Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου
«Οσο τερατώδεις κι αν ήταν οι πράξεις, ο δράστης δεν ήταν τερατώδης, ούτε σατανικός, και το μόνο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα μπορούσε να διακρίνει κανείς τόσο στο παρελθόν όσο και στη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της δίκης και της ανακριτικής διαδικασίας ήταν κάτι το ολότελα αρνητικό: Δεν ήταν η ανοησία, αλλά μια παράξενη, σχεδόν αυθεντική ανικανότητα να σκεφτεί». Χάννα Αρεντ, «Ο ‘Αιχμαν στην Ιερουσαλήμ, Εκθεση για την κοινοτοπία του κακού».
Εχει εξήγηση η σχεδόν μηδενική αντίδραση στα όσα αρνητικά αποφασίζονται για τα νησιά και αυτή βρίσκεται στην παντελή αδυναμία των κατοίκων τους να σκεφτούν· να υπολογίσουν τις επιπτώσεις στη ζωή των ιδίων, των παιδιών και των παιδιών των παιδιών τους. Η αδυναμία στη σκέψη αποτελεί τη μία πλευρά του προβλήματος, καθώς η άλλη πλευρά βρίσκεται στην αδυναμία αντίδρασης, ατομικής ή συλλογικής. Στα χρόνια των μνημονίων η Δωδεκάνησος έχει χάσει όλες τις διευκολύνσεις που είχαν κερδηθεί στις προηγούμενες δεκαετίες. Η απώλεια ήρθε εύκολα, καθώς οι κυβερνώντες φρόντιζαν κάθε φορά να μην υπάρχει ενιαίο μέτωπο αντίδρασης. Πρόσφατο παράδειγμα η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών για το ΦΠΑ, που αρχικά επηρέασε τα πέντε μεγάλα νησιά του Νότιου Αιγαίου. Ουδείς μικρονησιώτης αντέδρασε τον Οκτώβριο του 2015 που τέθηκε σε ισχύ η απόφαση και τώρα, κατά τα φαινόμενα, ουδείς «μεγαλονησιώτης» πρόκειται να αντιδράσει για την απώλεια του ευεργετήματος των μειωμένων συντελεστών σε Σύμη, Χάλκη και λοιπά μικρά νησιά.
Κι όμως είτε μικρά σε μέγεθος, είτε μεγάλα, όλα είναι νησιά. Όλα επηρεάζονται από τις ίδιες καιρικές συνθήκες, όλα απομονώνονται στα απαγορευτικά που επιβάλλει ο καιρός, όλα επιβαρύνονται από πρόσθετο μεταφορικό κόστος στα αγαθά, όλα έχουν απίστευτες ελλείψεις σε υποδομές, από όλα το κράτος απαιτεί φορολογική συμμόρφωση όμοια με εκείνη που ισχύει στην πλατεία Κολωνακίου.
Στο εισαγωγικό του άρθρου υπάρχει απόσπασμα από το βιβλίο της Αμερικανογερμανίδας φιλοσόφου Χάννα Αρεντ, που κάλυψε δημοσιογραφικά (για λογαριασμό του περιοδικού New Yorker) τη δίκη του ‘Αιχμαν στην Ιερουσαλήμ για τις κτηνωδίες του Ναζιστικού καθεστώτος και το ολοκαύτωμα κατά των Εβραίων. Εκείνο που τονίζει η Αρεντ ήταν η αδυναμία του «‘Αιχμαν» να σκεφτεί ότι οι πράξεις του ήταν εγκληματικές. Ο πρώτος στην τάξη των Ναζί, μιλώντας για τις αποφάσεις του σχετικά με το εβραϊκό ζήτημα, επεσήμανε ότι «απλώς ακολουθούσα εντολές». Η Αρεντ συμπεραίνει ότι αυτό αποτελεί και τη σύγχρονη μορφή του κακού. Η αδυναμία του ανθρώπου να σκεφτεί μπορεί να μετατρέψει έναν απλό ταχυδρόμο (το επάγγελμα του ‘Αιχμαν πριν τον πόλεμο) σε σφαγέα των λαών. Ισως να μοιάζει με υπερβολή ο παραλληλισμός του ολοκαυτώματος (ο θάνατος 11 εκατομμυρίων Εβραίων, ανάπηρων, ομοφυλόφιλων και τσιγγάνων) με την απώλεια των διευκολύνσεων για τα νησιά, ωστόσο η ρίζα του προβλήματος είναι ακριβώς η ίδια. Από τη μία πλευρά υπάρχουν πολιτικοί που ασκούν το βουλευτικό καθήκον τους και προσυπογράφουν τις αποφάσεις που τους επιβάλλουν και από την άλλη πλευρά υπάρχει ένας λαός ανήμπορος να σκεφτεί καθαρά και γι’ αυτό αποδέχεται τη μοίρα του όπως ακριβώς τα πρόβατα που οδηγούνται στη σφαγή.
Ο «γραφικός»
κ. Σαμιωτάκης
Η περίπτωση του ραδιοφωνικού παραγωγού Κώστα Σαμιωτάκη αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο γνήσια παραδείγματα για τη μορφή που θα έπρεπε να έχει ο αγώνας τόσο στα νησιά, όσο και σε ολόκληρη τη χώρα. Ο Κώστας έκανε το εξής απλό: Αναγνώρισε ένα προσωπικό πρόβλημα ότι αποτελεί ταυτόχρονα πρόβλημα μιας ολόκληρης μερίδας οικογενειών. Ετσι, αντί να επιλέξει τον εύκολο (λόγω της πληθώρας των γνωριμιών του) δρόμο της προσωπικής εξυπηρέτησης για την αποκατάσταση της στοματικής υγιεινής του δικού του παιδιού, επέλεξε την οδό της αντίδρασης. «Είναι πολλά τα παιδιά που υποφέρουν και δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια».
Το να σηκώσεις τη σημαία της επανάστασης είναι εύκολο. Το δύσκολο είναι να τη διατηρήσεις ψηλά.
Ο Σαμιωτάκης δημοσιοποιώντας το πρόβλημα αμέσως έδειξε το λάβαρο της αντίδρασης και τάραξε λίγο τα ήρεμα νερά της κοινωνίας (πόσο παράδοξο, να εξακολουθούν να υπάρχουν ήρεμα νερά, σε μια χώρα με τόσα προβλήματα). Στην αρχή, το δίκαιο της διαμαρτυρίας του αναγνωρίσθηκε από όλους, όμως λύση δεν διδόταν, τουλάχιστον όχι για όλα τα παιδιά. Ετσι, ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστεί και αυτό έγινε. Η αντίδραση της διοίκησης του Νοσοκομείου ήρθε ως φυσικό επακόλουθο μιας τακτικής άμυνας των προσώπων που δέχονται επίθεση («..άσκησε την πολιτική σου κι άσε τους μικρούς να φαγώνονται μεταξύ τους», Ρόμπερτ Ρέιχ, από το βιβλίο «Καπιταλισμός»).
Το πρόβλημα είναι πως όσο κι αν η πρόεδρος του Νοσοκομείου ερχόταν σε αντιπαράθεση με τον ραδιοφωνικό παραγωγό, λύση επί της ουσίας δεν διδόταν. Το βασανιστικό πρόβλημα για τα παιδιά παρέμενε. Ετσι, ο Κώστας συνέχισε τον αγώνα. Κάθε μέρα αναφορά στο πρόβλημα, κάθε μέρα «το ίδιο βιολί» στο ραδιόφωνο μέχρι που έγινε γραφικός. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει πάντα με εκείνους που επιμένουν στη λύση ενός συγκεκριμένου προβλήματος. Η επιμονή τους αυτή δεν συνάδει με τη σύγχρονη κοινωνία, που έχει μάθει στην παθητική αποδοχή πολλών εικόνων στη διάρκεια της ημέρας. Η επανάληψη του ίδιου έργου είναι συνήθως πρόκληση για σκέψη (η επανάληψη μήτηρ μαθήσεως), είναι πρόσκληση για ευαισθητοποίηση. Δύσκολα σκεφτόμαστε θέματα που δεν μας αφορούν. Δύσκολα ευαισθητοποιούμαστε για θέματα που δεν αχνίζουν στο καζάνι της επικαιρότητας.
Κι όμως, ο αγώνας για τα παιδιά αυτά δεν σταμάτησε. Το ραδιόφωνο «Νότος» συνεχίζει τον αγώνα, η φωνή του Σαμιωτάκη καθημερινά δεν σταματά να επισημαίνει την ανάγκη να βρεθεί λύση. Πριν από πόσους αιώνες αφαιρούσαν όλα τα δόντια από τα στόματα των παιδιών, ως μέσο για να σταματήσουν οι φρικτοί και πολυετείς τους πόνοι;
Αυτό που κάνει ο Κώστας Σαμιωτάκης είναι η πιο αγνή και ουσιαστική μορφή αγώνα που μπορεί να γίνει. Στόχος είναι το αποτέλεσμα κι όχι η προσωπική προβολή. Το να τσαλακωθεί η εικόνα ενός προσώπου είναι το ελάχιστο μπροστά στο μεγαλείο του αποτελέσματος. Ενας τέτοιος αγώνας χρειάζεται σήμερα για κάθε πρόβλημα του τόπου.
Κάθε αγώνας, όταν δεν σταματά, κάποια στιγμή φτάνει σε αποτέλεσμα. Το σίγουρο είναι πως σύντομα ο Κώστας (από γραφικός στα μάτια ορισμένων και ήρωας για άλλους), θα επιτύχει το σκοπό του. Η φωνή του θα προκαλέσει αντίδραση και θα είναι μια αντίδραση τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Θα προκληθεί αντίδραση διότι η κοινωνία των ανθρώπων είναι πια οικουμενική. Ισως αυτό να είναι το μοναδικό όφελος της παγκοσμιοποίησης. Οπως ένα μικρό παιχνίδι κάπου στη Βραζιλία γίνεται μόδα για όλα τα παιδιά του κόσμου, έτσι κι ένα ζήτημα υγείας στη Ρόδο, μπορεί να κινητοποιήσει δυνάμεις σε κάθε γωνιά της Ευρώπης.
Η ευθύνη
«Όταν ο Ναπολέων, που πήρε την εξουσία στη Γαλλία μετά την επανάσταση, είπε: θ’ αναλάβω την ευθύνη για όλα όσα έχει κάνει ποτέ η Γαλλία, από τον Αγιο Λουδοβίκο ως την Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας, απλώς διατύπωσε κάπως εμφατικά ένα από τα βασικά στοιχεία όλης της πολιτικής ζωής. Γενικά, εννοούσε απλώς ότι κάθε γενιά, καθώς γεννήθηκε σ’ ένα ιστορικό συνεχές, κουβαλάει τις αμαρτίες των πατέρων της και είναι ευλογημένη από τους άθλους των προγόνων της. Θα έρθει μια μέρα που ένα διεθνές δικαστήριο θ’ αποδώσει τις ευθύνες που αναλογούν στα έθνη. Αυτό το δικαστήριο θα είναι κακουργοδικείο». Χάννα Αρεντ.
