Η Ημέρα της Γυναίκας είναι μία ακόμα… ημέρα στο ήδη βεβαρημένο τοπίο της κρίσης
Το 1977 ο ΟΗΕ θεσμοθετεί την 8η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (διεθνής ημέρα των δικαιωμάτων των γυναικών). Μια ημέρα κατά την οποία υποστηρίζεται η ισότητα και αξιολογείται η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Παράλληλα ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τους τρόπους εξάλειψης της βίας κατά γυναικών με τα περιστατικά ολοένα να αυξάνονται. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ πέφτουν κάθε χρόνο θύματα βίας αλλά μόνο το 12% των μαρτύρων απευθύνεται στην αστυνομία για να καταγγείλει τέτοια περιστατικά και μόνο το 7% προσεγγίζει τις υπηρεσίες υγείας.
«Η βία κατά των γυναικών είναι πανταχού παρούσα – οι γυναίκες και τα κορίτσια εξακολουθούν να πέφτουν θύματα κακοποίησης μέσα στο σπίτι τους. Θύματα σεξουαλικής και οικονομικής εκμετάλλευσης. Τους επιτίθενται, παρενοχλούνται, βιάζονται, ακρωτηριάζονται, ή αναγκάζονται να παντρευτούν. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις τεράστιες συνέπειες που έχει αυτό στις γυναίκες, στις οικογένειες, στις κοινότητες, στις κοινωνίες και στην οικονομία – πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η βία κατά των γυναικών γίνεται πρόβλημα του παρελθόντος και γι’ αυτό πρέπει να μιλήσουμε δυνατά» δηλώνει η επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Φύλων της ΕΕ κυρία Βέρα Γιούροβα, τονίζοντας την ανάγκη να πούμε όλοι ένα μεγάλο Οχι στη βία που δέχονται οι γυναίκες.
Σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τον κόσμο να μιλάει για περιστατικά βίας κατά γυναικών και στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ένα βίντεο το οποίο είναι μέρος της εκστρατείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Non.No.Nein». Τα καθημερινά αντικείμενα αποκτούν τη δική τους φωνή και μας αφηγούνται πόσο επώδυνες και καταστρεπτικές εμπειρίες βίας έχουν βιώσει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευθεί να σταματήσει τη βία κατά των γυναικών. Μόνο το 2017 διέθεσε 15 εκατ. ευρώ σε 12 εθνικές αρχές με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Σε διεθνές επίπεδο, η Επιτροπή υποστηρίζει έργα που προωθούν τα δικαιώματα των γυναικών που βίωσαν τη βία με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας. Το 2016 η ΕΕ υποστήριξε με 24,5 εκατ. ευρώ 62 ανθρωπιστικούς φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και υπολογίζεται ότι βοήθησαν σχεδόν 3,4 εκατομμύρια γυναίκες, κορίτσια, αγόρια και άνδρες σε όλον τον κόσμο.
Στην Ελλάδα τη χρονιά που μας πέρασε η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων δέχθηκε περισσότερες από 5.000 κλήσεις, εκ των οποίων το 85% αφορούσε καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. Η πλειονότητα των καταγγελιών (71%) έγινε από τις ίδιες τις γυναίκες, με το 80% των καταγγελιών αυτών να αφορά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Οι επιπτώσεις της κρίσης
Την ίδια ώρα, έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που δημοσιοποιήθηκε το 2016, αναδεικνύει περίτρανα τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στα κράτη-μέλη, με τον γυναικείο πληθυσμό να αποτελεί τον αδύναμο κρίκο. Σύμφωνα με τα στοιχεία η εξέλιξη του ρυθμού απασχόλησης είναι άκρως απογοητευτική, με αποτέλεσμα ο στόχος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για πλήρη απασχόληση σε ποσοστό 75% να φαντάζει άπιαστο όνειρο, καθώς το 2008 η απασχόληση ήταν 72,6% στους άνδρες και 58,9% στις γυναίκες, ενώ έπεσε στο 69,4% στους άνδρες το 2013 και ανέκαμψε στο 70,1% το 2014 – όσο για τις γυναίκες, παρατηρούμε μικρή σχετικά μείωση το 2013 με ποσοστό 58,8% και μικρή αύξηση της απασχόλησης με ποσοστό 59,5% το 2014.
Η Ελλάδα ήταν μία από τις επτά χώρες στις οποίες εστίασαν οι ερευνητές. Το πρώτο διάστημα της οικονομικής κρίσης (2008-2013) ο ρυθμός απασχόλησης μειώθηκε δραματικά στο 26,7%, ενώ η ανεργία αυξήθηκε κατά 15 μονάδες και για τα δύο φύλα, με αποτέλεσμα οι άνδρες να οδηγούνται εκτός αγοράς της εργασίας και οι γυναίκες να εντατικοποιούν τις προσπάθειές τους για ανεύρεση εργασίας.
Η γυναικεία παρουσία φαίνεται ότι κυριαρχεί στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου σε ποσοστό 76%-90%, ενώ η συμμετοχή των Ελληνίδων στον γυναικοκρατούμενο τομέα της εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 1,7% και στον τομέα των ασφαλειών κατά 4,2%.
Οσον αφορά τον χώρο της ελληνικής βιομηχανίας, οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 30% των εργαζομένων. Η απασχόληση στην ελληνική δημόσια διοίκηση μειώθηκε κατά 28,3% την περίοδο 2009-2013. Το ποσοστό των ελληνίδων εργαζομένων το 2010 ήταν 46,3%, το 2013 46,5% και το 2015 46,7%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω Εκθεση αναφέρεται στις απαιτήσεις του δεύτερου μνημονίου καθώς και στις περιπτώσεις της ΕΡΤ, της Δημοτικής Αστυνομίας και των καθαριστριών.
Γυναίκες αρχηγοί οικογένειας
Τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγες οι οικογένειες στις οποίες έχουν αντιστραφεί οι ρόλοι, με τις γυναίκες να αναλαμβάνουν τη θέση του αρχηγού. Η Ναταλία, μητέρα ενός επτάχρονου αγοριού, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα «αρχηγού της οικογένειας». Δέκα περίπου χρόνια εργαζόταν σε καταστήματα εστίασης αλλά αναγκαζόταν να εργαστεί με μειωμένο μισθό και με περισσότερες αρμοδιότητες. Για να περιορίσει όσο περισσότερο γινόταν τα έξοδα της οικογένειάς της, αποφάσισε να μείνει με τους γονείς της και όλοι μαζί να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν. «Δεν μπορούσα να μείνω με τα χέρια σταυρωμένα. Εχω ένα παιδί να μεγαλώσω και ο άνδρας μου τον τελευταίο χρόνο μια έχει δουλειά και μια όχι. Οσο για τους γονείς μου, χαμηλοσυνταξιούχοι είναι» εξηγεί. Ετσι πήρε το ρίσκο να ανοίξει το δικό της καφέ, κίνηση παράτολμη για την εποχή, αλλά αποδείχθηκε αποτελεσματική για την ίδια. «Στην αρχή φοβόμουν, αλλά σκέφτηκα ότι δεν είχα τίποτε να χάσω. Θα το προσπαθήσω και όπου βγει» σχολιάζει η 35χρονη. Στα δύο χρόνια λειτουργίας της καφετέριάς της η πελατεία της ολοένα και αυξάνεται. «Τα πράγματα πάνε ανέλπιστα καλά. Παρά τα έξοδα που έχει μια επιχείρηση, έχω βρει τον τρόπο να τα βγάζω πέρα και να συντηρώ αξιοπρεπώς την οικογένειά μου. Δεν είναι εύκολο να θρέφεις πέντε άτομα στο σπίτι» καταλήγει.
Η περίπτωση της Ναταλίας δεν είναι σπάνια. Καθημερινά συναντάμε δίπλα μας γυναίκες που έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου τα οικογενειακά βάρη είτε γιατί τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι άνεργα είτε γιατί παλεύουν μόνες τους να συντηρήσουν τα παιδιά τους. Η Θεοδώρα μετά το διαζύγιό της προσπαθεί να μεγαλώσει το πεντάχρονο κοριτσάκι της μόνη της. «Τώρα καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να είσαι μονογονεϊκή οικογένεια. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος για να μοιραστείς τα βάρη και τις υποχρεώσεις ενός νοικοκυριού. Είναι διαφορετικό πράγμα να ζεις μόνος σου και διαφορετικό να έχεις να μεγαλώσεις ένα παιδί» σχολιάζει.
Το ΒΗΜΑ
