Η Πρώτη Πολίτης

Στην αίθουσα αναμονής του Προεδρικού Μεγάρου, έργα Ελλήνων ζωγράφων συνυπάρχουν με Τάγματα Αριστείας που βρίσκονται σε ειδικές προθήκες. Η ολιγόλεπτη αναμονή στην αίθουσα δίνει την ευκαιρία για μια μικρή εξοικείωση με το ιστορικό κτίριο που σχεδίασε ο Ερνέστος Τσίλλερ και προσφέρει την κατάλληλη ατμόσφαιρα εν είδει «προετοιμασίας» για μια συνέντευξη με τη σημερινή Πρώτη ένοικό του.

Ο πρώτος χρόνος της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στο ανώτατο αξίωμα της χώρας καθορίστηκε από τις ειδικές συνθήκες που επέβαλε η έλευση της πανδημίας, η οποία ανέτρεψε αρκετά από τα σχέδια μιας Προέδρου της Δημοκρατίας που επιθυμεί να γνωρίσει και να βρίσκεται δίπλα στους συμπατριώτες της. Παράλληλα, όμως, η πρώτη αυτή χρονιά ανέδειξε πολλά από τα στοιχεία εκείνα που χαρακτηρίζουν την εισφορά της 13ης Προέδρου της χώρας, από το 1924, στον Προεδρικό θεσμό.

Η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 30 Μαΐου του 1956 και μαζί με την οικογένειά της εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1964. Πριν λάβει τη θετική ψήφο 261 βουλευτών στην εκλογή Προέδρου τον Ιανουάριο του 2020, είχε διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, η πρώτη γυναίκα στο αξίωμα αυτό.

Όταν οι πόρτες του Προεδρικού Γραφείου ανοίγουν, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου μάς υποδέχεται χαμογελώντας. Στους τοίχους δεσπόζουν δρύινες βιβλιοθήκες γεμάτες βιβλία, ενώ το βλέμμα στρέφεται στον τοίχο που φιλοξενεί τη «Δόξα» του Νικολάου Γύζη, μια πρόσφατη δωρεά προς την Προεδρία. Η Πρόεδρος μας καλεί να καθίσουμε στον χώρο όπου υποδέχεται επίσημους και απλούς πολίτες και η συζήτηση αρχίζει.

Ποια ήταν η αντίδρασή σας όταν σας έγινε η πρόταση για την Προεδρία της χώρας από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη; Είχατε κάποιον δισταγμό; 
Όταν είχα γίνει Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, είχα πει ότι επρόκειτο για ένα πολύ τιμητικό βάρος, έτσι το είχα αντιληφθεί ως κρατική λειτουργός. Η πρόταση του  Έλληνα πρωθυπουργού, η εμπιστοσύνη του ελληνικού Κοινοβουλίου και η εκλογή στο ανώτατο αξίωμα της χώρας έχουν μια πολλαπλάσια ένταση ως βίωμα. Και είναι κάτι που υπερβαίνει οποιονδήποτε ενδοιασμό. Είναι τιμητικό, ένα χρέος προς την πατρίδα. Μόνο έτσι μπορώ να το δω. Η φόρτιση και η συγκίνηση ήρθαν αργότερα. Αισθάνομαι ότι το ισχυρότερό μου εφόδιο ήταν η μακρά πορεία μου στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η θέση του δικαστή απέναντι στο δημόσιο συμφέρον. Αυτό είναι που με ώθησε να αποδεχθώ και να αισθανθώ ότι έχω τη δύναμη να καταβάλω κάθε προσπάθεια για να ανταποκριθώ στο λειτούργημα, στο αξίωμα αυτό.

Αναλάβατε Πρόεδρος της Δημοκρατίας χωρίς να είστε πολιτικός. Πώς βλέπετε τη μέχρι σήμερα διαδρομή σας; 
Το να μην είναι κάποιος πολιτικός δεν σημαίνει ότι στερείται πολιτικού αισθητηρίου. Ειδικά όταν έχει 40 χρόνια διαδρομής στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπου κρίνονται τα μεγάλα πολιτικά ζητήματα και η συνταγματικότητα των νόμων. Άλλωστε πολλά θέματα της καθημερινότητάς μας συνδέονται με την πολιτική. Κάποιοι λένε ότι η ίδια η ζωή είναι πολιτική. Πάντως, αντιμετωπίζω το αξίωμα και σαν μια πρόκληση να εισφέρω κάτι άλλο στη θέση αυτή, από τη δική μου σκοπιά και οπτική. Ωστόσο θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι στην Ελλάδα ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι μη εκτελεστικός. Άρα έχει σαφώς περιορισμένο και ορισμένο αντικείμενο αρμοδιοτήτων από το Σύνταγμα. Δεν ασκεί ούτε χαράσσει πολιτική και δεν αναμειγνύεται στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική της χώρας. Αυτή ανήκει στην υπεύθυνη κυβέρνηση της χώρας. Αυτό  όμως δεν σημαίνει ότι ο Πρόεδρος έχει διακοσμητικό ρόλο. Υπάρχει ένα ευρύ πεδίο θεμάτων στα οποία μπορεί να παρέμβει και να δώσει έμφαση και περιεχόμενο σε αρχές, αξίες και νοήματα, πέρα από τα καθήκοντα που περιγράφει το Σύνταγμα. Αυτό προσπαθώ εδώ και έναν χρόνο και θα συνεχίσω να το κάνω.

Ασφαλώς, ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν υπαγορεύει πολιτική. Μπορεί όμως να έχει ισοδύναμη ή και βαθύτερη παρέμβαση στο κοινωνικό γίγνεσθαι, μέσα από τις πρωτοβουλίες του που συνδέονται με θεμελιώδεις έννοιες και αξίες; 
Οι παρεμβάσεις που επικεντρώνονται στον πυρήνα των πραγμάτων, στα θεμελιώδη θέματα, νομίζω ότι μπορούν να έχουν σημαντική συμβολή στην πρόοδο σε μια κοινωνία. Τομείς όπως το περιβάλλον, ο πολιτισμός, τα κοινωνικά δικαιώματα αποτελούν πεδίο παρέμβασης, όχι ασφαλώς στην τρέχουσα πολιτική διαχείριση των σχετικών θεμάτων, αλλά σε ένα επίπεδο πιο συμβολικό. Κάποιοι συγχέουν το συμβολικό με το διακοσμητικό, αλλά οι συμβολισμοί έχουν μεγάλη σημασία και δύναμη.

Πολλοί είναι αυτοί που απευθύνονται καλοπροαίρετα σ’ εμένα –και αυτό με τιμά– γιατί δείχνει τις προσδοκίες των συμπολιτών μας από την Προεδρία. Πρέπει, ωστόσο, να τονίσω ότι είναι κρίσιμο για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου να τηρούνται τα όρια και το συνταγματικό πλαίσιο στη λειτουργία των θεσμών. Δεν εμπίπτει στην αποστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας η παρέμβαση σε θέματα που ανήκουν στη Δικαιοσύνη ή στις αρμοδιότητες της κυβέρνησης. Ο ρόλος μου είναι ενωτικός, με άξονα το εθνικό συμφέρον, και αυτόν υπηρετώ.

Πώς είναι η καθημερινότητα στο Προεδρικό Μέγαρο έναν χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας; Αισθάνεστε το βάρος της Ιστορίας; 
Η καθημερινότητα της Προεδρίας, όσο απλή κι αν είναι κάποιες φορές, δεν σε αφήνει να ξεχάσεις το τιμητικό αυτό βάρος. Κι αυτό είναι νομίζω καλό, να μην εφησυχάζει ο Πρόεδρος, αφού πρέπει να έχει επίγνωση της ιστορικότητας, των ευθυνών και του ρόλου του.

Το παραδοσιακό πρωτόκολλο δείχνει να ανανεώνεται. Εσείς βάζετε την προσωπική σας σφραγίδα σε αυτό;
Το πρωτόκολλο είναι προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Οι θεσμοί περιβάλλονται με κάποιες εγγυήσεις. Αλλά έχει μια δυναμική το πρωτόκολλο, δεν παγώνει στον χρόνο. Ακολουθεί τις εξελίξεις και προσαρμόζεται. Με ενδιαφέρει το άνοιγμα προς την κοινωνία. Η πανδημία μάς έχει εμποδίσει σε πάρα πολλά. Μια πρώτη κίνηση που έκανα, όπως και πολλοί ομόλογοί μου στο εξωτερικό, ήταν η εμπλοκή μου ως Προέδρου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Βοήθησε πολύ αυτό, ήταν ο μόνος τρόπος για να επικοινωνήσουμε περισσότερο με τους συμπατριώτες μου.

Παράλληλα φιλοδοξώ να κάνω το Μέγαρο πιο προσιτό στους πολίτες, να ανοίξει ο κήπος για συζητήσεις και εκδηλώσεις. Εκτός από ξεναγήσεις στο κτίριο και στον κήπο, που πάντα γίνονταν, θα φροντίσω να είναι επισκέψιμο και το Προεδρικό Γραφείο, ώστε, μεταξύ άλλων, να μπορούν οι επισκέπτες να θαυμάσουν τη «Δόξα» του Νικολάου Γύζη, που είχε την καλοσύνη και προσέφερε ο κ. Δημήτρης Γκέρτσος. Θέλω να ανοίξει και ο κήπος για ειδικές συζητήσεις και εκδηλώσεις. Έχουμε επίσης σχεδιάσει και σύντομα θα εγκαινιάσουμε τον εκθεσιακό μας χώρο εντός του Μεγάρου, στον οποίο θα εκτίθενται επίσημα δώρα και τα κειμήλια που έχει λάβει η Προεδρία μέσα στα χρόνια.

Το πρώτο έτος στην Προεδρία χαρακτηρίστηκε από μια πρωτοβουλία διαρκείας. Επισκεφθήκατε ολόκληρο το ακριτικό τόξο, από τη Θράκη έως το Καστελλόριζο και την Κύπρο. Θέλετε να υπογραμμίσετε το ελληνικό «παρών» στη συνοριακή γραμμή; 
Γενικά προτιμώ τις ενέργειες από τις δηλώσεις. Όπως έχω πει, θέλω να έρθω κοντά στους συμπατριώτες μας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στις ακριτικές περιοχές οι άνθρωποι κρατούν, με κόπους και θυσίες, την ελληνικότητα του τόπου τους. Είναι σημαντικό που μένουν εκεί, στα σύνορα και στα απομακρυσμένα νησιά, και είναι αναγκαία η στήριξή τους. Ήθελα αυτό να το τονίσω και να δηλώσω κι εγώ παρούσα, δίπλα τους, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Σε ό,τι αφορά το άνοιγμα στην κοινωνία, στις δράσεις σας έχετε μια ισομέρεια ανάμεσα στις επαφές σας με επισήμους και σε εκείνες με εντελώς απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Το μήνυμα είναι ότι ένας υπουργός και ένας απλός πολίτης έχουν την ίδια πρόσβαση στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας; 
Ναι, έχετε δίκιο. Στα ταξίδια, εκτός από το επίσημο πρόγραμμα και τις συναντήσεις με τοπικούς φορείς και αρχές, φροντίζω να συναντώ και εκπροσώπους από την τοπική κοινωνία, να γνωρίζω καλύτερα τους συμπατριώτες μου. Όπως όταν πήγα στην Κίναρο, όπου ζει μια γυναίκα μόνη της. Ήθελα να έχει συντροφιά την παραμονή των Χριστουγέννων. Είναι κάτι που με εκφράζει απόλυτα, προσπαθώ να δώσω φωνή σε εκείνους που δεν έχουν. Άλλη μία κίνηση είναι η συνεισφορά μας, όσο μπορούμε, στην κοινωνική κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος», στο Μεταξουργείο. Μια πρόταση που με χαρά αποδέχτηκε και ο σεφ Βασίλης Μπέκας, αυτή την εποχή που στο Προεδρικό Μέγαρο δεν δίνονται επίσημα γεύματα. Πριν από την πανδημία, η χώρα ήταν σε μεγάλη κρίση επί δέκα χρόνια και δημιουργήθηκαν πολλές ευάλωτες ομάδες. Μπορεί να είναι συμβολικές αυτές οι κινήσεις, αλλά έχουν τη σημασία τους.

Γίνονται παράδειγμα για άλλους. Και ο θεσμός λειτουργεί ως επιταχυντής. Όπως και στη συνάντησή σας με τη Σοφία Μπεκατώρου, μια άμεση αντίδραση εκ μέρους σας απέναντι στο ελληνικό κύμα #ΜeΤoo, όπου οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. 
Κάθε θέμα χρειάζεται χρόνο και σωστούς χειρισμούς ώστε να φτάσει σε έναν βαθμό ωριμότητας και να μπορέσει η κοινωνία να το διαχειριστεί. Πράγματι, αποκαλύπτεται ότι υπήρχε μείζον πρόβλημα σε πολλούς χώρους. Με την πρόσκλησή μου στη Σοφία Μπεκατώρου θέλησα να περάσω το μήνυμα ότι δεν πρέπει κανείς να φοβάται, αλλά να σπάσει τη σιωπή και να μιλήσει όταν έχει προσβληθεί η αξιοπρέπειά του με τόσο βίαιους και απαράδεκτους τρόπους. Μέσω εκείνης, απευθύνθηκα σε κάθε γυναίκα και άνδρα που έχει υποστεί κακοποίηση. Είναι κρίσιμο αυτό. Ωστόσο τα πράγματα λειτουργούν κάπως σαν εκκρεμές. Από την απόλυτη σιωπή ενδέχεται να επικρατήσει υπερβολική φλυαρία, που συσκοτίζει την ουσία του ζητήματος και αφήνει έκθετα και ουσιαστικά ανυπεράσπιστα τα θύματα. Πρέπει να υπάρχει το σωστό θεσμικό πλαίσιο και το κράτος δικαίου να λειτουργεί με όλες τις εγγυήσεις. Η Δικαιοσύνη έχει πάντα την τελευταία λέξη.

Το θεσμικό πλαίσιο χρειάζεται συμπλήρωση;
Στα κράτη δικαίου, ο δικαστής απονέμει το δίκαιο. Ακούω επίσης ότι θα καταρτιστεί κώδικας δεοντολογίας, κάτι που είναι θετικό βήμα για κάθε επαγγελματικό χώρο. Γιατί οι καταχρήσεις εξουσίας και οι κακοποιητικές συμπεριφορές μπορούν να παρατηρηθούν οπουδήποτε, σε κάθε εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον, όπως και στην οικογένεια. Το σημαντικότερο είναι η ενημέρωση της κοινωνίας, η διαπαιδαγώγησή της, ώστε τέτοια φαινόμενα να περιοριστούν και, ευχόμαστε, κάποτε να εκλείψουν. Είναι αναγκαίο να αναληφθούν πρωτοβουλίες στην εκπαίδευση, να μην αφήνουμε τους νέους έκθετους και δίχως πληροφόρηση. Οι αντιλήψεις διευρύνονται, οι νοοτροπίες αλλάζουν. Αλλά χρειάζεται δουλειά και επαγρύπνηση.

Γυναίκες και άνδρες δεν έχουν πάντα την ίδια διαδρομή στον επαγγελματικό βίο. Εσείς έχετε βιώσει διακρίσεις λόγω φύλου;
Είχα την τύχη να μην υποστώ διακρίσεις στον επαγγελματικό μου χώρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν γνωρίζω πως αυτές υπάρχουν. Οι γυναίκες έχουν κάνει μεγάλα βήματα και το μήνυμα στα νέα κορίτσια είναι να αισθάνονται ασφαλείς, να έχουν την πεποίθηση ότι μπορούν με την αξία τους να διεκδικήσουν τα όνειρά τους και να φτάσουν στον στόχο τους. Το σημαντικό είναι να κρινόμαστε και να προχωράμε όλοι σύμφωνα με την αξία μας. Οι γυναίκες έχουν την πρόσθετη δυσκολία ότι πρέπει να συνδυάσουν επαγγελματική και οικογενειακή ζωή. Αν και οι άνδρες σήμερα έχουν προχωρήσει αρκετά στην ανάληψη ευθυνών στο οικογενειακό επίπεδο, η πλήρης ισοτιμία δεν έχει επιτευχθεί. Επιπλέον, υπάρχει πάντα η σχέση μάνας-παιδιού που δεν υποκαθίσταται. Και μπορεί η μεταχείριση σε επίπεδο νομικό να είναι επαρκής, αλλά στην πράξη οι δυσκολίες είναι πολλές. Κάθε οικογένεια, κάθε ζευγάρι, κάθε γυναίκα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Βεβαίως σήμερα και οι άνδρες δικαιούνται γονική άδεια, οι παραδοσιακοί ρόλοι αμφισβητούνται και στην οικογένεια επικρατεί καλύτερη ισορροπία. Ωστόσο, οι ανισότητες δεν ανατρέπονται από τη μία μέρα στην άλλη. Επιβιώνουν νοοτροπίες με μεγάλη διάρκεια και ανθεκτικότητα στον χρόνο, που επιβαρύνουν τις γυναίκες. Νιώθω μια χαρά ως γυναίκα, αλλά δεν παύω να διεκδικώ την ισότιμη κοινωνική, εργασιακή και ηθική μεταχείριση του φύλου μου.

Όταν αναφέρεστε στη δική σας διαδρομή, το κάνετε να φαίνεται πολύ εύκολο και αυτονόητο, σαν να μην είχατε ποτέ κανένα εμπόδιο. Φτάνοντας εδώ, έχετε σπάσει κάθε ταβάνι. Έχετε φτάσει εκεί όπου καμία γυναίκα δεν ξαναέφτασε. 
Όπως λέτε, ήμουν η πρώτη, αλλά ελπίζω όχι η τελευταία. Όχι, δεν βίωσα δυσάρεστες καταστάσεις, ήταν ομαλή η πορεία μου. Αλλά επαναλαμβάνω ότι έχω πλήρη επίγνωση των καταστάσεων που βιώνουν οι γυναίκες και της προσπάθειας που χρειάζεται να καταβάλλουν ώστε να αναδειχθούν στον χώρο τους.

Και σας στήριξε η οικογένειά σας;
Είχα στήριξη, δεν αισθάνθηκα ποτέ την ανάγκη να αποδείξω τίποτα, στο σπίτι, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο ή οπουδήποτε αλλού. Παίζει μεγάλο ρόλο το να ενισχύεις ένα μικρό παιδί, να αισθάνεται εμπιστοσύνη και να νιώθει ότι μπορεί να τα καταφέρει. Δεν υπάρχουν όρια στα όνειρα. Εγώ επέλεξα να γίνω δικαστής. Και να είμαι καλή στη δουλειά μου. Ο πατέρας μου έλεγε ότι το βασικό είναι να σε σέβονται οι συνάδελφοί σου και ο ευρύτερος χώρος.

Ανήκετε και σε ένα παγκόσμιο κύμα γυναικών που βρίσκονται σήμερα σε θέσεις ισχύος…
Είναι μια ενδιαφέρουσα φάση της Ιστορίας. Οι γυναίκες πια κάνουν καριέρα και κρίνονται πλέον σε επίπεδο προσωπικότητας και ικανοτήτων. Και έχουν αποδείξει ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Γι’ αυτό και βλέπουμε όλο και περισσότερες γυναίκες σε θέσεις ευθύνης. Βέβαια, κάθε φορά οι γυναίκες αυτές καλούνται να αποδείξουν στην κοινωνία ότι διακρίνονται με την προσωπική τους αξία και ότι τίποτε δεν τους έχει χαριστεί. Αυτό είναι ένα άλλο στοίχημα.

Και πρέπει να δουλέψουν πιο πολύ;
Συχνά πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο. Έχω αντιληφθεί ότι το λάθος συγχωρείται πιο δύσκολα στις γυναίκες. Οι άνδρες μπορούν πιο εύκολα να περάσουν τον πήχη. Οι γυναίκες πρέπει πάντα να είναι πολύ δυνατές. Είναι μια πρόκληση. Και σε μια θέση ισχύος θα δεχτείς και τη μεγαλύτερη κριτική.

Πώς βλέπετε τη θέση της γυναίκας σε είκοσι χρόνια; Τι θα έχει αλλάξει;
Ρώτησαν κάποτε τη δικαστή του αμερικανικού Ανωτάτου Δικαστηρίου Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ με πόσες γυναίκες δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο θα ήταν ευχαριστημένη. Όπως γνωρίζετε, το αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο έχει εννέα μέλη. Απάντησε: «Με εννέα». Και πρόσθεσε: «Γιατί εκπλήσσεστε; Όταν το Δικαστήριο είχε μέλη εννέα άντρες, γιατί δεν προξενούσε έκπληξη;». Το αναφέρω για να υπογραμμίσω ότι η γυναίκα δεν πρέπει να θέτει όρια στον εαυτό της, στις δυνατότητές της, στα όνειρα και στις φιλοδοξίες της. Δεν πρέπει όμως να εφησυχάζουμε. Η γυναίκα δεν έχει καταφέρει τα πάντα. Ναι, έχουμε κατακτήσει πολλά σε μια κοινωνία και μια δημοκρατία σύγχρονη και δυναμική. Όμως, σε πολλές άλλες χώρες η γυναίκα έχει πολλά ακόμα να διεκδικήσει και να πετύχει».

Άλλο ένα θέμα που απασχολεί σήμερα είναι η διαφορετικότητα. Εσείς υποστηρίζετε τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Είμαστε σε καλό δρόμο; 
Η ισότητα στη διαφορετικότητα είναι μια μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα. Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων δεν σταματά, αφού πάντα υπάρχουν ανισότητες.  Ο γάμος ομοφύλων ζευγαριών, το σύμφωνο συμβίωσης, πράγματα που πριν από 20 χρόνια ήταν αδιανόητα σήμερα επιτρέπονται. Στηρίζουμε τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και όλων εκείνων που διεκδικούν την ταυτότητά τους. Και συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό σημείο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η δημοκρατία είναι μια συνεχής διεκδίκηση.

Μιλώντας γι’ αυτό, ποια είναι η άποψή σας για όσα έγιναν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ; 
Με σόκαραν οι εικόνες αυτές, που είχαν έναν πολύ δυσάρεστο και απειλητικό συμβολισμό για την ίδια τη δημοκρατία. Ευτυχώς οι θεσμοί άντεξαν και η δημοκρατία λειτούργησε. Και θα το επαναλάβω: Η δημοκρατία είναι μια συνεχής διεκδίκηση. Είναι το μόνο πολίτευμα που σέβεται ακόμη και αυτούς που το αμφισβητούν. Αυτή είναι η δύναμη αλλά και η αδυναμία του. Γι’ αυτό και έχει τεράστια σημασία η υπεράσπισή του. Πρέπει ο καθένας, από τον πιο απλό πολίτη μέχρι τον ανώτατο άρχοντα κάθε χώρας, να προασπίζεται τη δημοκρατία. Είναι ένα πολίτευμα με δυναμική, που χρειάζεται διαρκή επαγρύπνηση. Και είναι απολύτως σαφές ότι δεν νοείται δημοκρατία χωρίς τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην ελευθερία του Τύπου, στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και πάνω από όλα στην ανεξάρτητη Δικαιοσύνη. Η προστασία της δημοκρατίας πρέπει να συμπληρώνεται από τη λειτουργία των θεσμών.

Στο απώτερο μέλλον, δεν μπορεί παρά να σκεφτείτε ότι ο πρώτος χρόνος της θητείας σας συνέπεσε με έναν πρωτοφανή περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο λόγω της πανδημίας. Ανησυχείτε μήπως η ανθρωπότητα συμβιβαστεί και συνηθίσει να ζει με λιγότερα δικαιώματα, με αντάλλαγμα μια μεγαλύτερη ασφάλεια; 
Αυτή είναι μια συζήτηση που μας απασχολεί όλους. Είναι αλήθεια ότι επιβλήθηκαν σκληροί περιορισμοί. Όμως από την πρώτη στιγμή, με δεδομένη την ανάγκη προστασίας της υγείας και της ζωής, θεωρώ ότι οι περιορισμοί ήταν δικαιολογημένοι και δεν υπερέβησαν τα νόμιμα όρια. Από εκεί και πέρα ελπίζω ότι σύντομα θα έρθει το τέλος αυτής της κρίσης. Προσωπικά είμαι αισιόδοξη και δεν αισθάνομαι αυτόν τον φόβο που αναφέρετε.

Τι σας λείπει περισσότερο αυτή την περίοδο των περιορισμών;
Είμαι παιδί του κέντρου, παλιά ζούσα στην Κυψέλη και τα τελευταία δέκα χρόνια στο Μεταξουργείο. Την αγαπώ πολύ τη γειτονιά, είναι κοντά στο δικαστήριο και παλαιότερα περπατούσα καθημερινά. Πάντα μου άρεσε το Ιστορικό Κέντρο, αισθάνεσαι ότι ακούς την ιστορία. Αυτό που μου λείπει περισσότερο, και νομίζω σε όλους μας, είναι η κοινωνική συναναστροφή, μια έξοδος, ένα κρασί με φίλους. Πράγματα που στην Ελλάδα εκτιμούμε πάρα πολύ. Μου λείπουν επίσης τα καλλιτεχνικά δρώμενα, ιδίως το θέατρο. Παρακολουθώ παραστάσεις στο διαδίκτυο, που ναι μεν δεν αναπληρώνουν τη ζωντανή εμπειρία, άλλα είναι χρήσιμες στη συγκυρία και φέρνουν και κάποια έσοδα στον κλάδο, που δοκιμάζεται. Συγχρόνως, έγινε ένα μεγάλο βήμα στην Ελλάδα σε σχέση με τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό και την ψηφιακή μεταρρύθμιση. Είναι σημαντικό αυτό για τη χώρα και μια παρακαταθήκη για το μέλλον.

Ποιο είναι το μήνυμα που πιστεύετε ότι στέλνει η Ελλάδα για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης; 
Σε αυτά τα 200 χρόνια η Ελλάδα έχει διανύσει μια εντυπωσιακή διαδρομή.  Είναι ένα σύγχρονο κράτος δικαίου και μέλος της Ευρωπαϊκής  Ένωσης που βρίσκεται στον πυρήνα των ανεπτυγμένων κοινωνιών. Αναλογιζόμενοι αυτά που έχουμε πετύχει, πρέπει να εμπνευστούμε για το μέλλον μας, να κάνουμε τη χώρα μας πιο ισχυρή και ανθεκτική σε κάθε πρόκληση.

Το 2021 σηματοδοτεί 200 χρόνια από την Επανάσταση, αλλά το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Δεν έχουμε μόνο νίκες… 
Πράγματι, δεν είναι μόνο οι στιγμές δόξας για έναν λαό. Υπάρχουν και δοκιμασίες. Η νικηφόρα πορεία της Ελλάδας πέρασε μέσα από δυσκολίες. Αλλά οι ήττες, οι οπισθοδρομήσεις, είναι μαθήματα και προκλήσεις. Ασφαλώς οφείλουμε να αναστοχαστούμε και να διδαχθούμε από την ιστορία μας, με στόχο τη μεγαλύτερη αυτογνωσία.

Έχουμε διαπιστώσει ότι αποδίδετε έμφαση στην ελληνική δημιουργικότητα και στην ελληνική αισθητική. Τι θέλετε να πετύχετε; 
Τόσο σε ό,τι αφορά τα δώρα της Προεδρίας, που έχει σχεδιάσει η Μαίρη Κατράντζου, όσο και μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες, θέλω να τονίσω το εξής: η Ελλάδα έχει πλούσιο δυναμικό. Η χώρα μας παράγει εξαιρετικά προϊόντα και έχει σπουδαίους δημιουργούς και σημαντικούς καλλιτέχνες. Η υποστήριξη και ανάδειξη της ελληνικής δημιουργικότητας είναι ένας από τους στόχους μου στην Προεδρία.

Τι είναι για εσάς η ελληνικότητα; 
Η υπερηφάνεια για την καταγωγή μας είναι μέρος της ταυτότητάς μας. Μπορούμε να μιλάμε επί ώρες για την ελληνικότητα. Επιγραμματικά θα έλεγα ότι ο Έλληνας πρέπει να είναι υπερήφανος για τις καταβολές του, να έχει πλήρη επίγνωση των αρετών του και της ιστορίας του. Ταυτόχρονα, να προχωράει στο μέλλον με εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση, όχι μόνο ως Έλληνας, αλλά και ως Ευρωπαίος.

Ποιο θα θέλατε να είναι το αποτύπωμα που θα αφήσετε μετά το πέρασμά σας από την Προεδρία; 
Είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε γι’ αυτό. Θα ήθελα να επικεντρωθώ στα μηνύματα και στις πρωτοβουλίες που ανέφερα παραπάνω. Στόχος μου είναι η Προεδρία να συμβαδίζει με τον 21ο αιώνα, να ανταποκρίνεται στις σημερινές και, ει δυνατόν, στις αυριανές ανάγκες της κοινωνίας. Και ταυτόχρονα ο θεσμός να ανοίξει περισσότερο στην κοινωνία και εγώ προσωπικά να βρίσκομαι πάντα κοντά στους συμπατριώτες μου.

Επιμέλεια: Νικόλας Γεωργίου
Βοηθός: Χρύσα Χρόνη
Μακιγιάζ: Χαρά Παπανικολάου @10ΑΜ
Μαλλιά: Jose Quijano @10AM
Βοηθός φωτογράφου: Μάριος Καζάκος

Πηγή: kathimerini.gr