Συντάκτης άρθρου: Ομάδα του Προγράμματος “Σχολεία – Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου” του ΓΕΛ Κρεμαστής
Η Ισότητα των Φύλων αποτελεί βασική αξία και βασική πολιτική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φέτος, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας 2023 διοργανώθηκε την 1η Μαρτίου στις Βρυξέλλες Διακοινοβουλευτική Συνεδρίαση της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα Δικαιώματα των Γυναικών και την Ισότητα των Φύλων (FEMM) με θέμα «Οι έμφυλες πτυχές της ενεργειακής φτώχειας».
Το πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας οξύνθηκε μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση που έχει προκαλέσει. Ολοένα και περισσότεροι/ες αδυνατούν να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες και υποχρεώνονται να ζουν ή να εργάζονται σε ακατάλληλο περιβάλλον. Αν και η έρευνα, σχετικά με την διάσταση του φύλου στην ενεργειακή φτώχεια στην ΕΕ, βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, φαίνεται ότι οι γυναίκες βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 6,9% του συνόλου των νοικοκυριών στην ΕΕ είχαν καθυστερήσει την εξόφληση λογαριασμών κοινής ωφελείας το 2021 και το 6,4% δήλωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να κρατήσουν τα σπίτια τους ζεστά. Για την Ελλάδα, το ποσοστό ανεβαίνει στο 26,3% , το υψηλότερο που καταγράφεται σε χώρα της ΕΕ. Τα μονογονεϊκά νοικοκυριά με παιδιά είναι αυτά που δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα από την αύξηση των τιμών της ενέργειας. Το 83% των μονογονεϊκών αυτών νοικοκυριών έχουν γυναίκες επικεφαλής σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat για το 2021. Πρόσφατη έρευνα του Eurofound διαπίστωσε ότι το ποσοστό των γυναικών που καθυστερούσαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας αυξήθηκε ραγδαία την άνοιξη του 2022 και ότι το 50% των μητέρων σε μονογονεϊκές οικογένειες και το 1/3 των γυναικών που ζουν μόνες ήταν πιο πιθανό να δυσκολευθούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες οφείλονται στις υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με το εισόδημα. Το 2020 το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στην ΕΕ ανερχόταν στο 13%. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 13% λιγότερο από τους άνδρες ανά ώρα. Άλλοι παράγοντες είναι το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των φύλων αλλά και οι περιορισμένες δυνατότητες για εργασία που διαθέτουν οι γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, λόγω του δυσανάλογου χρόνου που αφιερώνουν για τη φροντίδα των παιδιών. Οι γυναίκες, τέλος, έχουν χαμηλότερα μέσα εισοδήματα, καθώς υπερεκπροσωπούνται σε τομείς χαμηλά αμειβόμενης εργασίας, όπως η παροχή φροντίδας, η υγεία και η εκπαίδευση, καθώς και στην εργασία μερικής ή επισφαλούς απασχόλησης.
Ο πρόεδρος της επιτροπής για τα Δικαιώματα των Γυναικών και την Ισότητα των Φύλων (FEMM), Robert Biedroń, τόνισε ότι η ΕΕ έρχεται αντιμέτωπη με την πρόκληση της ενεργειακής φτώχειας η οποία επηρεάζει 125 εκατ. πολίτες της. Η αύξηση του κόστους ζωής επηρεάζει αρνητικά την κοινωνικοοικονομική ένταξη των γυναικών και την υγεία τους, ενώ θέτει σε κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Αυξάνει μάλιστα τις πιθανότητες ενδοοικογενειακής βίας, καθώς οι γυναίκες που έχουν
χαμηλότερα ή μηδενικά εισοδήματα κι εξαρτώνται οικονομικά από τους συντρόφους τους έχουν λιγότερες εξόδους διαφυγής από την ενδοοικογενειακή βία ή κακοποίηση.
Ο κ. Παπαδημούλης, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρόεδρος της ομάδας υψηλού επιπέδου για την Ισότητα των Φύλων και τη Διαφορετικότητα ανέφερε ότι χρειάζονται νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, υπενθυμίζοντας ότι στην περίπτωση της πανδημίας η Ευρώπη αντέδρασε δημιουργώντας το πρόγραμμα NextGenerationEU.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εκτός από τα μέτρα που λαμβάνει για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων ανισοτήτων μεταξύ γυναικών και ανδρών, ειδικά όσον αφορά το εισόδημα, εργάζεται για τη δημιουργία ενός Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα προκειμένου να διασφαλίσει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι, ειδικά οι ευάλωτοι, έχουν πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ενέργεια. Το Κοινωνικό Ταμείο θα χρηματοδοτήσει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στη χρηματοδότηση της ΕΕ, αποτελεί έναν σημαντικό άξονα δράσης. Παράδειγμα αποτελεί το έργο EmpowerMed (Ενδυνάμωση των γυναικών για την ανάληψη δράσης κατά της ενεργειακής φτώχειας, 2019-2023), με στόχο την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας στις παράκτιες μεσογειακές περιοχές της ΕΕ.
Ασφαλώς, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Όπως επεσήμανε όμως ο κ. Παπαδημούλης στην Διακοινοβουλευτική Συνεδρίαση της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε περισσότερο -η Ιστορία δεν θα μας συγχωρήσει αν δεν αναλάβουμε δράση».
Πηγές
Eurofound (2022), The cost-of-living crisis and energy poverty in the EU: Social impact and policy responses – Background paper, Eurofound, Dublin.
Eurostat (last update: 04/03/2023), Arrears on utility bills, EU-SILC survey (online data code: ILC_MDES07 ILC_MDES07 )
Zamfir Ionel (Φεβρουάριος 2023), Έμφυλες πτυχές της ενεργειακής φτώχειας, Υπηρεσία Έρευνας για τους Βουλευτές.
