επέτειοι της 28ής Οκτωβρίου, της 25 Μαρτίου, κ.λπ.
Όμως, ο υπουργός Παιδείας επιφυλάσσει ειδική μεταχείριση για την Θρησκευτική εορτή των Τριών Ιεραρχών (30 Ιανουαρίου). Συγκεκριμένα για την ημέρα αυτή, αναφέρει το διάταγμα ότι «με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων καθορίζεται το περιεχόμενο των εορταστικών εκδηλώσεων (οργάνωση εκδηλώσεων που συνάδουν με το περιεχόμενο της εορτής, εκκλησιασμός, κ.ά.).
Οι σύμβουλοι Επικρατείας είδαν αυτή την ιδιαιτερότητα στον θρησκευτικό εορτασμό των Τριών Ιεραρχών και στην γνωμοδότησή τους επισημαίνουν εύσχημα την εξαίρεση αυτή, ενώ θέτουν και θέμα συνταγματικότητας της σχετικής παραγράφου καθώς στο διάταγμα ο υπουργός Παιδείας δεν έχει κάνει καμία προβλέψει για τη συμμετοχή ή όχι των ετεροδόξων και αλλοθρήσκων στους Ελληνικούς θρησκευτικούς εορτασμούς.
Χαρακτηριστικά, αναφέρει το ΣτΕ ως προς την εν λόγω Θρησκευτική εορτή: «Τίθεται ως διαδικαστική προϋπόθεση για τον εορτασμό, ειδικώς αυτής της εορτής και όχι των λοιπών, η λήψη προηγούμενης απόφασης του Συλλόγου Διδασκόντων, που θα καθορίζει το περιεχόμενο των εορταστικών εκδηλώσεων, χωρίς να επεξηγείται ο λόγος που δικαιολογεί τη θέσπιση της προϋπόθεσης αυτής, δεδομένου ότι δεν τίθεται ανάλογη προϋπόθεση για τις άλλες εορτές που αναφέρονται στη ίδια ακριβώς παράγραφο (εορτασμών εθνικών εορτών της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, 17ης Νοεμβρίου για την επέτειο του Πολυτεχνείου, τον αντιδικτατορικό αγώνα και την Εθνική Αντίσταση).
Και συνεχίζει το ΣτΕ με νόημα πάνω στο θέμα αυτό: «Περαιτέρω η διατύπωση «οργάνωση εκδηλώσεων που συνάδουν με το περιεχόμενο της εορτής, εκκλησιασμός, κ.ά.», είναι αόριστός ενόψει άλλωστε του ότι πρόκειται για γιορτή θρησκευτικού κυρίως χαρακτήρα.
Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να ρυθμιστεί, ενόψει της κατοχυρωμένης στο άρθρο 13 παράγραφος 1 του Συντάγματος ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και το θέμα του τρόπου συμμετοχής ή μη των ετεροδόξων και αλλοθρήσκων μαθητών κατά τις σχετικές εκδηλώσεις».
Προς κατάργηση ο εκκλησιασμός
Σκληροί είναι οι σύμβουλοι Επικρατείας στο θέμα του εκκλησιασμού των μαθητών του Δημοτικού, καθώς λένε ευθέως στον υπουργό Παιδείας ότι όπως είναι διατυπωμένη η σχετική διάταξη «επιτρέπει την χωρίς κριτήρια παντελή κατάργηση του εκκλησιασμού».
Αναλυτικότερα, στο άρθρο 3 και πάλι αλλά στην παράγραφο 7 αυτή τη φορά, το διάταγμα Γαβρόγλου αναφέρει:
«Εκκλησιασμός πραγματοποιείται κατά σχολείο ή τάξη με τη συνοδεία των εκπαιδευτικών ύστερα από σχετική απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων».
Όμως, οι σύμβουλοι Επικρατείας απαντούν στον υπουργό Παιδείας:
«Η ρύθμιση του άρθρου 3 παρ. 7 σύμφωνα με την οποία εκκλησιασμός πραγματοποιείται κατά σχολείο ή τάξη με τη συνοδεία των εκπαιδευτικών ύστερα από σχετική απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων, είναι ατελής, δεδομένου ότι δεν προσδιορίζονται οι ημέρες ή τα γεγονότα επ΄ ευκαιρία των οποίων είναι ενδεδειγμένο ή δυνατό να πραγματοποιείται εκκλησιασμός» και υπογραμμίζουν οι δικαστές:
«Η έλλειψη σχετικής πρόβλεψης και εν γένει απουσία καθορισμού συγκεκριμένων κριτηρίων για τη λήψη της απόφασης του Συλλόγου Διδασκόντων, καθιστά αόριστη την ρύθμιση, διότι επιτρέπει είτε χωρίς κριτήρια παντελή κατάργηση του εκκλησιασμού είτε, αντιθέτως την πραγματοποίηση εκκλησιασμού καθ΄ υπέρβαση του εκπαιδευτικώς προσηκόντως μέτρου. Επομένως, η ρύθμιση αυτή πρέπει να συμπληρωθεί, ώστε να καταστεί ορισμένη».
Προσευχή
Παράλληλα, στο άρθρο 18 του διατάγματος προβλέπεται ότι «πριν από την έναρξη των μαθημάτων πραγματοποιείται κοινή προσευχή των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού στο προαύλιο του σχολείου με ευθύνη των εκπαιδευτικών που εφημερεύουν.
Η συμμετοχή των μαθητών άλλου δόγματος στην κοινή προσευχή δεν είναι υποχρεωτική. Ο διευθυντής του σχολείου ή ο αναπληρωτής του ή ο διδάσκων εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Διδασκόντων του σχολείου προβαίνει σε πιθανές ανακοινώσεις-οδηγίες που αφορούν την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου και τη μαθητική ζωή της συγκεκριμένης μέρας ή και σε γενικότερα θέματα».
Για το άρθρο 18 το ΣτΕ δεν κάνει καμία παρατήρηση.
Μάθημα Θρησκευτικών
Το διάταγμα Γαβρόγλου στο άρθρο 11 προβλέπει ότι οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη του Δημοτικού θα είναι μία ώρα την εβδομάδα, όπως εξάλλου προέβλεπε και παλαιότερη απόφαση του υπουργού Παιδείας του περασμένου έτους.
Όμως, οι σύμβουλοι Επικρατείας υπενθυμίζουν στον υπουργό Παιδείας ότι εκκρεμεί στο ΣτΕ αίτηση ακύρωσης (έχει συζητηθεί τον Σεπτέμβριο του 2016) και αναμένεται η έκδοση της σχετικής απόφασης για τις ώρες διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού.
Κατά συνέπεια, σημειώνει το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, σε περίπτωση που γίνει από το ΣτΕ δεκτή η εν λόγω αίτηση ακύρωσης θα πρέπει το υπουργείο Παιδείας να επιφέρει τις ανάλογες τροποποιήσεις στο Προεδρικό Διάταγμα «στο πλαίσιο της υποχρέωσης συμμόρφωσης προς το περιεχόμενο της τυχόν ακυρωτικής απόφασης».
Το ίδιο επισημαίνει το ΣτΕ, δηλαδή, ότι θα πρέπει να επέλθουν τροποποιήσεις στο επίμαχο διάταγμα, αν γίνει δεκτή η αίτηση εκπαιδευτικών για το ζήτημα της ανάθεσης του μαθήματος της αισθητικής αγωγής (εικαστικά, μουσική κ.λπ.) σε εκπαιδευτικούς άλλων κλάδων.
Και σε αυτή τη περίπτωση έχει συζητηθεί η σχετική αίτηση ακύρωσης (8.6.2017) και αναμένεται η έκδοση απόφασης.
Τέλος, το ΣτΕ κάνει αρκετές παρατηρήσεις σχετικά με τις προϋποθέσεις εγγραφής στα Δημοτικά σχολεία με ελλιπή δικαιολογητικά (αλλοδαπά παιδιά), εκπρόθεσμες εγγραφές, κ.λπ., ενώ «κόβει» ως παράνομη την απαλλαγή των πολύτεκνων διευθυντών και υποδιευθυντών από την εφημερία.
