Οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων. Από αυτές οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού (λόγω κυοφορίας) και οι υπόλοιπες 9 μετά τον τοκετό (λόγω λοχείας).
Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί νωρίτερα από την αρχικά προβλεπόμενη ημερομηνία, το υπόλοιπο των πρώτων 8 εβδομάδων χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθούν οι 17 εβδομάδες της χορηγουμένης άδειας μητρότητας.
Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από την ημερομηνία που είχε αρχικά προβλεφθεί, τότε παρατείνεται η άδεια λόγω κυοφορίας – μέχρι τον τοκετό – χωρίς αντίστοιχη μείωση του χρόνου αδείας λόγω λοχείας.
ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ
Η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιών που χορηγείται μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, μπορεί να χορηγηθεί με τους εξής τρόπους:
1. Για 30 μήνες μετά τη λήξη τις άδειας λοχείας δικαίωμα προσέλευσης στον χώρο εργασίας μία ώρα αργότερα από το κανονικό ωράριο ή αποχώρησης από τον χώρο εργασίας μία ώρα νωρίτερα από το κανονικό ωράριο, ή
2. Με συμφωνία του εργοδότη εφαρμογή μειωμένου ωραρίου, όπως παραπάνω περιγράφηκε, κατά δύο ώρες ημερησίως για διάστημα 12 μηνών και κατά 1 ώρα ημερησίως για επιπλέον διάστημα 6 μηνών, ή
3. Αντί για εφαρμογή μειωμένου ωραρίου μπορεί να ζητηθεί η χορήγηση συνεχόμενης ισόχρονης άδειας με αποδοχές εντός του χρονικού διαστήματος που υφίσταται δικαίωμα εφαρμογής μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού.
ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΑΔΕΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ
Σε περίπτωση που η εργαζόμενη μητέρα δεν κάνει χρήση του δικαιώματός της για εφαρμογή μειωμένου ωραρίου ή λήψη αδείας θηλασμού και φροντίδας παιδιού, ο εργαζόμενος πατέρας δικαιούται να ζητήσει εφαρμογή μειωμένου ωραρίου ή χορήγηση αδείας για φροντίδα παιδιού.
ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ (ΑΡΘΡΟ 142, Ν. 3655/08)
Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας χρονικής διάρκειας έξι (6) μηνών δικαιούνται εργαζόμενες μητέρες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και απασχολούμενες σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση.
Δεν αποτελεί όμοια διευκόλυνση με την εννεάμηνη άδεια ανατροφής τέκνου που δικαιούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως φύλου, και εάν η μητέρα έχει κάνει χρήση της αδείας αυτής, δεν πρέπει να αφαιρείται από το εννεάμηνο το οποίο δικαιούται ο πατέρας. (Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επανειλημμένα διατυπώσει και εγγράφως την άποψη ότι, πρώτον, πρόκειται για άδεια μητρότητας, την οποία δικαιούνται μόνο μητέρες εργαζόμενες, ενώ οι άδειες ανατροφής είναι ατομικό δικαίωμα ενός εκάστου γονέα. Δεύτερον, το θέμα πρέπει να λυθεί κατόπιν συνεννόησης μεταξύ του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.
Τέλος, το θέμα αυτό διαβιβάστηκε και στη Μονάδα Νομοθεσίας Ισότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προς διερεύνηση τυχόν παραβίασης διατάξεων του ευρωπαϊκού δικαίου.
[Άρθρο 142 του Ν. 3655/2008(ΦΕΚ 58 Α/ 3-4-2008)]
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ
Με το άρθρο 36 του Ν. 3996/2011 η παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 1483/1984 (Α΄ 153) αντικαθίσταται ως εξής: «1. Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζομένης από τον εργοδότη της τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό ή τον μεγαλύτερο χρόνο που προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων. Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη».
ΠΑΡΟΧΕΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ
Οι παροχές μητρότητας χορηγούνται από το ΙΚΑ για την περίπτωση τοκετού τόσο της αμέσως ασφαλισμένης ή συνταξιούχου, όσο και της συζύγου των ασφαλισμένων και συνταξιούχων, χωρίς βέβαια οι ασφαλιστικές παροχές που χορηγούνται σε κάθε μια από τις περιπτώσεις αυτές να είναι της ίδιας έκτασης.
ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ
Οι άμεσα ασφαλισμένες μητέρες δικαιούνται, εκτός από το βοήθημα τοκετού, να λάβουν από το ΙΚΑ και επίδομα μητρότητας (κυοφορίας και λοχείας) συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων (119 ημέρες). Οι οκτώ πρώτες εβδομάδες (56 ημέρες – επίδομα κυοφορίας) χορηγούνται πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες εννέα (63 ημέρες – επίδομα λοχείας) μετά τον τοκετό σαν μια ενιαία άδεια.
Στην περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί νωρίτερα από την πιθανή ημέρα τοκετού, οι υπόλοιπες ημέρες του επιδόματος κυοφορίας προστίθενται στις ημέρες λοχείας, με την προϋπόθεση της αποχής της ασφαλισμένης από την εργασίας της.
Στην περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί μεταγενέστερα από την πιθανή ημέρα τοκετού καταβάλλεται επίδομα και για το διάστημα που μεσολαβεί από την πιθανή ημέρα τοκετού μέχρι και την πραγματική, χωρίς να μειώνονται οι αντίστοιχες ημέρες του επιδόματος λοχείας.
Προϋποθέσεις
Για την καταβολή του εν λόγω επιδόματος κυοφορίας και λοχείας η ασφαλιζόμενη πρέπει να έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας στην ασφάλιση τα δύο (2) προηγούμενα χρόνια από την πιθανή ή την πραγματική ημέρα τοκετού και να μην εργάζεται κατά το χρόνο της επιδότησης.
Ως χρονικό σημείο έναρξης της διετίας λαμβάνεται η προηγούμενη της ημέρας που πιθανολογείται από τον ιατρό του ΙΚΑ ο τοκετός ή πάντως έλαβε χώρα ο τοκετός.
Απαιτείται επίσης η ασφαλισμένη να απέχει από την εργασία της, χωρίς να ερευνάται ο χρόνος και η αιτία της διακοπής αυτής, για τις οριζόμενες ημέρες (56 και 63) πριν και μετά τον τοκετό που καταβάλλονται οι παροχές μητρότητας,
Σημειώνεται ότι στις 200 ημέρες εργασίας προσμετρούνται οι πλασματικές ημέρες ασθενείας, ενώ δεν δύναται να προσμετρηθούν οι ημέρες επιδότησης λόγω ανεργίας ή της επιδότησης διαφοράς κυοφορίας-λοχείας από τον ΟΑΕΔ.
Ποσόν
Τα επιδόματα κυοφορίας και λοχείας είναι ίσα με το βασικό επίδομα ασθενείας, μαζί με τις τυχόν προσαυξήσεις λόγω οικογενειακών βαρών. Ωστόσο, δεν ισχύουν οι περιορισμοί που αναφέρονται στο ανώτατο όριο του ποσού επιδόματος ασθενείας.
Σημειώνεται ότι τα επιδόματα κυοφορίας και λοχείας δεν μπορούν να είναι μικρότερα από τα 2/3 των καθαρών αποδοχών της εργαζόμενης μητέρας, καθώς επίσης κι από το τεκμαρτό ημερομίσθιο της 1ης ασφαλιστικής κλάσης.
Στην περίοδο των 119 ημερών συμπεριλαμβάνονται και οι μη εργάσιμες ημέρες.
Στην περίπτωση που το παιδί γεννηθεί νεκρό ή πεθάνει λίγες ώρες μετά δεν καταβάλλεται επίδομα λοχείας, καταβάλλεται όμως επίδομα ασθενείας, εφόσον ζητηθεί από το γιατρό του ΙΚΑ, για τυχόν αναρρωτική άδεια.
Ασφάλιση άδειας μητρότητας
Kαταρχήν από τις ημέρες που οι ασφαλισμένες απέχουν από την εργασία τους λόγω κυοφορίας και λοχείας (56 ημέρες πριν από τον τοκετό και 63 ημέρες μετά), αναγνωρίζονται στην ασφάλιση μόνο 13 ή 26 ημέρες, δηλαδή όπως και στην ασθένεια.
Μετά την τελευταία τροποποίηση της νομοθεσίας και ο υπόλοιπος χρόνος της άδειας μητρότητας, για τον οποίο οι ασφαλισμένες δικαιούνται να λάβουν από τον O.A.E.Δ. συμπληρωματικές παροχές μητρότητας, θεωρείται ως χρόνος ασφάλισης στο IKA για τον κλάδο Σύνταξης. Δεν καλύπτεται όμως για τους κλάδους Aνεργίας, Στράτευσης, Δ.Λ.O.E.M., Eργατ. Kατοικίας, Eργατ. Εστίας.
Επίσης, δεν ασφαλίζονται στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, γιατί το θέμα αυτό αντιμετωπίζεται με ειδική ρύθμιση.
Η ασφάλιση πραγματοποιείται με καταστάσεις που αποστέλλει ο ΟΑΕΔ στο ΙΚΑ, με τις οποίες ενημερώνεται η μηχανογραφικώς τηρούμενη μερίδα της ασφαλισμένης. Νοείται βέβαια ότι η ασφάλιση αυτή είναι κανονική σαν να προέρχεται από απασχόληση και παράγει όλα τα έννομα αποτελέσματα.
Επισημαίνεται ότι ο χρόνος της άδειας μητρότητας καλύπτεται πλέον και από την επικουρική ασφάλιση ΕΤΕΑΜ.
6μηνη άδεια μητρότητας
Μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, η μητέρα ασφαλισμένη στο ΙΚΑ που απασχολείται σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση, δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών. Για τη διάρκεια της εν λόγω άδειας καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ ειδική παροχή στην εργαζόμενη μητέρα.
Προϋποθέσεις – Ποσά – Διαδικασίες
Η καταβολή των ειδικών παροχών από τον ΟΑΕΔ στην εργαζόμενη μητέρα, κατά τη διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, απαιτεί σωρευτικά τις παρακάτω προϋποθέσεις:
• Ενεργή εργασιακή σχέση
• Έχει ληφθεί το επίδομα μητρότητας από το ΙΚΑ
• Το καταβαλλόμενο μηνιαίο ποσό είναι ίσο με τον κατώτατο μισθό (με βάση την ΕΓΣΣΕ).
Ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον κλάδο Σύνταξης και Ασθένειας του ΙΚΑ.
Η παροχή μπορεί να διακοπεί είτε λόγω πρόσληψης και απασχόλησης της δικαιούχου σε νέο εργοδότη ή με αίτηση διακοπής της δικαιούχου.
Αρμόδιος φορέας για την καταβολή της ειδικής παροχής είναι η τοπική Υπηρεσία του ΟΑΕΔ ή το ΚΠΑ 2 του τόπου κατοικίας και ο δικαιούχος οφείλει, εντός 60 ημερών από τη λήξη της άδειας μητρότητας, της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή και της ετήσιας κανονικής άδειας, να υποβάλλει το σχετικό του αίτημα στον ΟΑΕΔ.
