«Οι πρόσφυγες δεν πρέπει να κρατούνται» δηλώνει ξεκάθαρα μιλώντας στο «Βήμα» ο Λόρενς Γιόλες, ο περιφερειακός αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστίας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Νότια Ευρώπη. Εμπειρότατος αξιωματούχος, με διαδρομή μεγαλύτερη των 25 ετών στο ευαίσθητο θέμα της μετακίνησης και προστασίας των προσφύγων, ο κ. Γιόλες θεωρεί «απογοητευτικό και θλιβερό» το ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν εκμεταλλεύτηκε τη θετική εμπειρία της Ιταλίας από την επιχείρηση Mare Nostrum ώστε να πάψει να αποτελεί η Μεσόγειος υγρό τάφο για χιλιάδες ανθρώπους που ο πόλεμος και η ανάγκη τούς οδηγούν στο πιο επικίνδυνο ευρωπαϊκό όνειρο.
n Πρέπει οι παράτυποι μετανάστες να συλλαμβάνονται και να κρατούνται, ακόμη και σε κέντρα κράτησης όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι ανθρώπινες και αξιοπρεπείς; Ποια είναι η γνώμη σας για την πρόσφατη απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για σταδιακή απελευθέρωση των παράτυπων μεταναστών που κρατούνται στην Ελλάδα;
«Η Υπατη Αρμοστία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες πάντοτε υποστήριζε ότι οι πρόσφυγες δεν πρέπει να κρατούνται. Είναι πάντοτε προτιμότερο να αναζητούνται εναλλακτικά της κράτησης μέτρα, ενώ αν η κράτηση θεωρηθεί αναγκαία, τότε να αποτελεί έσχατο μέτρο. Εχουμε επανειλημμένως επισημάνει τα σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με τη διοικητική κράτηση στην Ελλάδα, τόσο αναφορικά με την επιβολή της όσο και αναφορικά με τις συνθήκες της κράτησης, οι οποίες υπολείπονται κατά πολύ των ελάχιστων διεθνών προτύπων. Μάλιστα η πρόθεση της σταδιακής απελευθέρωσης και παραπομπής σε δομές φιλοξενίας ευάλωτων ομάδων, αιτούντων άσυλο, καθώς και ατόμων που κρατούνταν πάνω από έξι μήνες, η άμεση εφαρμογή μέτρων για την ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών κράτησης, καθώς και η χρήση εναλλακτικών της κράτησης μέτρων, ήρθαν την κατάλληλη χρονική στιγμή ενώ τα μέτρα αυτά καλωσόρισε και η Υπατη Αρμοστία».
n Θεωρείτε ότι οι «αντι-μεταναστευτικοί» φράχτες έχουν κάποιο αποτέλεσμα;
«Κανένας φράχτης δεν είναι αποτελεσματικός. Οι φράχτες για τους μετανάστες μπορεί να φαίνεται ότι προσωρινά ανακόπτουν κάποιες προσφυγικές ροές, εν τέλει όμως – ιδιαίτερα αν κάνουμε λόγο για απελπισμένους ανθρώπους – θα βρεθούν άλλες οδοί για να φτάσουν στην Ευρώπη. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, μέτρα όπως η ανέγερση ενός φράχτη οδηγούν τους πρόσφυγες να πάρουν ακόμη περισσότερα ρίσκα».
n Μετά την τελευταία τραγωδία τον περασμένο Ιανουάριο στη Μεσόγειο, όπου έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 4.000 άνθρωποι, δηλώσατε ότι η Επιχείρηση Τρίτων της ΕΕ δεν είναι η κατάλληλη γιατί δεν έχει ως κύριο στόχο της τη διάσωση ανθρώπινων ζωών. Την ίδια ώρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζονται απρόθυμες να χρηματοδοτήσουν ευρύτερες και πιο αποτελεσματικές επιχειρήσεις εντοπισμού και διάσωσης σαν την επιχείρηση Mare Nostrum που οργάνωσε και χρηματοδότησε η Ιταλία και χάρη στην οποία πέρυσι σώθηκαν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Αποτελεί η Ευρώπη ένα φρούριο; Προδίδει τις αξίες της γυρνώντας την πλάτη της σε εξαιρετικά ευάλωτους ανθρώπους;
«Οι τραγωδίες που έλαβαν χώρα στη Μεσόγειο τον Οκτώβριο του 2013, όταν πάνω από 600 άνθρωποι από την Ερυθραία, τη Συρία και την Παλαιστίνη έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, αποτέλεσαν εγερτήριο λάκτισμα για πολλά κράτη. Εκείνη την περίοδο φάνηκε να υπάρχει μια γενική βούληση να ενισχυθεί η ικανότητα διάσωσης στη Μεσόγειο, σε μια προσπάθεια αποφυγής της επανάληψης παρόμοιων τραγωδιών στην ίδια κλίμακα. Εν αναμονή της θέσπισης μιας ενισχυμένης ευρωπαϊκής ικανότητας για καλύτερη διάσωση, η ιταλική κυβέρνηση ανέθεσε στο Ναυτικό της να διεξαγάγει μια αποτελεσματική αλλά προσωρινή επιχείρηση διάσωσης η οποία ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό την υπάρχουσα ικανότητα διάσωσης. Ωστόσο, δυστυχώς, παρά τη γενική κατακραυγή και τις διακηρύξεις προθέσεων, η Mare Nostrum δεν ακολουθήθηκε από μια επιχείρηση με τις ίδιες δυνατότητες και με σαφή στόχο να ενισχύσει την υφιστάμενη ικανότητα διάσωσης, η οποία δεν επαρκεί για το εύρος των αφίξεων από τη Βόρεια Αφρική. Είναι πολύ απογοητευτικό και θλιβερό ότι τα κράτη της ΕΕ δεν ήταν σε θέση να δώσουν μια σωστή και αποτελεσματική συνέχεια στην αντιμετώπιση της απτής ανάγκης να σωθούν ζωές στη Μεσόγειο. Επί του παρόντος η συζήτηση φαίνεται να εστιάζεται περισσότερο στον έλεγχο των συνόρων και όχι στη διάσωση ζωών, ενώ οι προσφυγικές ροές που διασχίζουν τη Μεσόγειο έχουν αυξηθεί σημαντικά».
n Πιστεύετε ότι η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος αποτελεί ένα πολιτικό ή ανθρωπιστικό ζήτημα;
«Αρχικά πρέπει να διευκρινίσουμε τι εννοούμε με τον όρο “μετανάστευση”. Αν κάποιος ορίζει τη μετανάστευση ως μετακίνηση ομάδων ή ατόμων από μια χώρα σε κάποια άλλη, τότε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι λόγοι και τα εναύσματα της μετακίνησης είναι πολλά και διαφορετικά. Ορισμένοι άνθρωποι μετακινούνται αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, που σχετίζονται με τη φτώχεια, την ανεργία και γενικά τις δύσκολες συνθήκες στη χώρα όπου ζουν, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Αλλοι φεύγουν επειδή αναγκάζονται λόγω διώξεων, πολέμου, γενικευμένης βίας και ανασφάλειας που θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Κάποιοι μετακινούνται επειδή είναι ανιθαγενείς και αναζητούν ιθαγένεια και προστασία σε άλλα μέρη. Θα ήθελα να απαντήσω σε σχέση με τη μετακίνηση ατόμων που αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα τους όπως οι πρόσφυγες και οι ανιθαγενείς. Υπάρχουν τόσο ανθρωπιστικές όσο και πολιτικές παράμετροι τις οποίες πρέπει να λάβουν υπόψη οι κυβερνήσεις όταν ασχολούνται με το ζήτημα. Ενώ η Υπατη Αρμοστεία ασχολείται κυρίως με την ανθρωπιστική διάσταση των θεμάτων που αφορούν τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο και τους ανιθαγενείς, οι οποίοι έχουν συχνά άμεσες ανθρωπιστικές ανάγκες (στέγη, τροφή, υγεία, εκπαίδευση, προστασία και έγγραφα), η πολιτική διάσταση εντοπίζεται στα κομματικά και κυβερνητικά προγράμματα τα οποία σχεδιάζονται για την παροχή προστασίας και βοήθειας, καθώς και στον δημόσιο λόγο ο οποίος θα πρέπει να απευθύνει έκκληση για αλληλεγγύη και θα πρέπει να ενθαρρύνει την κοινή γνώμη να δείχνει σεβασμό, ευγένεια και ανεκτικότητα στους πρόσφυγες ως νομική και ηθική δέσμευση απέναντι σε άτομα που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να βρουν ασφάλεια. Δυστυχώς, βλέπουμε ότι όλο και περισσότερο ζητήματα που σχετίζονται με τους πρόσφυγες και τις μεταναστευτικές πολιτικές εισέρχονται στην πολιτική αρένα όχι ως υπενθύμιση των καθηκόντων μας αλλά κυρίως ως εργαλείο ψηφοθηρίας, ενώ οι φόβοι του λαού γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και η ανθρωπιστική διάσταση λαμβάνει όλο και πιο δευτερεύουσα θέση».
Το ΒΗΜΑ
