Με καθυστέρηση λίγων ημερών, γίναμε γνώστες της θλιβερής είδησης του θανάτου (24 Δεκεμβρίου) του Χαράκτη, Ζωγράφου και Γραφίστα Παναγιώτη Γράββαλου.
Η απώλειά του βύθισε στο πένθος την οικογένειά του, όλα τα αγαπημένα του πρόσωπα και σκόρπισε τη θλίψη σε όσους τον γνώρισαν και συναναστράφηκαν μαζί του. Για το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου, ο αείμνηστος εξαίρετος Καλλιτέχνης δεν ήταν ο οιοσδήποτε δημιουργός. Άφησε την καλλιτεχνική του σφραγίδα στην νεότερη ιστορία της Πινακοθήκης μας. Και τούτο γιατί διετέλεσε Μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής για 26 συναπτά έτη από το 1982 έως και το 2008! Όλα αυτά τα χρόνια αφιέρωσε πολύτιμο χρόνο από την καθημερινότητά του προκειμένου να τιμήσει τη θέση την οποία κατείχε. Δεν παρέλειπε ποτέ να τονίζει ότι: «Η προσφορά του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης του Δήμου Ρόδου, δεν έχει εκτιμηθεί ακόμη ιστορικά και πρέπει όλοι μας να βοηθήσουμε στην κατεύθυνση αυτή, ώστε να πάρει την θέση που του αρμόζει στη σύγχρονη Ιστορία της Νεοελληνικής Τέχνης».
Στο πλαίσιο αυτής της άποψης, εργάστηκε και προσπάθησε με την βοήθεια και τις γνωριμίες του να πραγματοποιηθούν στη πόλη μας εκθέσεις από γνωστούς και εξαίρετους καλλιτέχνες, βοήθησε τα μέγιστα στον εμπλουτισμό της συλλογής της Πινακοθήκης με έργα που δωρίθηκαν είτε αγοράσθηκαν.
Αποκορύφωμα της αγάπης του για την Ρόδο την οποία αποκαλούσε «δεύτερη πατρίδα», αποτέλεσε το γεγονός της δωρεάς 150 δικών του έργων χαρακτικής, 650 βιβλίων για την βιβλιοθήκη της πινακοθήκης, τριών έργων χαρακτικής Κυπρίων Χαρακτών, και μίας εκτυπωτικής πρέσας βαθυτυπίας.
Το Φεβρουάριο του 2005 ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπό του, το Μουσείο διοργάνωσε στο κτήριο της Δημοτικής Πινακοθήκης τιμητική έκθεση με έργα χαρακτικής από αυτά που δώρισε. Την ημέρα των εγκαινίων ο καλλιτέχνης ανέφερε: «Θέλω πρώτα να εκφράσω τα συναισθήματά μου γι΄αυτές τις εκδηλώσεις αγάπης, που γίνονται στη δεύτερη πατρίδα μου τη Ρόδο. Αισθάνομαι μεγάλη συγκίνηση και χαρά γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να δείξω έμπρακτα αυτά που νιώθω για τη Ρόδο, για τις αρχές της και για τον κόσμο της, τον κόσμο που τόσο αγάπησα και με αγάπησε σε όλη αυτή τη πορεία, από το 1982 μέχρι σήμερα».
Η πλήρης αναφορά στο πλούσιο βιογραφικό του δεν είναι της παρούσης. Να αναφέρω μόνο ότι ο Παναγιώτης Γράββαλος γεννήθηκε στη Λαμία το 1933. Σπούδασε με υποτροφία του ΙΚΥ στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Γιάννη Μόραλη και τον Σπύρο Παπαλουκά. Μετά το 1960 σπούδασε και ασχολήθηκε με τις Γραφικές Τέχνες. Δίδαξε στο Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών της Σχολής Δοξιάδη κοντά στο χαράκτη Α. Τάσσο, με τον οποίο και συνεργάστηκε για τη σχεδίαση πολλών ελληνικών και ξένων γραμματοσήμων. Το 1971 σε παγκόσμιο διαγωνισμό στη Βαρσοβία, βραβεύτηκε αφίσα του με αθλητικό περιεχόμενο με το Α’ βραβείο. Έχει βραβευτεί διεθνώς για πολλά γραμματόσημά του. Από το 1986 ήταν καλλιτεχνικός σύμβουλος στην Ιονική Τράπεζα όπου δημιούργησε τη συλλογή χαρακτικής, επιμελήθηκε τις εκδόσεις της και προετοίμασε τη λειτουργία του Μουσείου Χαρακτικής και Γραφικών Τεχνών της ίδιας Τράπεζας. Έργα του υπάρχουν σε πολλά Μουσεία χαρακτικής, Γραφικών Τεχνών και φιλοτελισμού σε όλο τον κόσμο. Στο διάστημα 1997-2004, ασχολήθηκε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας ως Καλλιτεχνικός Σύμβουλος. Από το 1997 μέχρι και την έναρξη των Αγώνων, σχεδίασε πάρα πολλές από τις καρφίτσες πέτου που κυκλοφόρησαν. Σχεδίασε επίσης τα 24 επίσημα Συλλεκτικά Νομίσματα που εξέδωσε το Νομισματοκοπείο της Τράπεζας Ελλάδος, από τα οποία 8 Χρυσά και 16 Ασημένια. Επιμελήθηκε καλλιτεχνικά τα Ολυμπιακά και Παραολυμπιακά μετάλλια των Αγώνων.
Πιστεύοντας στον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και του καλλιτέχνη, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών, ενώ συμμετείχε σε όλες τις εκθέσεις της, όπως και σε εκείνες του Συνδέσμου Σύγχρονης Τέχνης, της Ομάδας για την Επικοινωνία και την Εκπαίδευση στην Τέχνη και της ομάδας Κέντρο Χαρακτικής.
Το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τα προβλήματα του κοινωνικού χώρου τον οδήγησε από νωρίς σε μία θεματολογία ανθρωποκεντρική, που περιέγραψε και σχολίασε ανθρώπινες και κοινωνικές καταστάσεις με τρόπο καθαρό και ευανάγνωστο. Οι δραστηριότητές του στον εικαστικό χώρο, δυναμικές και σημαντικές, δεν περιορίσθηκαν μόνο στη δημιουργία έργων τέχνης, αλλά επεκτάθηκαν στην οργάνωση, διάδοση και ανανέωση της καλλιτεχνικής παιδείας, στην ανανέωση και ανάπτυξη των γραφικών τεχνών της χώρας καθώς και σε πολλούς ακόμα τομείς των εφαρμοσμένων τεχνών.
Ο Παναγιώτης Γράββαλος, ήταν άνθρωπος σεμνός, προσηνής, ανοιχτόκαρδος και αγαπητός σε όλους,
Αγαπητέ και αλησμόνητε Παναγιώτη Γράββαλε, πάντα θα αναγνωρίζουμε και θα τιμούμε την εξαίρετη προσφορά σου, γιατί κι εσύ μας τίμησες μας εμπιστεύτηκες, μας αγάπησες και αφιέρωσες τη ζωή σου ολόκληρη στον πολιτισμό, τον οποίο ακόμη και με την ίδια την παρουσία σου, σε κάθε στιγμή της καθημερινότητας και των συναναστροφών σου, τον εκπροσωπούσες. Θα είσαι πάντα μαζί μας, στη σκέψη μας, και στο μουσείο της εικαστικής ιστορίας του τόπου μας θα υπάρχει μια θέση ξεχωριστή και για σένα. Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ, θα κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να διατηρήσουμε την μνήμη σου ζωντανή. Αισθανόμαστε πως ήσουν ένα μέλος της οικογένειας του Μουσείου μας.
Ο ήρεμος τρόπος, που φτερούγισε η αδύναμη καρδιά σου και η ψυχή σου, μαζί με την αγάπη όλων μας, συνοδεύουν το ταξίδι σου προς ένα τόπο αγγελικό μόνο για ενάρετους.
Για το Δ.Σ
Δρ. Νικόλαος Τσ. Φρόνας
Πρόεδρος
Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης
Δήμου Ρόδου
